Khoảng cách 'vô cực'

Việc truy tìm cựu Thứ trưởng Bộ Công thương Hồ Thị Kim Thoa là nhiệm vụ của cơ quan chức năng. Nhưng người dân đặt câu hỏi tại sao các vị quan chức, lúc đương quyền thì vung tay nói đạo đức nhưng khi bị xử lý sai phạm thì bất hợp tác, thậm chí trốn chui trốn lủi.

Tôi nhớ mãi cảnh ông Bộ trưởng hùng hổ xua tay, quát ầm ầm trước một cuộc họp với đối tác nước ngoài. “Không được vào, đi về, đi về”- ông nói lớn và chỉ vào mặt mấy phóng viên. Chẳng ai dám ho he vì ông Bộ trưởng lại chính là người quản lý ngành.

Trong một buổi họp báo Chính phủ trước Tết Âm lịch 2017, vị Bộ trưởng này cũng khẳng định, “Tết này tôi không nhận bất cứ món quà nào, của bất kỳ một ai đem tặng”. Nhưng rồi ông bị khởi tố về tội nhận hối lộ.

Tại phiên tòa, trả lời câu hỏi của HĐXX: “Khi nhận 200.000 USD thì bị cáo nhận thức là tiền gì?”, ông cựu Bộ trưởng trong vai bị cáo khai rằng, lúc đó nhiều người đến chúc mừng, ban đầu chỉ nghĩ là quà tặng nhưng sau này bị cáo nhận thức rằng nếu không ký một văn bản liên quan đến dự án thì chưa chắc đã được tặng số tiền này.

Văn bản đó được ký sai thẩm quyền đã “làm thất thoát 7.000 tỷ đồng” theo Kết luận của Thanh tra Chính phủ.

Và khi tự bào chữa trước tòa, bị cáo đã thú nhận rằng “nhận hối lộ là nỗi nhục”. Người từng là Bộ trưởng có thể “hét ra lửa” này cũng cay đắng thốt lên: “Quá khứ rồi cũng như nước trôi qua cầu, không thể quay lại được”.

Tôi không muốn viết thẳng tên ông cựu Bộ trưởng kia ra để tránh bị quy kết “đánh người đã ngã ngựa”. Trước khi ông này bị bắt, tôi đã từng bị một cấp trên rêu rao rằng tham gia “đánh” vị cựu Bộ trưởng kia bằng việc đưa nhiều thông tin liên quan đến sai phạm của ông.

Lại nữa, vào tháng 6/2019 tại một Hội thảo khoa học do Thành ủy TP HCM tổ chức, cựu Bí thư Thành ủy TP HCM Lê Thanh Hải đã có một tham luận nêu rõ: “Còn có một bộ phận cán bộ, đảng viên dao động về phẩm chất chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, suy thoái, sa sút về phẩm chất đạo đức; công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức và xây dựng hệ thống chính trị chưa theo kịp với yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới”.

8 tháng sau, Bộ Chính trị quyết định kỷ luật cách chức Bí thư Thành ủy TP HCM nhiệm kỳ 2010 - 2015 của ông Lê Thanh Hải.

Ông Lê Thanh Hải chịu trách nhiệm chính về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ và Thường trực Thành ủy TP HCM nhiệm kỳ 2010 - 2015 đối với việc lãnh đạo, chỉ đạo đầu tư Khu đô thị mới Thủ Thiêm “gây hậu quả rất nghiêm trọng, làm thiệt hại lớn tiền và tài sản của nhà nước, ảnh hưởng xấu đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống của một bộ phận nhân dân thành phố, gây bức xúc trong xã hội” - Ủy ban Kiểm tra Trung ương.

Đấy có thể là những “đồng chí chẳng may bị lộ” như cách nói dân gian. Và chúng ta còn nhiều những ví dụ khác về khoảng cách “vô cực” giữa lời nói và việc làm của quan chức.

Hẳn là ông Phó Bí thư Tỉnh ủy đưa con cháu về bằng xe biển xanh đón tận chân máy bay hay bà cựu Thứ trưởng “nhanh chân chuồn ra nước ngoài” lúc còn tại vị thường tự kiểm điểm cuối năm rằng mình luôn “giữ gìn đạo đức, lối sống; Có tinh thần cầu thị, lắng nghe, tiếp thu sửa chữa khuyết điểm và đấu tranh với các biểu hiện quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực…”.

Độc giả có thể nói rằng kiểm điểm cuối năm là văn mẫu. “Có ai đọc đâu mà”. Thế nhưng tại sao chúng ta có thể chép mẫu kiểm điểm, mẫu tham luận, mẫu răn dạy đạo đức nhưng lại có những hành động không theo khuôn mẫu?

Hay thói quen nói một đằng làm một nẻo đã ăn sâu vào tâm thức của một bộ phận “người Nhà nước”?

Đó không phải là nhận định của cá nhân tôi.

Trong bài phát biểu về công tác chuẩn bị nhân sự Đại hội XIII của Đảng, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có cả cán bộ cấp cao, thiếu gương mẫu, uy tín thấp, phẩm chất, năng lực chưa ngang tầm nhiệm vụ, vi phạm nguyên tắc và quy chế làm việc, nói nhiều làm ít, nói không đi đôi với làm, quan liêu, xa dân, cá nhân chủ nghĩa, vướng vào tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm.