Gốm Quế Quyển

Làng gốm nằm soi mình bên dòng sông Đáy.

“Quê tôi chạy dẻo bờ đê
Bên bờ sông Đáy có nghề thổ hoa
Trai gái khéo léo tài ba
Chăm chỉ công việc nặn ra thước dùng”.

Theo lời những người cao tuổi trong làng thì nghề gốm xuất hiện ở Đinh Xá khoảng 600 năm trước, do một người từ Thanh Hoá mang ra truyền lại cho làng. Sau đó cả làng gọi là tổ sư nghề gốm, tôn làm Thành Hoàng làng, thờ tại đình làng và hàng năm đều mở hội làng vào ngày 15 và 16 tháng Giêng âm lịch để tưởng nhớ đến ông tổ nghề.

Sản phẩm đưa vào nung từ ba đến năm ngày bằng than và củi.

Gốm không dùng men nung trong lò bàu truyền thống ở 1300 độ C nên rất bền.

Sau này làng được đổi tên thành Quyết Thành và thương hiệu gốm Quyết Thành cũng xuất phát từ đây. Năm 1959, HTX Gốm Quyết Thành được thành lập và vẫn tồn tại cho đến nay.

Xưa làng Quyển bên kia sông chuyên cung cấp đất sét vàng
cho làng Quế bên này, nên gọi là gốm Quế Quyển.

Thật mừng những năm gần đây, xã hội phát triển, kinh tế đi lên người tiêu dùng lại chuộng gốm Quế Quyển bởi gốm vẫn làm theo lối xưa, chỉ có đất, lửa và chuốt bằng tay. Gốm không dùng men hóa chất và được nung trong lò bàu truyền thồng bằng củi ở 1300 độ, chính vì thế gốm rất bền. Rất tự hào ông Phú chủ nhiệm HTX Quyết Thành kể : “ Xưa làng Quyển bên kia sông chuyên cũng cấp đất sét vàng cho làng Quế bên này, nên gọi là gốm Quế Quyển. Đất sét vàng ở đây rất phù hợp để làm gốm. Hàng chúng tôi làm ra đến đâu bán hết đến đó chủ yếu là chum, vò, vại... Cách đây 10 năm có một nhà hàng mua chum của chúng tôi về ngâm rượu rồi hạ thổ. Sau 10 năm họ đem lên uống thấy ngon nên họ quay lại đặt số lượng lớn. Tiếng lành đồn xa nên mấy năm nay hàng chúng tôi làm ra bán rất chạy “.

Những người thợ vẫn trung thành với việc sản xuất
các sản phẩm gốm bằng thủ công là chính.

Vậy sao HTX không mở rộng sản xuất, phát triển mẫu mã và quảng bá thương hiệu? Ông Phú cho biết, rất ngại đi vay vốn ngân hàng và chỉ thích làm những sản phẩm sẵn có từ xưa. Con trai ông Phú bổ sung: ”Đây là đất của HTX do nhà nước quản lý, trước họ chỉ cho thuê năm một. Gần đây họ mới nới lỏng cho ký 5 năm, thế thì ai dám đầu tư? “. Ông Phú thở dài nói tiếp: ” Trước bên huyện cũng có dự án đầu tư bảo tồn và phát triển làng nghề, họ đầu tư cho cái lò gas, nhưng chúng tôi quen làm lò củi. Gốm Quế Quyển nung ở lò củi mới đúng chất. Giờ lò gas chả dùng thấy lãng phí quá. Muốn phát triển làng nghề phải hiểu làng nghề mới làm được “.

Sản phẩm gốm Quyết Thành chủ yếu là các loại tiểu sành;
chum; các loại lọ và nậm đựng rượu.

Câu cuối của ông Phú cứ xoáy mạnh vào tôi. Câu chuyện này đã nghe quá nhiều nhưng hôm nay sao vẫn thấy buồn?