Tinh giản chương trình học kỳ II: Tránh quá tải cho học sinh

Theo thông tin mới nhất từ Bộ GDĐT, hiện Bộ đang tính toán điều chỉnh khối lượng kiến thức học kỳ II năm học 2019-2020 một cách phù hợp, tránh để HS quá tải khi đi học trở lại.

Bộ GDĐT sẽ tinh giản chương trình để tránh quá tải cho HS. Ảnh: Phạm Quang Vinh.

Khuyến khích các trường chủ động kế hoạch

Việc giảm tải kiến thức cho HS đã được đặt ra lâu nay, nhưng trong thời gian nghỉ học để phòng chống Covid- 19, nỗi lo thời gian nghỉ kéo dài ảnh hưởng tới chương trình học, ôn thi của HS cuối cấp vào lớp 10 THPT, thi THPT quốc gia càng khiến nhiều phụ huynh quan tâm, sốt sắng hơn.

Liên quan tới việc giảm tải kiến thức, thực ra Bộ GDĐT đã từng có những hướng dẫn. Từ năm 2011 Bộ GDĐT đã ra văn bản số 5842 hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học giáo dục phổ thông, ban hành cùng với tài liệu hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học của từng môn học. Gần đây nhất, năm 2017, Bộ GDĐT cũng đã có văn bản số 4612 hướng dẫn dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS, cho phép các nhà trường tổ chức cho giáo viên điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giản; xây dựng các chủ đề tích hợp, liên môn; đồng thời xây dựng kế hoạch dạy học phù hợp với các chủ đề và theo hình thức, phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực. Bà Nguyễn Thị Nhiếp- Hiệu trưởng Trường THPT Yên Hòa, Hà Nội cho rằng các nhà trường hoàn toàn có thể căn cứ vào Văn bản 4612 này để xây dựng thời khóa biểu phù hợp. Nhưng điều này đòi hỏi kế hoạch rất chi tiết, tỉ mỉ, phụ thuộc vào cả năng lực của người dạy và người học.

Dù những băn bản nói trên được xem là cứu cánh để các nhà trường, giáo viên chủ động hơn trong việc sắp xếp thời khóa biểu, dạy học phù hợp với đối tượng HS, song lâu nay hướng dẫn ấy vẫn chưa được các cơ sở giáo dục phổ thông chú trọng.

Ghi nhận ý kiến từ các thày cô giáo trong thời điểm này, nhiều người có chung quan điểm rằng: Để phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay, nên tinh giản nội dung, tùy theo mức độ kiến thức và hiểu biết hay vận dụng, nâng cao. Bộ cần lựa chọn phương án nào để ít ảnh hưởng đến HS nhất. Việc tinh giản là một phương án nhưng cần tính toán sao cho không thừa không thiếu và đảm bảo tính công bằng đối với HS. Những ý kiến khác thì chia sẻ, tốt nhất là nên học đến đâu thi đến đó và cần có giới hạn chương trình, chứ không thể nói kiến thức nào, nội dung nào là không cần thiết trong chương trình.

Giảm tải kiến thức nâng cao

Góp ý với việc giảm tải chương trình cho HS, theo ông Đặng Tự Ân - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GDĐT), cần phải linh hoạt trong việc dạy- học và tổ chức thi. Ông Ân phân tích: Với thời điểm kết thúc năm học vào giữa tháng 7 (hay giữa tháng 8/2020) là rất vất vả cho cả thầy và trò. Liệu có giữ được chất lượng giáo dục, thực hiện nghiêm túc quy chế thi THPT quốc gia và đảm bảo hiệu quả tập huấn thay SGK lớp 1, trong khi các nhà trường đã quá tải công việc, nhất là phải làm việc trong thời tiết của mùa hè nóng bức? Do đó cần điều chỉnh linh hoạt, cụ thể như sau: Giảm thời lượng và nội dung giáo dục từ 20% đến 25% của kế hoạch học kỳ II năm học 2019-2020 cho tất cả các trường phổ thông. Tức là kế hoạch giáo dục của 4 tháng được hoàn thành trong 3 tháng. Điều này là khả thi vì các địa phương dựa trên khung kế hoạch của Bộ GDĐT đã xây dựng kế hoạch riêng cho mỗi trường.

