Dự báo hạn hán khốc liệt do El Nino

Khả năng xuất hiện nhiều kỷ lục về nhiệt độ

Ông Mai Văn Khiêm cho biết, dự báo hiện tượng El Nino có thể xuất hiện vào nửa cuối mùa hè năm 2023 và duy trì đến năm 2024 với xác suất khoảng 70-80%.

Trong điều kiện El Nino, ở hầu hết các vùng trong cả nước, nhiệt độ trung bình các tháng có xu thế cao hơn bình thường; nắng nóng có thể nhiều hơn và gay gắt hơn; khả năng xuất hiện nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao tuyệt đối. Đặc biệt, hoạt động của bão/áp thấp nhiệt đới có thể không nhiều nhưng tập trung nhiều vào giữa mùa, tính chất dị thường hơn, cả về cường độ và quỹ đạo.

Điều đáng lưu ý, theo ông Khiêm El Nino thường gây thâm hụt lượng mưa ở đa phần diện tích cả nước, với mức phổ biến từ 25 đến 50%, vì thế nguy cơ cao xảy ra khô hạn cục bộ, hoặc diện rộng ở những nơi có nhu cầu dùng nước nhiều cho sản xuất và sinh hoạt, trong các tháng mùa khô năm 2023. Đề phòng tình trạng ít mưa dẫn đến tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước trong những tháng đầu năm 2024 trên phạm vi toàn quốc.

“Ví dụ dễ hình dung nhất về tác động của El Nino đã gây ra các đợt hạn mặn kỷ lục vào năm 2015/2016 và 2019/2020” - ông Khiêm nói và cho biết, với khả năng xuất hiện cao của El Nino nhiều người cho rằng, nếu El Nino xuất hiện như vậy chúng ta sẽ không phải lo ứng phó với tình trạng mưa lũ lớn như những năm qua.

Tuy nhiên, theo ông Khiêm, không phải như vậy mặc dù trong điều kiện El Nino lượng mưa có xu thế giảm, nhưng có thể xuất hiện những kỷ lục về lượng mưa lớn nhất trong 24 giờ. Ví dụ như năm 2015 có El Nino nhưng tại Quảng Ninh đã xuất hiện mưa lớn lịch sử vào cuối tháng 7. Hay như El Nino năm 2002, mưa lớn vẫn xuất hiện và gây lũ lớn trên các khu vực ở Bắc bộ và Bắc Trung bộ; Nam bộ đã xuất hiện lũ lớn kéo dài ở đồng bằng sông Cửu Long.

Trước tình hình này, Tổng cục Khí tượng thủy văn đã có công văn báo cáo Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai về cảnh báo tác động của El Nino, thông tin cho các bộ, ngành, địa phương có phương án ứng phó.

Bộ Tài nguyên Môi trường cũng đã chỉ đạo cơ quan Khí tượng thủy văn và các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch thực hiện ứng phó cụ thể, trong đó tăng giám sát và tăng cường tần suất bản tin chuyên đề về hiện tượng El Nino, dự báo lượng mưa và nguồn nước trên các lưu vực sông. Cung cấp kịp thời thông tin dự báo, cảnh báo nguồn nước phục các bộ, ngành, địa phương xây dựng kế hoạch ứng phó phù hợp.

Chuẩn bị ứng phó

Với khả năng cao xuất hiện của El Nino, ông Mai Văn Khiêm cho rằng, chúng ta cần rà soát đánh giá nhu cầu dùng nước cho sản xuất và sinh hoạt để có điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp, đặc biệt là đối với vụ hè thu ở Bắc Trung bộ, Trung bộ, hay các khu vực có hoạt động phát triển du lịch lớn trong những tháng mùa khô 2023. Các hồ chứa cũng cần xem xét có điều chỉnh kế hoạch vận hành, sản xuất để ứng phó với nguy cơ thâm hụt lượng mưa trong điều kiện El Nino.

Theo báo cáo của Cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), hiện nguồn nước trữ tại các hồ chứa ở Bắc bộ, Tây Nguyên, Đông Nam bộ đạt khoảng 40 - 50% dung tích thiết kế; Trung bộ khoảng 50 - 70%. Các hồ thủy điện thường xuyên bổ sung nước cho hạ du như Bản Vẽ 38% (thấp hơn 14% trung bình nhiều năm), A Vương 44% (thấp hơn 18%)...

Qua dự báo, tính toán và cân đối nguồn nước, tổng diện tích có nguy cơ thiếu nước trong vụ hè thu tới đây khoảng 10.000 - 15.000ha, trong đó Bắc Trung bộ khoảng 7.500 - 10.000ha, Nam Trung bộ khoảng 3.000 - 3.500ha.

Một số chuyên gia ngành nông nghiệp cũng cho rằng, năm 2024 là năm hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn khốc liệt do tác động của El Nino, vì thế cần phải đưa ra kế hoạch ứng phó dài hạn ngay từ bây giờ.

“Bên cạnh việc ứng phó với tình hình thiếu nước, khô hạn trong điều kiện El Nino thì chúng ta cũng không được mất cảnh giác với khả năng xảy ra mưa lũ bất thường, như đã từng xảy ra trong những năm El Nino trước đây” - Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia lưu ý.