Konkatsu: Chợ tình 'săn' vợ chồng tại Nhật Bản

Konkatsu là gì?

Konkatsu (婚活) vốn là từ ghép được tạo thành từ kekkon (結婚 - kết hôn) và katsudo (活動 - hành động) trong tiếng Nhật. Nói nôm na, Konkatsu có nghĩa là hành động tìm kiếm đối tượng để tiến tới hôn nhân. Từ konkatsu được tạo ra bởi giáo sư xã hội học Yamada Masahiro thuộc Đại học Chuo ở Tokyo và nhà báo Toko Shirakawa vào năm 2007.

Theo như nghiên cứu và phân tích của hai tác giả trong cuốn sách Konkatsu no jidai (Thời đại konkatsu), trong xã hội hiện đại ngày nay, những người trẻ Nhật Bản không thể ngồi một chỗ chờ đợi được nữa mà phải chủ động “săn tìm” nửa kia của mình.

Xu hướng mai mối cho người độc thân tại Nhật Bản

Người tham gia Konkatsu phải “rải” hồ sơ của mình trên rất nhiều “địa bàn” đa dạng, ví dụ như đi dự các buổi gokon dành cho người độc thân để làm quen và giao lưu, ghi danh thành viên trên các trang web hoặc ứng dụng hẹn hò, đăng ký sử dụng dịch vụ của các công ty mai mối chuyên nghiệp... Thậm chí, để tăng khả năng gây ấn tượng trong mắt đối phương tiềm năng có những người còn tham gia thêm các lớp học về cách ứng xử, cách trò chuyện, nữ công gia chánh, v.v ở các trung tâm đào tạo.

Tuy vậy dù sao may mắn là chỉ cần cuối cùng tìm được một đối tượng như mong đợi thì mọi công sức sẽ trở nên xứng đáng; do vậy, số lượng người tham gia Konkatsu ngày một tăng.

Tuy có vẻ konkatsu không khác nhiều so với truyền thống omiai (kết hôn qua mai mối) vốn tồn tại từ lâu, konkatsu là một khái niệm mới với những điểm khác biệt nổi bật. Konkatsu tạo cơ hội cho những người độc thân đến với nhau, rồi sau đó những người tham gia có thể tự quyết định tiến xa hơn với đối phương hay dừng lại.

Ngoài ra, không chỉ đơn thuần là ngồi xem mặt rồi tính chuyện trăm năm, Konkatsu cũng bao gồm rất nhiều hoạt động đa dạng và thú vị để các cặp đôi tìm hiểu nhau hơn, như cùng nấu nướng, trồng trọt, chơi thể thao, đi du lịch… Vì thế, Konkatsu đem lại nhiều tự do và quyền lựa chọn cá nhân hơn so với truyền thống. Người trẻ có nhiều sự chủ động và cơ hội hơn trong việc tìm được một nửa ưng ý, chứ không chỉ là “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” như omiai.

Nỗ lực cứu dân số già

Bắt đầu từ khoảng thập niên 1970, đường biểu đồ tỷ lệ sinh của Nhật Bản tụt dốc. Số trẻ em chào đời liên tục thấp hơn lượng người tử vong. Nhật Bản là đất nước khoa học kỹ thuật tân tiến, nhưng quan niệm xã hội thì không thay đổi bao nhiêu so với thời phong kiến. Vai trò và vị trí của phụ nữ bị xem nhẹ.

Phái nữ một khi đã kết hôn sẽ phải buông bỏ sự nghiệp, trở thành người nội trợ toàn thời gian. Vì không chịu nổi sự bó buộc này, nhiều phụ nữ Nhật Bản quyết định thà sống một cuộc đời "không chồng không con". Họ từ bỏ việc kết hôn và nếu đã lỡ “cập bến” thì mạnh dạn ly hôn.

2 đài truyền hình của Nhật Bản là NHK và Fuji TV bắt đầu vào cuộc. Họ liên tục chiếu các chương trình Konkatsu thực tế, đem ý tưởng “săn chồng” đến cả những vùng nông thôn, đảo xa hẻo lánh nhất đất nước. Thời đại săn chồng thực sự khai màn.

Trên khắp nước Nhật, các buổi hẹn hò giấu mặt được tổ chức. Nam nữ tham gia che nhân diện bằng khẩu trang, mặt nạ; cùng trao đổi về thói quen, sở thích và đặc biệt là nghề nghiệp, thu nhập cá nhân. Chỉ cần đôi bên cảm thấy tương xứng là liền tiến tới cơ quan đăng ký kết hôn, làm hôn thú. Một số cặp còn lập “hợp đồng hôn nhân”, nêu rõ các điều kiện mà đối tượng khế ước phải tuân thủ trong đời sống vợ chồng.

Thích nghi nhanh đến chóng mặt

Đặt vào văn hóa lối sống của Nhật Bản, Konkatsu rõ ràng đi ngược quan niệm truyền thống. Thời phong kiến, người Nhật theo tục lệ “cha mẹ đặt đâu, con ngồi đấy”. Từ khi đổi sang chế độ quân chủ lập hiến hiện đại, người Nhật mới chuyển qua tự do yêu đương, kết hôn.

