Khắc phục tính hình thức trong quá trình thực hiện luật

Theo Ban soạn thảo dự thảo, hơn 20 năm triển khai thực hiện chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về thực hiện dân chủ ở cơ sở (1998-2021) đã đem lại nhiều thay đổi quan trọng và tích cực trong đời sống chính trị - xã hội ở nước ta, nhất là cấp cơ sở, tạo bầu không khí dân chủ, cởi mở hơn trong xã hội, thực hiện tốt hơn quyền làm chủ của nhân dân vào Đảng, Nhà nước, từ đó tạo thêm động lực thúc đẩy việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng trên phạm vi cả nước.

Việc thực hiện dân chủ trong nội bộ cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập đã làm chuyển biến một bước về ý thức, đạo đức, phong cách làm việc của cán bộ, công chức, viên chức, người có chức vụ, quyền hạn theo hướng gần dân, tôn trọng dân và có trách nhiệm với dân hơn.

Tuy nhiên, qua thực tiễn triển khai trong thời gian qua và yêu cầu của tình hình, nhiệm vụ mới cho thấy các quy định về dân chủ ở cơ sở đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập cần nghiên cứu xây dựng và ban hành Luật.

Trong đó, có những bất cập từ thực hiện quy định tại Pháp lệnh số 34; những bất cập từ thực hiện quy định tại Nghị định số 04 và Nghị định số 145 chưa đáp ứng yêu cầu về đảm bảo thực hiện các quyền dân chủ trực tiếp của nhân dân theo chủ trương của Đảng và quy định của Hiến pháp năm 2013; chưa đồng bộ, thống nhất với một số quy định tại Luật như: Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018, Luật Trưng cầu dân ý năm 2015, Luật Tiếp cận thông tin năm 2016… các Luật này ban hành gần đây đã thể hiện tinh thần dân chủ hóa, công khai hóa hoạt động của chính quyền các cấp từ Trung ương đến cơ sở mạnh mẽ hơn so với nội dung quy định tại Pháp lệnh số 34, Nghị định số 04 và Nghị định số 145.

Do đó, việc quy định các quyền dân chủ dưới hình thức Pháp lệnh, Nghị định trở nên không còn phù hợp với tinh thần của Hiến pháp 2013, chủ trương của Đảng tại Đại hội lần thứ XIII và chưa đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Góp ý vào dự thảo Luật, các đại biểu cho rằng, dự thảo Luật cần thể hiện rõ tinh thần Nghị quyết XIII của Đảng, cần chú trọng vai trò chủ trì, làm nòng cốt của Mặt trận và các tổ chức đoàn thể khi thực hiện dân chủ ở cơ sở; nên tập trung dân chủ ở cơ sở cấp xã và dân chủ ở thôn, làng, ấp, bản.

Tiếp thu các ý kiến phát biểu tại hội nghị, Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực cho biết, Ban soạn thảo đã có nhiều cố gắng, đưa ra dự thảo Luật khả thi, chất lượng, có nhiều điểm mới để người dân được hưởng thành quả trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước.

Tuy nhiên, trong dự thảo luật lần này cần quy định cụ thể, rõ ràng trách nhiệm của từng chủ thể trong việc tổ chức và bảo đảm việc thực hiện dân chủ ở cơ sở nhằm đảm bảo tính hiệu lực, khả thi của dự án Luật, tạo thuận lợi cho hoạt động giám sát quá trình thi hành Luật, khắc phục dân chủ hình thức trong tổ chức thực hiện.