Thịt trâu gác bếp

Món ăn đặc sản của người Thái ở Yên Bái.

Yên Bái là tỉnh thuộc vùng núi Tây Bắc nước ta, tại đây có nhiều điểm du lịch, tìm hiểu bản sắc các dân tộc như Mù Cang Chải, Mường Lò… Thịt trâu gác bếp là món ăn đặc sản của người Thái đen.

Món này thường được làm từ thịt bắp của những chú trâu thả rông trên các vùng núi, đồi. Cách chế biến thịt trâu gác bếp không khó, nhưng cũng khá mất công. Người làm thường cắt những mảng thịt to, chọn miếng thăn, bắp ở vai, lưng con trâu, chia các thớ thịt ra thành từng miếng hình con chì. Sau đó họ lại thái dọc thớ, ướp ớt, muối, gừng, nước lá rừng, đặc biệt không thể thiếu lá mắc khén (hạt tiêu rừng) và treo lên gác bếp hun khói cho óng đen, quắt khô để bảo quản. Khoảng 8 tháng đến tháng 1 năm sau, họ sẽ hạ thịt trâu xuống, ăn tới đâu lấy tới đó. Khói ám lâu ngày làm thịt trâu có mùi đặc biệt, mang đậm phong vị núi rừng với hình thức bên ngoài khô, màu nâu thẫm, nhưng phần trong vẫn hồng hào, tươi đỏ, ngọt đậm đà. Nhìn bên ngoài, miếng thịt trâu màu nâu sẫm, sở dĩ có màu sắc như vậy là do sự khéo léo của người hun thịt, thịt phải được hun thường xuyên bằng than củi lấy từ núi.

Thớ thịt trâu màu nâu hồng rất bắt mắt, khi ăn sẽ cảm thấy hơi hăng hắc vị của khói ám lâu ngày. Khi miếng thịt đã trôi xuống họng, vị ngọt đọng lại nơi đầu lưỡi lại khiến thực khách mê mẩn. Phổ biến nhất là món thịt trâu gác bếp xé nhỏ, chấm cùng chẩm chéo làm mồi nhậu, bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt của thịt đọng lại, hòa quyện cùng mùi thơm từ khói củi núi đá và chút cay nồng, chút thơm lạ của mắc khén.

Về mặt cảm quan trên bề mặt vẫn còn những gia vị đã được tẩm ướp như hạt tiêu rừng, miếng ớt, miếng gừng. Sau đó người ta đặt thịt trâu khô trên giàn bếp để bảo quản lâu, càng lâu ăn càng tuyệt vời.

Khi có khách quý tới thăm hoặc những dịp đặc biệt thì người Thái mới lấy xuống và xé nhỏ ra thưởng thức. Thịt trâu mang hương vị đặc trưng bởi gia vị mắc khén đây là một loại hạt tiêu rừng cùng khói ám lâu ngày làm cho miêng thịt trâu gác bếp có mùi vị đặc biệt hấp dẫn thu hút người ăn.

Tuỳ theo thời gian gác bếp hoặc cách tẩm ướp nhưng đa số nhìn cảm quan bên ngoài thịt trâu gác bếp Tây Bắc mang màu nâu sẫm và bên trong có màu đỏ tự nhiên. Bởi chỉ đây là đặc trưng riêng của sản phẩm thịt trâu gác bếp loại tốt khi được làm từ nguyên liệu thịt của những con trâu mạnh khỏe nhất được chăn thả nơi núi đồi Tây Bắc bạt ngàn. Và chỉ cần cầm trên tay thôi miếng thịt trâu khô đã tỏa ra một mùi thơm vô cùng hấp dẫn thu hút người ăn.

Khi bạn thưởng thức thì trong miệng thấy vị ngọt của thịt đọng lại, hoà quyện cùng mùi thơm từ khói củi núi đá và chút cay nồng của tiêu ớt, chút thơm lạ của mắc khén. Những hương vị ấy sẽ khiến bạn sao xuyến lòng người và muốn ăn thêm ăn thêm mãi đến khi hết mới thôi.