Vậy mà chưa được mấy thập niên, họ đã vội bỏ qua bước yêu mà đi tới chuyện "trăm năm" nhanh chóng. Nhiều nhà văn hóa, tác giả, học giả Nhật Bản đã phải ôm mặt than trời, không ngừng chỉ trích konkatsu dung tục, đạp đổ các thuần phong mỹ tục.

Trái lại, Chính phủ và người dân Nhật Bản không hề phản đối. Cánh phụ nữ độc thân Nhật Bản đặc biệt yêu thích konkatsu, thậm chí còn “nâng cấp” nó lên thành phiên bản mới: “konkatsu-săn chồng ưu tú”. Thay vì nhắm vào các đối tượng có điều kiện kinh tế ngang bằng mình, nữ giới Nhật Bản ngắm mục tiêu những “mày râu hoàn hảo về mọi mặt”.

Đầu tiên, phụ nữ Nhật Bản nỗ lực nâng cấp bản thân. Họ tích cực tham gia các lớp học nấu ăn, cắm hoa, làm vợ… lấy chứng chỉ, biến mình thành “ứng cử viên cô dâu ưu tú nhất”. Konkatsu chỉ xét điều kiện, chị em nào càng giỏi giang, hoàn hảo thì càng có cơ hội “săn chồng ưu tú” cao hơn.

Trong thế giới số hóa ngày nay, việc quảng bá bản thân lại càng dễ. Phụ nữ Nhật Bản chỉ việc tải ứng dụng hẹn hò, mở tài khoản là thoải mái khoe mình. Họ cũng đăng tải luôn “các yêu cầu đối với đối tượng muốn kết hôn”, sau đó chờ nhận được lời mời, lọc dữ liệu và chọn ra “chú rể tiềm năng” ưng ý nhất. Người Nhật rất trung thực, ít có kẻ gian lừa đảo hôn nhân. Các chị em có thể tin tưởng vào hồ sơ cá nhân của những nam giới muốn làm quen với mình.

Tất nhiên, đàn ông Nhật Bản không hề bị động. Họ cũng sử dụng konkatsu trực tuyến, lọc dữ liệu tìm ra người phụ nữ xứng đáng với mình nhất. Konkatsu từ “săn chồng” chuyển sang “săn vợ/chồng”. Cả nữ lẫn nam giới Nhật Bản đều trở thành các “thợ săn” lão luyện, khôn khéo truy tìm “con mồi”.

Khi giữa “kẻ săn” và “con mồi” thỏa mãn điều kiện của nhau, họ sẽ hẹn gặp mặt ngoài đời thực. Trải qua xác thực thông tin và có ý muốn “nên đôi”, họ tổ chức đám cưới luôn, không cần hẹn hò.

Trước những năm 1990, giới trẻ Nhật Bản vẫn còn nhiều người lãng mạn, mơ mộng một ngày ông tơ bà nguyệt xui khiến gặp được đối tượng định mệnh của đời mình. Sau những năm 1990, họ xác định rõ ràng muốn kết hôn với người có ngoại hình ra sao, bao nhiêu tuổi, thu nhập hàng tháng mấy con số…

Lấy nhau rồi mà không yêu, không hợp thì đơn giản là ly hôn. Thú vị là từ khi konkatsu thịnh hành, tỷ lệ ly hôn ở Nhật Bản lại có chiều hướng giảm. Nếu vào năm 2009, tổng số vụ ly hôn là 253.350 vụ thì tới năm 2015 đã giảm xuống còn 226.220 vụ, và tới năm 2017 lại tiếp tục giảm xuống còn 212.260 vụ.

Tương lai của Konkatsu sẽ ra sao?

Xung quanh Konkatsu, có người bày tỏ sự nghi ngại trước tính hiệu quả của nó vì sự “bão hòa” về số lượng và chất lượng người tham gia. Có thể bạn sẽ gặp được nhiều người thật, nhưng tỷ lệ tìm được đúng người hợp ý thì khá là thấp vì có thể nảy sinh chênh lệch về học vấn, quan điểm, sở thích, thu nhập...

Nếu chỉ gặp đối phương một lần tại các buổi tiệc thì cũng khó có thể đánh giá tiềm năng lâu dài. Tuy vậy, cũng có nhiều người lạc quan tin rằng Konkatsu đang dần trở thành bước đệm giúp các cặp đôi tiềm năng có cơ hội tìm hiểu nhau - dù sao vẫn còn hơn là ở nhà một mình và không quen biết thêm được ai.

Liệu konkatsu có hiệu quả hay không, có lẽ hiện tại vẫn chưa đến hồi ngã ngũ vì bản thân việc tìm hiểu rồi đi đến hôn nhân với ai đó không phải chuyện một sớm một chiều. Dù sao Konkatsu cũng nên được dành sự quan tâm và chú ý đúng mực, vì nó đã giúp cho nhiều người vô tình tìm được ý trung nhân và trở thành là “cứu cánh” cho xã hội độc thân ở Nhật ngày nay.