Đề án thu phí phương tiện vào nội đô dựa trên kinh nghiệm thế giới

Sở Giao thông vận tải TP Hà Nội vừa có báo cáo một số nội dung cơ bản Đề án “Thu phí phương tiện cơ giới đường bộ đi vào một số khu vực nhằm giảm ùn tắc giao thông”. Theo lý giải của Sở này là nhằm thực hiện Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐND ngày 4/7/2017. Theo đó, Nghị quyết này thông qua Đề án “Tăng cường quản lý phương tiện giao thông đường bộ nhằm giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường trên địa bàn TP Hà Nội, giai đoạn 2017-2020 tầm nhìn 2030” với 37 nhóm giải pháp đồng bộ kết hợp các biện pháp hành chính và kinh tế.

Sau 5 năm thực hiện Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân Thành phố, UBND Thành phố đã triển khai 28/37 nhiệm vụ. Kết cấu hạ tầng giao thông được tập trung trong đầu tư theo quy hoạch, tỷ lệ đất giành cho giao thông tăng hơn. Vận tải hành khách công cộng được mở rộng và nâng cao chất lượng. Tuy nhiên, kết cấu hạ tầng giao thông vận tải chưa đồng bộ theo quy hoạch, các tuyến vành đai 1-2-3 được đầu tư chưa hoàn chỉnh. Vành đai 4, vành đai 5 chưa được đầu tư. Các tuyến đường sắt đô thị đều chậm tiến độ, theo như dự kiến. Tỷ lệ vận tải hành khách công công chưa đạt theo yêu cầu đề ra.

Tình trạng ùn tắc giao thông vẫn diện biến phức tạp đặc biệt vào giờ cao điểm và các dịp lễ, Tết tập trung đông người. Vì vậy, việc tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp tăng cường quản lý phương tiện giao thông cá nhân theo Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân Thành phố, trong đó có “giải pháp thu phí phương tiện xe cơ giới đường bộ đi vào một số khu vực nhằm hạn chế ùn tắc giao thông” là hết sức cần thiết.

Đối tượng thu phí gồm: các xe ô tô di chuyển từ bên ngoài vào trong khu vực thu phí có nguy cơ ùn tắc giao thông (Trừ các phương tiện được miễn phí: xe ưu tiên theo quy định hiện hành, xe Công an, quân đội, xe cứu thương, xe cứu hỏa; xe công vụ; xe buýt công cộng, xe ô tô vận tải hàng hóa).

Các phương tiện được miễn phí có điều kiện: xe hộ gia đình và xe ô tô của cơ quan công sở trong khu vực thu phí bắt buộc phải đi lại qua khu vực thu phí được miễn phí theo lượt nhất đinh. Các đối tượng được giảm phí: xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách (xe hợp đồng, xe du lịch, taxi).

Trên cơ sở các nguyên tắc nêu trên, căn cứ kết cấu hạ tầng giao thông và mật độ giao thông, dự kiến phạm vi thu phí giới hạn bởi các đường: Vành đai 3-Cầu Thanh Trì-Pháp Vân-Mai Dịch-Phạm Văn Đồng-trục Tây Thăng Long-Võ Chí Công-Cầu Nhật Tân- Đường Hoàng Sa-Đường Trường Sa-Đường Lý Sơn-Đường Nguyễn Văn Linh và khép kín vào Vành đai 3. Với vành đai thu phí như trên,dự kiến đặt trạm thu phí tại 68 vị trí và 87 trạm thu phí. Phạm vi thu phí này có điều kiện để các xe ô tô các tỉnh thành phố không cần thiết đi qua khu vực thu phí có điều kiện đi ra ngoài khu vực thu phí.

Trên cơ sở khái toán kinh phí đầu tư và chi phí vận hành bảo trì hệ thống thu phí và lưu lượng xe thu phí (được xác định dựa số liệu thu phí của Tổng cục đường bộ và đếm lưu lượng, dự kiến số lượng không đi vào khu vực thu phí) dự kiến mức thu phí thấp nhất đủ bù đắp chi phí đầu tư và chi phí quản lý, vận hành khoảng 50.000, đồng. Đặc biệt, theo nguyên tắc mức phí đủ tác động điều chỉnh hành vi trên cơ sở thực tế về mức thu các điểm đỗ xe trong khu vực trung tâm Thành phố. Dự kiến mức thu hợp lý để có tác dụng điều chỉnh hành vi người điều khiển phương tiện khoảng 100.000, đồng.

Dự kiến, Hội đồng nhân dân TP Hà Nội sẽ thông qua Đề án: “Thu phí phương tiện cơ giới đường bộ đi vào một số khu vực nhằm giảm ùn tắc giao thông” tại kỳ họp cuối năm 2021 về loại phí và khung phí.

Về lộ trình, từ năm 2022-2023 sẽ hoàn thiện các điều kiện thu phí. Xây dựng dự án đầu tư trạm thu phí. Phương án tài chính, quản lý chi phí, xác định cụ thể mức thu phí và các chính sách miễn giảm cụ thể cho các đối tượng thu phí.

Đến năm 2024 trình HĐND TP ban hành mức thu phí cụ thể và các chính sách miễn giảm phí theo dự án đầu tư được duyệt và tổ chức thực hiện sau khi HĐND TP quyết định trong năm 2024.

Sở này cũng viện dẫn rằng đề án được dựa trên căn cứ kinh nghiệm thế giới. Theo đó, về hình thực thu phí và quy mô vùng thu phí thì trên thế giới từng áp dụng ba hình thức thu phí cho khu vực đô thị: thu phí theo vành đai, thu phí theo khu vực và thu phí khu vực kết hợp bổ sung theo điểm. Thu phí theo vành đai áp dụng phổ biến như ở Singapore, Stockholm, Edinburgh, New York, Hong Kong (Trung Quốc)...

Thu phí theo khu vực cần xác định được quy định đi trong khu vực thu phí như ở thành phố London. Còn thu phí khu vực kết hợp bổ sung theo điểm như ở Singapore.

Đặc biệt Sở này cũng cho rằng, ở trong nước, Thành phố Hồ Chí Minh ngày 11/7/2020 tại kỳ họp lần thứ 20 khóa 9 nhiệm kỳ 2016-2021 của Hội đồng nhân dân Thành phố cũng đã thông qua đề án: “Tăng cường vận tải hành khách công cộng kết hợp với kiểm soát sự dụng phương tiện cơ giới cá nhân tham gia giao thông trên địa bàn thành phố Hồ Chính Minh.” Trong đó cũng có giải pháp thu phí xe ô tô lưu thông vào trung tâm thành phố, giai đoạn 2021-2025. Hiện nay, UBND Thành phố Hồ Chí Minh đang giao Sở Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng đề án thực hiện.