Ông Nguyễn Xuân Thành - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ GDĐT) cho biết việc tinh giản nội dung dạy học sẽ chỉ tập trung vào học kỳ II của năm học này với tất cả các khối lớp. Theo đó, những nội dung nào có mức độ yêu cầu mang tính nâng cao sẽ được giảm bớt đi để đảm bảo thời gian học tập cho HS; Căn cứ vào chương trình, Bộ sẽ tinh giản theo hướng một số các tiết học trong sách giáo khoa gần nhau có thể thiết kế thành bài học theo chủ đề để tiết kiệm thời gian dạy học. Chẳng hạn như số tiết nhiều hơn 3 thì có thể rút bớt đi thời gian dạy học trên lớp. Tuy nhiên vẫn phải đảm bảo được yêu cầu của chương trình.

Cùng với đó, Bộ GDĐT cũng tính toán tinh giản theo hướng tích hợp những nội dung giao thoa giữa các môn học. Có một số nội dung giao thoa giữa các môn học trong chương trình hiện hành. Với những nội dung này, Bộ sẽ thiết kế để tổ chức tích hợp vào một môn chính. Như vậy, sẽ tiết kiệm được lượng thông tin, tiết kiệm được đối tượng mà HS phải nghiên cứu nhưng vẫn đảm bảo được yêu cầu về kiến thức, kỹ năng của chương trình. Theo ông Thành, Bộ sẽ tinh giản chương trình tới mức có thể đảm bảo được yêu cầu, tính toán để có thể đáp ứng được khung thời gian kế hoạch năm học mà Bộ đã điều chỉnh, tức là hoàn thành chương trình trước ngày 15/7. Ngoài ra, ông Thành cho biết, khi vào năm học mới, Bộ sẽ có hướng dẫn để các nhà trường tổ chức bù đắp thêm phần kiến thức đã được tinh giản của học kỳ II năm học này.

Trao đổi với báo chí, đại diện Vụ Giáo dục Trung học cũng khẳng định việc cắt giảm chương trình không thể làm một cách cơ học mà phải có rà soát và phương án cụ thể, làm sao để vẫn đảm bảo chuẩn đầu ra, chuẩn chất lượng.

Theo đó, sẽ có 2 giải pháp cho việc giảm tải. Thứ nhất là tinh giản chương trình, tức là sẽ cụ thể hóa Văn bản 4612 về hướng dẫn dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS và hướng dẫn giảm tải từ năm 2011. Bộ sẽ hướng dẫn cụ thể hóa nội dung trong văn bản đó như thế nào, để đảm bảo thống nhất chung trong toàn quốc, chứ không phải phụ thuộc vào từng trường như trước kia.

Dự kiến trong tháng 3 sẽ phải hoàn thành công bố phương án giảm tải để áp dụng khi nhà trường mở cửa trở lại. Những nội dung được tinh giản thì chắc chắn sẽ không đưa vào nội dung kiểm tra, đánh giá, thi cử.

Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19, trong thời gian HS phổ thông, học viên giáo dục thường xuyên tạm thời nghỉ học, Bộ GDĐT yêu cầu các Sở GDĐT tiếp tục tăng cường các hình thức dạy học qua Internet, truyền hình.
Các Sở GDĐT chỉ đạo, hướng dẫn các nhà trường rà soát, tinh giản nội dung dạy học, xây dựng kế hoạch dạy học theo hướng dẫn tại Công văn số 4612/BGDĐT-GDTrH ngày 03/10/2017 của Bộ GDĐT về việc hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất HS từ năm học 2017-2018 để tổ chức dạy học qua Internet, trên truyền hình một cách phù hợp.