Hồi sức tích cực – chủ lực ngăn cản số ca tử vong do Covid-19

Áp lực cực lớn lên hệ thống điều trị

Từ ngày 27/4 đến nay, Việt Nam đang phải đối mặt với làn sóng thứ 4 của đại dịch Covid-19 với hậu quả rất nghiêm trọng, số lượng ca bệnh trên cả nước tăng nhanh với trên 140.000 ca nhiễm.

Nhiều trường hợp bệnh nhân không bệnh nền, trẻ tuổi đã tử vong do biến chủng này. Bên cạnh đó, nhiều trường hợp ghi nhận được bệnh nhân suy hô hấp, bệnh chuyển nặng đột ngột. Với số ca bệnh nặng ước tính khoảng 10% tại các tỉnh phía Nam, ở thời điểm hiện tại, để bảo vệ tính mạng cho người bệnh nặng Covid-19, các đơn vị hồi sức tích cực (ICU) đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống điều trị Covid-19.

Số liệu do Tiểu Ban Điều trị, Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng, chống dịch Covid-19 cung cấp, hiện có trên 400 bệnh nhân nặng đang điều trị ICU, 21 ca điều trị tim phổi nhân tạo (ECMO). Số bệnh nhân nguy kịch và tử vong tăng cao tới gần 1.000 ca.

Bên cạnh đó, dịch bệnh bùng phát trên diện rộng, có quy mô lớn và tính chất phức tạp, nhiều nguồn lây, ổ dịch, nhiều biến chủng khiến số ca bệnh chuyển nặng sẽ tiếp tục gia tăng. Có thể nói, hệ thống khám, chữa bệnh đang phải đối mặt với những thách thức rất lớn chưa từng có trong lịch sử.

Năng lực cấp cứu, hồi sức tích cực còn yếu và thiếu

Theo khảo sát năm 2021, cả nước có khoảng trên 16.000 giường bệnh ICU. Tuy nhiên, cơ số giường bệnh và năng lực hồi sức tích cực hiện nay chưa thể đáp ứng nhu cầu điều trị người bệnh Covid-19 ngày càng tăng cao.

PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Khám chữa bệnh, Bộ Y tế nhận xét: “Nhiều địa phương đang thiếu các trang thiết bị phục vụ điều trị người bệnh nặng. Nhiều bệnh viện có giường bệnh hồi sức tích cực nhưng không có hệ thống ô-xy trung tâm, hệ thống khí nén nên không sử dụng được máy thở, thiếu camera, thiếu hệ thống theo dõi trung tâm gây khó khăn cho các bác sĩ, điều dưỡng trong việc theo dõi sát diễn biến của người bệnh Covid-19 nặng”.

Ông Lương Ngọc Khuê cũng cho biết thêm: “Khoa ICU của nhiều bệnh viện chưa thực hiện được các kỹ thuật hồi sức tích cực nâng cao như thở máy xâm nhập, không xâm nhập, tim phổi nhân tạo (ECMO), lọc máy… Hiện chỉ có số ít bệnh viện thực hiện được kỹ thuật ECMO như Bạch Mai, Bệnh Nhiệt đới Trung ương, Việt Đức, Chợ Rẫy… nguyên nhân do thiếu nhân lực chuyên sâu, thiếu trang thiết bị về ICU, đầu tư và chế độ đãi ngộ chưa thoả đáng”.

Bên cạnh đó, vấn đề về nhân lực cũng là bài toán khó đối với công tác điều trị bệnh nhân Covid-19 nặng. Theo ông Khuê, hiện nay cả nước có trên 2.000 bác sĩ làm việc tại khoa cấp cứu/Hồi sức tích cực, nhưng nhiều địa phương đang rất thiếu.

Một số tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long, trên phạm vi toàn tỉnh chỉ có một bác sĩ chuyên khoa sơ bộ Hồi sức tích cực. Bên cạnh đó, nhân lực trình độ cao chuyên khoa hồi sức tích cực ngày càng giảm, nhiều bác sĩ đã chuyển sang chuyên khoa khác.

“Do tác động của chính sách tự chủ nên nhiều bệnh viện tuyến tỉnh ít chú trọng công tác ICU, khi có ca bệnh nặng thường chuyển về các bệnh viện tuyến Trung ương. Điều này khiến các bệnh viện tuyến cuối quá tải trong việc điều trị ca bệnh nặng. Năng lực cấp cứu, hồi sức tích cực ở nhiều địa phương vừa yếu và vừa thiếu” - PGS.TS Lương Ngọc Khuê thẳng thắn.

Thành lập 12 trung tâm ICU trên toàn quốc

Ở thời điểm hiện tại, khi các địa phương thực hiện phương châm “4 tại chỗ” (chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện vật tư tại chỗ, hậu cần tại chỗ) theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bảo đảm sẵn sàng nguồn lực cho các tình huống dịch bệnh xảy ra thì việc tăng cường năng lực hồi sức tích cực tại các địa phương, tập trung cứu chữa ca bệnh nặng là vấn đề ngày càng cấp bách. Bên cạnh đó, việc chuyển người bệnh nặng về các bệnh viện tuyến cuối có nguy cơ làm tăng lây lan dịch bệnh vào khu vực nội thành và người bệnh có xác suất tử vong cao trên đường vận chuyển.

Trước những thực trạng nói trên, Đề án “Tăng cường năng lực cấp cứu, hồi sức tích cực cho các bệnh viện điều trị người bệnh Covid-19 nặng” là cần thiết và đúng thời điểm.

Theo đó, Việt Nam sẽ thành lập 12 trung tâm ICU quốc gia ở 3 miền Bắc - Trung - Nam và được đặt tại 12 bệnh viện. Mỗi trung tâm có từ 200 đến 3.000 giường bệnh. Đây sẽ là những cơ sở điều trị cao nhất, có nhiệm vụ thu dung, điều trị và thực hiện các kỹ thuật hồi sức tích cực cao, phức tạp nhất cho các trường hợp bệnh nặng, nguy kịch trong bậc thang điều trị ca bệnh Covid-19

Đề án này đặt mục tiêu thiết lập mạng lưới các trung tâm thu dung, điều trị bệnh nhân mắc Covid-19 nặng trên phạm vi toàn quốc và củng cố, tăng cường năng lực điều trị Covid-19 ở khoa ICU của toàn bộ các bệnh viện chưa được phân công thành lập trung tâm ICU.