Dạy tiếng Anh cho trẻ mầm non: Nên là cuộc dạo chơi

Giờ học ngoại ngữ của học sinh Trường mầm non Bim Bon
– Linh Đàm – Quận Hoàng Mai (Hà Nội).

Nhiều băn khoăn

Phát biểu tại Hội thảo “Tiếng Anh trong trường mầm non, thực tiễn và giải pháp” mới đây, Thứ trưởng Bộ Giáo dục & Đào tạo Nguyễn Thị Nghĩa cho rằng: Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, là cấp học đặt nền móng phát triển về thể chất, trí tuệ của trẻ em.

Tuy nhiên, trên thực tế việc triển khai cho trẻ làm quen với tiếng Anh ở nước ta còn gặp nhiều khó khăn, đó là khoảng trống giữa việc làm quen ở mẫu giáo với thời điểm học ngoại ngữ chính thức ở tiểu học (lớp 3, mới chính thức học ngoại ngữ). Thứ trưởng Nguyễn Thị Nghĩa băn khoăn: Chúng ta nên cho trẻ học tiếng Anh từ tiểu học hay từ mầm non? từ cấp học nào thì hiệu quả?

Điều mà bà Thứ trưởng băn khoăn cũng là trăn trở của phụ huynh và những người làm giáo dục. Với phụ huynh, hầu hết ý kiến mà chúng tôi tham khảo dường như không mấy kỳ vọng vào việc học tiếng Anh trong giai đoạn mẫu giáo.

E ngại sẽ gây ảnh hưởng đến sự phát triển tiếng mẹ đẻ của trẻ, anh Việt có con học ở Trường mẫu giáo Họa My, Quận Cầu Giấy (Hà Nội) cho biết: Ở tuổi này nhiều cháu nói tiếng Việt còn không sõi nói chi học ngoại ngữ. Chỉ mong giáo khuyến khích các cháu giao tiếp để có thể diễn đạt tốt và bớt nói ngọng.

Chị Trang (có con học Mẫu giáo Hoàng Văn Thụ, Quận Hoàng Mai) thì đơn giản hơn: Chương trình của nhà trường thế nào thì gia đình theo thế. Nói chung các cháu học ngoại ngữ ở tuổi này cho vui chứ hiệu quả thì chẳng mong gì. Nhưng gia đình vẫn cho con tham gia để mạnh dạn trong giao tiếp với thầy cô và các bạn.

Còn theo chị Thanh (có con học mẫu giáo Bạch Mai, Quận Hai Bà Trưng) thì về nhà mỗi lần nhìn vào các đồ vật quen thuộc như sách vở, bàn, ghế, hoa quả… con đều bi bô bằng tiếng Anh, sai đúng chưa biết nhưng nghe con líu lo cũng vui tai, phấn khởi. Nhất là ông bà thấy cháu nói được tiếng Anh thì tự hào lắm. Nhưng cũng có một số phụ huynh lại nghĩ đã học là phải nói được tiếng Anh nên kỳ vọng khá nhiều, học ở trường rồi còn cho con học thêm ở trung tâm.

Một số chuyên gia giáo dục thì cho rằng, học tiếng Anh ở tuổi mầm non chưa cần thiết. GS Nguyễn Minh Thuyết - Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội chia sẻ: 3 – 4 tuổi các cháu còn quá nhỏ để tiếp xúc với ngoại ngữ.

Cơ bản nhất theo ông phải có môi trường để sử dụng ngoại ngữ. Trẻ học được 3 từ thì phải có điều kiện để nói 3 từ ấy thường xuyên liên tục chứ tuần học hai buổi, mỗi buổi có vài chục phút, học xong để đấy thì quên ngay. Với lứa tuổi mẫu giáo, học nhẹ nhàng, vui chơi, trẻ biết được đến đâu thì tốt đến đó.

Tuy nhiên, GS Thuyết cũng lo ngại hiện tại các trường thực ra đang dạy ngoại ngữ một cách tự phát, từ giáo viên đến giáo trình. Nếu Bộ chưa xây dựng được một giáo trình chuẩn thì không nên dạy, cần phải nghiên cứu, xây dựng giáo trình thích hợp cho từng lứa tuổi.

