Chặn lạm thu trong trường học

Văn bản của Sở Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Hà Nội nêu rõ Ban đại diện cha mẹ học sinh (CMHS) chỉ được thu các khoản phục vụ trực tiếp cho hoạt động của Ban đại diện CMHS, trong đó không được thu 7 khoản rất cụ thể. Văn bản cũng nêu rõ: "Việc thu, chi kinh phí của Ban đại diện CMHS phải bảo đảm nguyên tắc công khai, dân chủ. Sau khi chi tiêu phải báo cáo công khai quyết toán kinh phí tại các cuộc họp toàn thể CMHS lớp và các cuộc họp toàn thể Ban đại diện CMHS trường. Không quy định mức kinh phí ủng hộ bình quân cho các CMHS".

Văn bản của Sở GDĐT Hà Nội cũng nêu rõ: "Xử lý nghiêm, kịp thời đối với hiệu trưởng những cơ sở giáo dục thực hiện thu chi không đúng quy định".

Thực ra, văn bản này của Sở GDĐT Hà Nội cũng không phải là mới và càng không phải là duy nhất, vì trước đó một số Sở GDĐT cũng đã có, trước khi vào năm học mới 2022-2023. Cụ thể như Sở GDĐT Quảng Trị, Sở GDĐT Đắk Lắk vào cuối tháng 8/2022 đã có văn bản nghiêm cấm việc lợi dụng danh nghĩa của Ban đại diện CMHS để thu các khoản ngoài quy định, nghiêm cấm việc lạm thu trong trường học. Cụ thể, các trường không được quy định khoản thu quỹ hội phụ huynh trường; giáo viên chủ nhiệm các lớp không được phép thay mặt Ban đại diện CMHS để thu quỹ của ban đại diện CMHS, không được thu quỹ lớp. Hiệu trưởng nhà trường chịu trách nhiệm giám sát việc triển khai hình thành kinh phí hoạt động của Ban đại diện CMHS... Nội dung chi, phải được thỏa thuận bằng văn bản của CMHS trên tinh thần tự nguyện, có sự thống nhất của lãnh đạo cơ sở giáo dục; tất cả các khoản thu phải thông qua kế toán để hạch toán riêng từng khoản thu và phản ánh vào các tài khoản đúng quy định; nhà trường tuyệt đối không được dùng khoản thu của nội dung này để điều chuyển cho nội dung khoản thu khác hoặc chi cho mục đích khác.

Để chấn chỉnh việc lạm thu trong nhà trường, Bộ GDĐT cũng đã có quy định (Thông tư 55) nhà trường được phép thu, không được phép thu những khoản gì. Nhưng trên thực tế, nhiều năm qua, nhiều trường học vẫn tự ý đặt ra các khoản thu, lạm thu. Việc thu này chủ yếu thông qua hội CMHS, với danh nghĩa xã hội hóa.

Hội CMHS trong trường học là “mối nối” giữa nhà trường với học sinh. Nhưng dần dần, ở nhiều trường học, đặc biệt là các trường học tại khu vực thành thị, Ban đại diện CMHS đã dần “biến tướng”, trở thành nơi “vẽ” ra những khoản thu cho lãnh đạo nhà trường, cho nhà trường. Không ít trường đã lợi dụng danh nghĩa Ban đại diện CMHS để đặt ra các khoản thu ngoài quy định. Vì thế, bức xúc tích tụ, đã có ý kiến đề nghị giải tán Ban đại diện CMHS.

Trở lại với việc Sở GDĐT Hà Nội ra văn bản quy định nhà trường không được thu những khoản nào, điều này đáng được hoan nghênh (tuy rằng hơi muộn vì năm học mới đã được gần 1 tháng) nhưng quan trọng là cần có giám sát thực hiện triệt để vì rất có thể “trên bảo dưới không nghe”. Và trên thực tế, văn bản nhiều khi chỉ là để ứng phó với dư luận xã hội, còn thì “người ta” vẫn lợi dụng chủ trương xã hội hóa giáo dục để đặt ra những khoản thu vô lý. Phải tách bạch huy động đóng góp cho từng hoạt động của trường mà không gắn việc thu và chi quỹ với hoạt động của Ban đại diện CMHS; không có sự can thiệp trực tiếp của ban giám hiệu nhà trường cũng như giáo viên chủ nhiệm. Cùng với sự “tự giác thực hiện” của mỗi trường thì rất cần sự kiểm tra, giám sát của Phòng, Sở GDĐT, nói cách khác là không để xảy ra sự bao che cho việc lạm thu trong nhà trường dù dưới bất kỳ danh nghĩa nào .

Bản chất tốt đẹp của trường học, của nhà giáo cũng như Ban đại diện CMHS trong nhà trường cần phải được gìn giữ. Việc ra quy định nghiêm cấm nhà trường không được thu những khoản gì, không được lạm thu là cần thiết cũng chính là vì mục đích ấy.