Gợi ý mâm cỗ cúng Rằm tháng 7 trong mùa dịch Covid-19

Năm 2021, để đảm bảo những yêu cầu trong phòng chống dịch Covid-19, tránh tụ tập đông người, tránh đi lại khi không cần thiết, các gia đình có thể tận dụng những nguyên liệu đơn giản trong nhà, làm mâm cúng thể hiện lòng thành và tưởng nhớ cội nguồn.

Rằm tháng 7 là một trong những dịp lễ Tết quan trọng của người Việt. Đây là ngày lễ để con cháu tri ân, báo hiếu với tổ tiên, cha mẹ với mục đích giáo dục con người về lòng biết hơn, hiếu thảo với đấng sinh thành. Rằm tháng 7 âm lịch vừa là dịp Xá tội vong nhân, vừa là Lễ Vu Lan báo hiếu nên theo phong tục của người Việt, lễ cúng Rằm tháng 7 là một trong những nghi lễ quan trọng của năm.

Trong dịp cúng Rằm tháng 7, người Việt thường làm ba mâm cỗ là mâm cúng Phật, cúng gia tiên, thần linh và mâm cúng chúng sinh.Vào ngày này, hầu hết các gia đình đều chuẩn bị những mâm cỗ cúng tươm tất để tỏ lòng thành kính với thần linh, tổ tiên cũng như chuẩn bị lễ cúng chúng sinh để hành thiện tích đức, an ủi những vong hồn không nơi nương tựa.

Tuy nhiên, tùy điều kiện và quan điểm mà từng gia đình có thể điều chỉnh. Nhiều nhà chỉ làm 2 mâm, mâm trong nhà dành cúng gia tiên, thần linh và mâm ngoài trời cúng chúng sinh, cô hồn.

Mâm cúng Phật

Đối với những gia đình theo đạo Phật, Rằm tháng 7 là một ngày lễ lớn. Theo giáo lý nhà Phật, lễ cúng không quan trọng ở mâm cao cỗ đầy mà cốt ở lòng thành của mỗi người.

Chỉ cần chuẩn bị một mâm cơm chay hoặc một mâm ngũ quả đơn giản để cúng Phật, nên cúng vào ban ngày. Thông thường mâm cúng Phật là món chay. Mâm cơm chay khoảng 3-5 món. Các món khá phong phú như: cơm trắng, rau củ quả nấu canh, các món từ nấm, các loại chè, bánh làm từ các loại bột, đậu (bánh trôi nước, bột lọc…). Hoặc có thể như hoa quả, nước lọc, bánh kẹo... Sau đó, mọi người thụ lộc ngay tại nhà.

Ngoài ra, khi làm lễ cúng Phật nên đọc một khóa kinh Vu Lan để hồi hướng công đức cho những người thân trong quá khứ được siêu sinh và cũng là một cách giúp hiểu hơn về ngày lễ này.

Mâm cúng thần linh và gia tiên

Thông thường, với mâm cúng gia tiên các gia đình hay cũng cỗ mặn. Mâm cúng gồm các món ăn đa dạng cùng những thực phẩm bổ dưỡng, tươi sạch, thể hiện cho lòng thành kính, biết ơn tổ tiên.

Mâm cỗ này thường được chuẩn bị tươm tất, gồm những món ăn ngon vẫn được dùng cho các ngày giỗ chạp, lễ tết như gà luộc, xôi trắng, nem rán, giò chả, món xào, món nộm, xôi, cơm, canh... Mâm cúng cơ bản cho ngày rằm tháng Bảy thường có gà luộc, canh miến mọc, xôi đỗ xanh, thịt bò xào, chả nem, tôm hấp sả...Điều quan trọng là các món ăn đa dạng, thực phẩm bổ dưỡng, tươi sạch. Ngoài ra còn có các loại trái cây.

Một điều cũng cần đặc biệt chú ý nữa là theo quan niệm từ lâu đời mâm cúng Phật và cúng gia tiên nên làm vào ban ngày.

Mâm cúng chúng sinh

Theo tín ngưỡng dân gian có những vong hồn đáng thương vì không được ai thờ cúng, hoặc chết đường chết chợ lang thang vạ vật không tìm được đường về với tổ tiên. Vì vậy, người dân thường làm một mâm lễ cho các vong hồn này. Mục đích là bố thí cho những cô hồn vất vưởng, không thân thích, không nơi nương tựa, gồm có gạo, muối, cháo trắng, bỏng ngô, bỏng gạo, bánh kẹo, trái cây.

Trong mâm cúng chúng sinh, muối gạo (1 đĩa sẽ được rắc ra vỉa hè hoặc sân nhà về bốn phương tám hướng sau khi cúng xong), cháo trắng nấu loãng (12 chén nhỏ), Hoa quả (5 loại 5 mầu), 12 cục đường thẻ, quần áo chúng sinh với nhiều màu sắc (xanh lam, xanh lá mạ, vàng, hồng...),các loại bỏng ngô, bánh, kẹo, Tiền vàng (tiền thật các loại mệnh giá và tiền vàng mã), nước 3 chun (hay 3 ly nhỏ ), 3 cây nhang , 2 ngọn nến nhỏ....

Trái với mâm cúng Phật và gia tiên, lễ cúng cô hồn được tổ chức vào buổi chiều tối ngày 14/7 hoặc 15/7. Bởi theo quan niệm, đây là thời gian những vong linh trên đường trở về địa ngục nên cũng là lúc cúng cô hồn chuẩn nhất. Mọi việc cúng phải được hoàn tất vào ngày 15/7.

Mâm cúng chỉ nên chuẩn bị các món đồ chay để các cô hồn không phát sinh lòng tham. Một mâm lễ cúng cô hồn có nhiều thực phẩm để lựa chọn: muối gạo, cháo trắng nấu loãng, hoa quả, các loại bỏng, bánh, kẹo...

Món cháo loãng không thể thiếu trong trong lễ cúng cô hồn, bởi vì người ta tin rằng món này dành cho những linh hồn bị đày đọa phải mang một thực quản nhỏ hẹp không thể nuốt được thức ăn thông thường.

Khi bày lễ và cúng, gia chủ có thể đọc các bài văn cúng hoặc khấn nôm theo tâm nguyện và rải lòng thương của mình đối với các cô hồn, mong linh hồn giải thoát khỏi trần thế đau khổ.

Lưu ý trong mâm cúng Rằm tháng 7

Cả 3 mâm cúng đều cần có nước, hương hoa, đèn/nến.

Theo xu hướng chung các gia đình thường cúng Rằm tháng 7 từ ngày mùng 10 tháng 7 âm lịch đến trước ngày chính rằm (tức là ngày 15/7 âm lịch). Còn ngày 15/7 sẽ chỉ để cúng các cô hồn vương vất, không nơi nương tựa, đang bị đói ăn. Lúc này mâm cũng được dọn ngoài đường, trước nhà… nhưng không được để trong nhà, tránh trường hợp các vong hồn theo vào.

Còn với lễ Vu lan báo hiếu cha mẹ cầu siêu, báo hiếu tổ tiên, nên thực hiện vào ban ngày. Tuy nhiên, dù chọn giờ nào thì việc cúng cô hồn cũng đều phải diễn ra vào trước 12 giờ đêm ngày 15/7 âm lịch.