Canh gà lá thuốc của người Dao

Bà Chẻo Mý Lai, ở khu 5, thị trấn Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu cho biết, từ khi còn bé, mỗi khi vào rừng hay lên nương, bà đều được mẹ chỉ cho những cây thuốc quý. Và để làm món canh gà lá thuốc ngon, cần chuẩn bị rất nhiều nguyên liệu từ cây thuốc hái từ rừng đem về phơi khô cất để dùng quanh năm.

Để làm món canh gà lá thuốc thơm ngon, bà con phải chuẩn bị rất nhiều loại cây thuốc tốt cho xương khớp, tốt cho tim mạch cùng nhiều loại sâm được đào sâu trong rừng. Những vị thuốc này được đồng bào lưu truyền như một phương thuốc thanh nhiệt giải độc, phong hàn, hậu sản, băng huyết, suy nhược cơ thể… Khi đủ hương vị, các mẹ, các chị chất củi lửa đem đun nồi nước dùng.

Trong lúc chờ đợi nồi nước dùng, chọn bắt con gà ngon, làm sạch, rồi dùng muối chà xát lên mình gà hết mùi tanh rồi rửa lại với nước sạch, để ráo. Tiếp đó chặt gà thành từng miếng nhỏ để những vị thuốc ngấm sâu hơn vào từng thớ thịt, rồi trộn đều gà với gừng, sả băm nhỏ cùng các gia vị gồm: Muối, hạt tiêu, một chút rượu trắng, ướp trong khoảng một tiếng để gà ngấm đều gia vị. Khi nồi nước dùng đã sôi thì bắc ra thay vào đó là một chiếc nồi mới. Cho một chút mỡ vào đảo đều thịt gà, tới khi thịt gà săn lại thì nêm nước dùng vào, đổ nước thuốc đến khi nào ngập thịt gà và hầm cho đến khi thịt gà chín và dậy hương thơm.

Anh Tẩn Yêu Sơn, bản Tả Phìn, xã Tả Phìn, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu cho biết, món canh gà lá thuốc này phải được nấu đủ vị cây thuốc trên rừng mới có tác dụng chữa bệnh hiệu quả, gà phải chọn con chắc thịt thì khi nấu mới không bị nhừ. Nước thuốc này có thể hầm với móng giò nhưng ngon nhất vẫn là thịt gà.

“Hương vị của các loại lá thuốc, vị ngọt của gà, cay nồng của gừng hoà quyện vào tạo nên hương vị rất riêng. Người Dao Khâu ở Sìn Hồ, nhà nào cũng có lá thuốc để nấu canh ăn quanh năm. Trong dịp tết, đặc biệt là đêm 30, sau khi các thành viên tắm nước thuốc xong thì đều ăn một bát canh gà. Đây cũng là một trong những bí quyết giúp đồng bào người Dao Khâu luôn có một sức khoẻ dồi dào, da dẻ hồng hào vào tinh thần lạc quan”- anh Tẩn Yêu Sơn cho biết.

Để có canh gà lá thuốc ăn quanh năm, khi mùa xuân về, các mẹ, các chị thường xuyên lên nương, vào rừng hái cây thuốc để giành. Những giỏ thuốc đầy chặt sau khi được hái về đem rửa sạch rồi băm nhỏ phơi khô để lên gác bếp ăn dần. Khi ăn, lấy cây thuốc ra ngâm với nước rồi chế biến.

Ngày nay một số cây thuốc quý đã được bà con trồng trong vườn nhà, nhiều gia đình người Dao Khâu còn kinh doanh bán nhiều loại thuốc từ cây rừng trong đó có lá thuốc nấu canh gà. Nhiều người khi được thưởng thức món ăn từ canh gà lá thuốc đều có chung nhận xét: Món ăn này rất đặc biệt và riêng có, ăn một lần nhớ mãi không quên.