Làm rõ lợi thế, thách thức để đưa vùng Trung du và miền núi Bắc bộ phát triển

Ông Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo Tổng kết Nghị quyết chủ trì Hội nghị.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, ông Trần Tuấn Anh nhấn mạnh: Vùng Trung du và miền núi Bắc bộ là khu vực có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của cả nước. Là vùng “phên dậu” và “lá phổi” của Tổ quốc; là “cội nguồn” của dân tộc và là an toàn khu, “cái nôi” của cách mạng Việt Nam; có nhiều tiềm năng và lợi thế cho phát triển nhanh và bền vững; tài nguyên thiên nhiên đa dạng và phong phú; có nhiều di sản văn hoá đặc sắc, nhất là của đồng bào các dân tộc thiểu số.

Với ý nghĩa, vai trò quan trọng như vậy, vùng Trung du và miền núi Bắc bộ đã được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm, được Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 37-NQ/TW ngày 01/7/2004 và Kết luận số 26-KL/TW ngày 02/8/2012 nhằm phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ đến năm 2020. Mục tiêu Nghị quyết 37-NQ/TW đặt ra là: “Đẩy nhịp độ phát triển vùng Trung du và miền núi Bắc bộ cao hơn nhịp độ phát triển chung của cả nước; cải thiện rõ rệt hạ tầng kinh tế - xã hội đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế và bảo đảm quốc phòng an ninh của vùng; khai thác mạnh các nguồn tài nguyên, thế mạnh về đất đai, khí hậu, khoáng sản, thủy điện, lợi thế về cửa khẩu để phát triển các ngành kinh tế; hoàn thành định canh, định cư và đưa dân trở lại biên giới; hạn chế tối đa việc di dân tự do vào Nam và các vùng khác; bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân; gắn phát triển kinh tế - xã hội với bảo vệ môi trường, bảo đảm quốc phòng an ninh, ổn định chính trị, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia”.

Đề triển khai Nghị quyết, Chính phủ và các bộ, ngành đã ban hành một số cơ chế, chính sách ưu tiên và dành nguồn lực để tập trung đầu tư vào các ngành, lĩnh vực, địa bàn thông qua các quy hoạch, kế hoạch và các chương trình mục tiêu, dự án quốc gia… nhằm khai thác các tiềm năng, lợi thế, khắc phục các hạn chế, khó khăn để đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh các địa phương trong vùng. Bên cạnh đó là sự chủ động, sáng tạo nắm bắt cơ hội, cố gắng vươn lên của hệ thống chính trị và đồng bào các dân tộc các địa phương trong vùng. Vì vậy, sau 17 năm (2004-2020) thực hiện Nghị quyết 37-NQ/TW, phát triển kinh tế - xã hội vùng Trung du và miền núi Bắc bộ đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Nhiều điểm nghẽn, hạn chế dần được khơi thông; lợi thế trong nhiều ngành, lĩnh vực được phát huy; bản sắc văn hóa các dân tộc được giữ gìn và phát huy; đời sống của nhân dân trong vùng không ngừng được cải thiện. Phần lớn các chỉ tiêu nhiệm vụ của Nghị quyết 37-NQ/TW và Kết luận 26-KL/TW cơ bản được hoàn thành. Quy mô nền kinh tế được mở rộng; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực; hệ thống đô thị vùng và đô thị trung tâm cấp vùng được hình thành; môi trường đầu tư kinh doanh và cải cách hành chính của các tỉnh trong vùng đang dần được cải thiện; hoạt động hợp tác, liên kết nội vùng được triển khai thực hiện; chính trị ổn định, khối đại đoàn kết toàn dân được củng cố; quốc phòng, an ninh được tăng cường, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ đất nước.

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, hiệu quả nêu trên, ông Trần Tuấn Anh cũng nhấn mạnh, vùng Trung du và miền núi Bắc bộ vẫn còn nhiều hạn chế và đây vẫn là vùng nghèo và khó khăn nhất của cả nước. Thu nhập bình quân đầu người thấp; tỷ lệ hộ nghèo cao, nhất là khu vực đồng bào dân tộc thiểu số. Nhiều chỉ số về văn hoá, xã hội đạt mức thấp hơn trung bình toàn quốc. Quy mô kinh tế vùng nhỏ. Cơ cấu kinh tế chưa hiện đại, chuyển dịch chậm; phát triển của các địa phương trong vùng chưa đồng đều…

Chỉ ra những hạn chế, yếu kém cũng như phân tích về nguyên nhân khách quan và chủ quan, đồng chí Trần Tuấn Anh nhấn mạnh: Xác định vai trò, vị trí và tầm quan trọng đặc biệt của vùng Trung du và miền núi Bắc bộ đối với cả nước, nhất là để khắc phục, tháo gỡ những nút thắt, nhằm định hướng phát triển vùng Trung du và miền núi Bắc bộ trong thời gian tới, Bộ Chính trị đã giao Ban Kinh tế Trung ương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương liên quan tổ chức Tổng kết Nghị quyết 37-NQ/TW. Kết quả tổng kết là cơ sở quan trọng để Ban Chỉ đạo và Ban Kinh tế Trung ương tham mưu với Bộ Chính trị, Ban Bí thư đề ra các định hướng, quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ giải pháp nhằm phát triển kinh tế - xã hội vùng Trung du và miền núi Bắc bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Trưởng Ban Chỉ đạo yêu cầu các cơ quan ban ngành, các địa phương trong quá trình tổng kết cần đi sâu, bổ sung và làm rõ những lợi thế và thách thức mà Nghị quyết 37- NQ/TW chưa đề cập đến nhất là trong bối cảnh mới; phát hiện các nguồn lực, nhân tố mới mà quá trình tổng kết cần mở rộng nghiên cứu và làm rõ, đặc biệt trong mối liên hệ với Nghị quyết Đại hội Đảng XIII và các Nghị quyết chuyên đề có liên quan. Trên cơ sở đó, đề xuất trúng và toàn diện các nhiệm vụ và giải pháp tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội vùng và các địa phương trong vùng, biến các điều kiện bất lợi trở thành lợi thế trong phát triển…