Đắk Lắk: Xã nông thôn mới nhưng có quá nhiều nghĩa trang

Xã Cư Suê giáp ranh với TP Buôn Ma Thuột, có Tỉnh lộ 8 đi qua. Xã có 10 thôn, buôn thì có tới 12 nghĩa trang, mỗi thôn, buôn có ít nhất một cái.

Mộ chôn rải rác hai bên Tỉnh lộ 8, dọc đường liên thôn, phía sau chợ trung tâm xã, trường học, trong vườn, rẫy cà phê…

Đáng nói là có những khu mộ ở giữa khu dân cư, cách nhà dân ở chỉ vài bước chân!

Gia đình chị H’Bliô Niê (buôn Sút M’đưng) sống cạnh khu mộ chôn cất đã nhiều năm.

Chị cho biết: “Mỗi khi có người chết hoặc sau khi cải táng, có một số gia đình không thu dọn đồ đạc chôn cất, gây mất vệ sinh. Cả nhà tôi ai cũng lo sợ không dám dùng nước giếng để ăn uống mà chỉ dùng tắm giặt. Biết là môi trường sống bị ô nhiễm nhưng vì hoàn cảnh quá khó khăn, đất đai không có nên đành phải chấp nhận sống cạnh nghĩa trang.

Tôi mong Nhà nước quan tâm, xây dựng khu nghĩa trang tập trung ở xa khu dân cư để giúp bà con có môi trường sống trong sạch, không lo bệnh tật vì ô nhiễm môi trường”.

Theo những người già ở đây, mồ mả chôn cất lộn xộn và rải rác khắp nơi là có nguồn gốc từ thời kỳ trước giải phóng, lúc đó đất đai còn nhiều cây rừng, bà con vào khai hoang phát nương làm rẫy, xây dựng nhà cửa để làm ăn sinh sống, khi có người mất thì chôn cất kề bên. Sau này dân cư phát triển, đất đai thu hẹp, người dân ở lấn vào khu vực có mồ mả và chôn cất thêm, có gia đình chôn trong ngay trong vườn rẫy của mình.

“Thời gian qua có một số nhà đầu tư đã về địa phương khảo sát đầu tư, nhưng do thấy mồ mả khắp nơi nên họ cũng không dám đầu tư. Mới đây, Công ty TNHH Đầu tư du lịch và thương mại Đam San đã khảo sát để đầu tư Dự án du lịch sinh thái cộng đồng của hoa hậu H’Hen Niê và phát triển du lịch suối Đắk Bly nhằm phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, giải quyết công ăn việc làm cho người lao động địa phương, nhưng dự án này khó khả thi nếu chưa di dời được mồ mả” - ông Đặng Văn Hoan, Chủ tịch UBND xã Cư Suê cho biết.

“Quan trọng hơn, theo phong tục của người dân địa phương, mỗi buôn có một nghĩa trang. Buôn nào cũng giữ đất để làm nghĩa trang vì sợ người trong buôn chết không có đất để chôn. Xã cũng đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động nhưng một số người dân lấy lý do nghĩa trang tập trung ở xa nên không chịu di dời, một số hộ đồng bào thì do hoàn cảnh khó khăn nên không có tiền lo chi phí di dời, số khác thì đòi hỏi phải có khu chôn cất của người kinh riêng, người đồng bào riêng thì mới chịu di dời. Và di chuyển đến nghĩa trang mới thì không muốn đóng góp tiền quản trang...

Có lần đi vận động người dân di dời mồ mả ra khỏi khu dân cư ông đã từng bị người dân dọa chém” - ông Hoan cho biết thêm.

Được biết, năm 2012 xã Cư Suê đã quy hoạch 7 ha ở thôn 1, đoạn giáp ranh đồi Cư Suê để làm nghĩa trang tập trung, hiện có 3 ha là đất nghĩa địa, còn 4 ha đang là đất trồng cây lâu năm của người dân, chưa thể giải phóng mặt bằng. Xã cũng đã tiến hành đóng cửa 4 nghĩa trang (buôn Sút M’grư, buôn Sút M’rang, buôn Sút H’luốt và thôn 3).

Xã Cư Suê đã đầu tư 2 tỷ đồng để nâng cấp tuyến đường dài gần 1,5 km, đoạn từ Bưu điện trung tâm xã đến nghĩa trang thôn 1 và thôn 2 nhằm tạo điều kiện cho người dân đi lại mai táng và thăm viếng thuận lợi; đồng thời triển khai nhiều hình thức tuyên truyền vận động các gia đình có người chết mới di chuyển về khu nghĩa trang tập trung để chôn cất, còn mồ mả trước đây sẽ di chuyển dần để phù hợp với tâm linh người đã mất.

Năm 2021 xã tiếp tục đóng cửa nghĩa trang buôn Sút M’đưng và chọn buôn này làm điểm trong việc di dời mồ mả ra khỏi khu dân cư.

“Tuy nhiên, việc quy hoạch nghĩa trang tập trung còn gặp rất nhiều khó khăn, bởi xã không có kinh phí để đền bù và giải phóng mặt bằng. Cùng với đó, nhận thức của người dân ở một số buôn còn hạn chế, không muốn sang buôn khác để chôn, điều này đang là vấn đề nan giải đối với cấp ủy, chính quyền địa phương” - ông Nguyễn Đình Chiến, Phó Chủ tịch UBND xã Cư Suê nói.

Rõ ràng, để đạt mục tiêu xây dựng nông thôn mới nâng cao, qua đó tạo môi trường thu hút đầu tư phát triển du lịch và bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc ở xã Cư Suê, việc thực hiện quy hoạch nghĩa trang trên địa bàn cần sớm được hoàn thành.

Ngoài việc tuyên truyền, giải thích để tạo sự đồng thuận của người dân với chính quyền, rất cần sự hỗ trợ nguồn lực của cấp trên để giúp xã Cư Suê để khai thông bế tắc về kinh phí đền bù và giải phóng mặt bằng xây dựng nghĩa trang tập trung của xã.