Chiêm ngưỡng di sản sơn son thếp vàng

Trong đó có những hiện vật độc đáo, quý hiếm lần đầu tiên được giới thiệu tới công chúng.

Khám thờ, bài vị gỗ sơn son thếp vàng thời Nguyễn.

Nghề chạm khắc gỗ, làm đồ sơn là một ngành nghề có truyền thống lâu đời của người Việt. Trong các ngôi mộ thời Đông Sơn khai quật được ở Việt Khê, Châu Can, Đường Dù, Xuân La, Minh Đức, Châu Sơn... đã phát hiện nhiều đồ sơn mang tính bản địa.

Cùng với lịch sử các triều đại phong kiến, sự phát triển của các tôn giáo, tín ngưỡng, nghề làm đồ sơn - sơn son thếp vàng ngày càng trở nên phát triển, hưng thịnh.

Tuy có những lúc thăng trầm, có lúc tưởng chừng đã mai một nhưng ngày nay nghề sơn thếp đã được hồi phục và ngày càng phát triển. Những sản phẩm sơn thếp được tạo tác từ nhiều công đoạn tỉ mỉ, chi tiết có tính mỹ thuật cao, mang đậm bản sắc dân tộc.

Các nghệ nhân dân gian trên cơ sở những tinh hoa truyền thống tạo nên những sản phẩm có giá trị phục vụ nhu cầu sử dụng trong sinh hoạt hàng ngày và tôn giáo, tín ngưỡng.

Đồ gỗ sơn thếp là chất liệu chịu tác động mạnh mẽ của của thời tiết, khí hậu vùng nhiệt đời cũng như thăng trầm của lịch sử nên những di vật còn lại đến nay không nhiều.

Theo một số tài liệu thì dưới thời Đinh - Tiền Lê, các cung điện được xây dựng rất nguy nga với sơn son, thếp vàng rực rỡ hoặc dưới thời Lý, Trần, những ghi chép có liên quan đến những đồ gỗ sơn thếp trong việc xây cất cung điện, lầu son, gác tía, chùa tháp hay những sinh hoạt cung đình, thờ tự… cũng được mô tả trong các tài liệu lịch sử, bia ký...

Song đồ gỗ sơn thếp phát triển rực rỡ nhất là vào thời Lê, Nguyễn và di vật còn lại đến nay cũng chủ yếu có niên đại thời kỳ này.

Các loại sản phẩm đồ gỗ sơn thếp được biết qua những di vật là khá phong phú: sơn son, sơn đen/then, sơn xanh, trong màu đỏ cũng gồm các sắc đỏ phù hợp với không gian, chức năng sử dụng.

Hộp sắc phong sơn son thếp vàng thời Nguyễn.

Bảo tàng Lịch sử quốc gia hiện nay đang lưu giữ sưu tập đồ gỗ sơn thếp khá đồ sộ, đa dạng về loại hình đồ thờ (ngai thờ, bài vị, kiệu, hương án, hoành phi, câu đối, đại tự…), tượng thờ hoặc bức phù điêu (nhiều nhất là tượng Phật giáo) với đề tài trang trí vô cùng phong phú, sinh động: tư linh, tứ quý, mỹ tự hay các biểu tượng cao quý, quyền uy…

Với mong muốn từng bước đưa những giá trị của sưu tập đến với công chúng, Bảo tàng Lịch sử quốc gia tổ chức trưng bày chuyên đề “Nét vàng son”, giới thiệu gần 100 hiện vật gồm các loại hình: đồ thờ, tượng thờ với đề tài trang trí tứ linh, tứ quý, đại tự, hoành phi, câu đối…

Tham quan những hiện vật trưng bày, có thể nhận thấy được giá trị lịch sử, mỹ thuật, sự ngưỡng mộ bàn tay tài hoa của người thợ, nghệ nhân, cảm nhận được giá trị vô giá của hiện vật.

Đây là những tinh hoa văn hóa của người Việt, mang giá trị thuần Việt; một phần quan trọng của cuộc sống, sự tồn tại có ý nghĩa của con người, là sự gắn kết của bao thế hệ cộng đồng dân cư.

Đặc biệt là những pho tượng thờ, ngai thờ, bài vị, kiệu thờ… vô cùng thiêng liêng, cao quý, tôn nghiêm mà cộng đồng dân cư coi đó như là một phần quan trọng trong đời sống tâm linh, tinh thần, là “báu vật”, là “linh hồn” của làng nước, họ tộc.

Hơn thế, trưng bày chuyên đề Nét vàng son - Sưu tập đồ gỗ sơn son thếp vàng tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia góp phần tôn vinh bàn tay tài hoa, nghề thủ công truyền thống, những giá trị, tinh hoa văn hoá dân tộc, nét độc đáo, đặc trưng văn hóa Việt Nam đồng thời giúp công chúng hiểu sâu sắc hơn những giá trị hiện vật, từ đó, nâng cao ý thức cho công chúng trong việc bảo tồn, phát huy những giá trị di sản văn hóa này. Trưng bày sẽ mở cửa đón khách tham quan từ nay đến cuối tháng 11/2017.