Thạc sĩ Lê Thị Luận (Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam) thì cho biết, ở Việt Nam hiện nay, việc trẻ mầm non làm quen với tiếng Anh chưa có chỉ đạo thực hiện từ Bộ Giáo dục và Đào tạo nên các cơ sở giáo dục mầm non đều là tự phát. Đội ngũ giáo viên tham gia vào việc hướng dẫn trẻ mầm non làm quen với ngoại ngữ tại các trường đều tự hợp đồng với các trung tâm ngoại ngữ nên họ hoặc là giáo viên chuyên ngữ, người nước ngoài, nhưng chưa có chứng chỉ về sư phạm mầm non.

Một khảo sát của Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương cho thấy kết quả thăm dò tại 50 trường mầm non, cho thấy hiện chỉ có khoảng 10% đơn vị giáo dục mầm non tự tổ chức dạy tiếng Anh tại trường, 90% thực hiện theo hình thức liên kết với các tổ chức bên ngoài.

Xác định rõ mục đích làm quen

Điều khiến chúng tôi cảm nhận được trong tiết học tiếng Anh có thời lượng khoảng 40 phút ở Trường mầm non tư thục Bim Bon - Linh Đàm là trẻ rất hào hứng. Mỗi từ vựng trẻ được dạy đều gắn liền với một hoạt động, một trò chơi, hay một bài hát vui nhộn cùng với sự tương tác giữa giáo viên bản ngữ.

Cô Nguyễn Thanh Trà – Hiệu trưởng Trường mầm non tư thục Bim Bon - Linh Đàm phân tích: Việc cho trẻ làm quen với tiếng Anh ở lứa tuổi mầm non không phải là quá sớm vì trẻ nhỏ có khả năng tự động thu nạp ngôn ngữ một cách tự nhiên. Quan trọng cần có giáo trình không áp lực cho học sinh và yếu tố quan trọng là giáo viên phải đạt trình độ chuẩn, phải đủ vốn từ để giảng giải cho học sinh.

Mỗi buổi học gắn với những chủ đề gần gũi với cuộc sống thường ngày như thức dậy buổi sáng, chuẩn bị đi ngủ, hay những chủ đề rộng hơn như thiên nhiên, môi trường, vật nuôi… cũng khiến trẻ thích học. Vì thế, giáo viên không chỉ cần có năng lực ngoại ngữ đạt yêu cầu mà còn phải được bồi dưỡng để có những hiểu biết nhất định về đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, có phương pháp dạy học phù hợp với trẻ mầm non.

Về vấn đề này, chuyên gia Neil Roberts, Phó Giám đốc Trung tâm Giảng dạy Hội đồng Anh chia sẻ: Trong xu thế hội nhập thì chắc chắn việc cho trẻ làm quen với tiếng Anh là yêu cầu hết sức cần thiết, chúng tôi khuyến khích tất cả trẻ nói tiếng Anh. Việc làm quen với tiếng Anh ở cấp học mầm non giống như một cuộc dạo chơi trong khu vườn mới lạ của âm thanh, giúp trẻ có khả năng hấp thụ ngôn ngữ một cách tự nhiên thay vì phải học một cách bắt buộc, gò bó. Trẻ học qua chơi, qua bài hát, bài thơ, điều này sẽ giúp cho trẻ cảm thấy thoải mái.

Đồng quan điểm, TS Đặng Lộc Thọ, Hiệu trưởng Trường CĐ Sư phạm Trung ương, cho biết: Các nghiên cứu trên thế giới đều chỉ ra rằng lĩnh hội ngôn ngữ là quá trình tự nhiên ở lứa tuổi nhỏ. Mẫu giáo được coi là giai đoạn thuận lợi nhất để tiếp thu ngoại ngữ do sự hình thành các quá trình nhận thức và ghi nhớ ngôn ngữ nhanh chóng, trẻ có động cơ giao tiếp tự nhiên và không có các rào cản ngôn ngữ.

Tuy nhiên, theo Thạc sĩ Lê Thị Kim Phượng, Trường cao đẳng Sư phạm Trung ương, cần phân biệt rõ mục đích việc làm quen tiếng Anh của trẻ mầm non với mục đích học tiếng Anh của trẻ độ tuổi lớn hơn. Từ đó tạo cho môi trường cho trẻ làm quen một ngôn ngữ mới với những niềm vui, sự say mê chứ không phải bằng những giờ học như ở trường phổ thông.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cần chỉ đạo các Sở Giáo dục và Đào tạo xây dựng chương trình khung, quản lý thống nhất trong tổ chức hoạt động cho trẻ mẫu giáo làm quen tiếng Anh để trẻ có bước đệm tốt cho những bậc học tiếp theo.