Loại bỏ linh vật không hợp thuần phong mỹ tục

Tìm hiểu linh vật truyền thống Việt. Ảnh: Thành Công.

Những tín hiệu khả quan

Theo báo cáo của Thanh tra Bộ, sau 3 năm thực hiện dư luận xã hội và các phương tiện thông tin đại chúng đã tiếp nhận và đánh giá cao việc Bộ VHTTDL đã kịp thời ban hành Công văn 2662. Công văn đã kịp thời chấn chỉnh việc các ban quản lý di tích ở địa phương tự ý tiếp nhận, đưa hiện vật lạ vào di tích. Kể từ sau ban hành Công văn, Sở VHTTDL các tỉnh, thành phố trên cả nước đã có công văn chỉ đạo các ban quản lý di tích, chính quyền địa phương liên quan nghiêm túc thực hiện quy định của pháp luật về di sản văn hóa trong việc tiếp nhận hiện vật lạ; triển khai rà soát các hiện vật lạ là sư tử và đèn đá hiện có trong toàn bộ hệ thống di tích trên địa bàn để thực hiện việc di dời…

Tại Ninh Bình sau 3 năm triển khai đã đưa 10 sư tử đá ngoại lai ra khỏi di tích cố đô Hoa Lư, chùa Nhất Trụ, huyện Hoa Lư và đền Đức thánh Nguyễn huyện Gia Viễn- đây là những di tích nổi tiếng của tỉnh thu hút khá đông khách du lịch trong nước, quốc tế đến tham quan, chiêm bái.

Việc đưa các linh vật ngoại lai ra khỏi các di tích đã có hiệu ứng xã hội tích cực, không chỉ giữ được sự nguyên trạng của di tích lịch sử văn hoá mà còn tác động không nhỏ đến nhận thức của người dân về việc bảo vệ các giá trị văn hoá truyền thống. Sau khi các linh vật ở các di tích được các cơ quan chức năng di dời, tại các di tích nhỏ và một số hộ gia đình cũng từng bước thực hiện di dời, đặc biệt, trào lưu sử dụng sư tử đá để trang trí nội, ngoại thất ở các gia đình, trụ sở công ty, nơi làm việc… gần như không còn nữa.

Ở làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân, dễ thấy hoạt động sản xuất, chế tác linh vật theo mẫu ngoại lai giảm rõ rệt, và lượng khách hàng đặt mua linh vật có yếu tố ngoại lai rất hiếm hoi, thay vào đó, một số mẫu linh vật truyền thống đang được các nghệ nhân nghiên cứu, chế tác và bắt đầu tìm được thị trường tiêu thụ.

Tương tự, tại Hà Nội, sau 3 năm thực hiện chỉ đạo nhiều di tích có đặt các hiện vật không phù hợp truyền thống và thuần phong mỹ tục đã tự di dời, gỡ bỏ. Nhiều nhà nghiên cứu, giáo viên và các bạn trẻ yêu văn hóa truyền thống đã tìm hiểu, nghiên cứu, tuyên truyền quảng bá về các biểu tượng, linh vật thuần Việt như nhóm: Đình làng Việt, nhóm Linh vật cổ vật truyền thống Việt Nam, nhóm Chùa Việt…

Tại TP Hồ Chí Minh hiện nay việc sử dụng, trưng bày, sản xuất, cúng tiến các biểu tượng, linh vật đã được các nghệ nhân, các tổ chức và nhân dân nhìn nhận lại một cách cẩn trọng, nghiêm túc, khoa học. Việc trưng bày, sử dụng biểu tượng, vật phẩm, linh vật không phù hợp thuần phong mỹ tục Việt Nam cũng được các cấp, các ngành trên địa bàn thành phố tích cực triển khai thực hiện. Tại các di tích được xếp hạng đã di dời các vật phẩm, linh vật ra khỏi khuôn viên di tích, đến nay, đa số các di tích trên địa bàn thành phố không còn trưng bày các sản phẩm, linh vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam…

Vẫn còn những băn khoăn

Tuy nhiên, bên cạnh những tín hiệu khả quan, về phía Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm theo phó cục trưởng Trần Thị Thu Đông cho biết: Việc triển khai vẫn còn gặp phải nhiều khó khăn ngay đối với những người làm công tác quản lý. Có cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về văn hoá không biết, không phân biệt được biểu tượng, sản phẩm, linh vật có nguồn gốc xuất xứ nước ngoài với các sản truyền thống của Việt Nam.

Ông Trương Minh Tiến- phó giám đốc Sở VHTT Hà Nội cho biết: Nhiều “linh vật lạ” đã được đưa vào di tích từ rất lâu (trên 20 năm), đã ít nhiều gắn với tâm linh nên việc vận động di dời là rất khó. Đối với nhiều doanh nghiệp cung tiến còn băn khoăn về yếu tố tâm linh ảnh hưởng đến việc kinh doanh của cơ sở. Rồi tìm đâu ra chỗ chứa hiện vật. “Những hiện vật loại này phần lớn do các nhà hảo tâm công đức, nhiều hiện vật có thể khối và trọng lượng lớn, cần đến hỗ trợ về máy móc kỹ thuật mới có thể di chuyển được. Do vậy, gần như không phải người công đức nào cũng tự nguyện thực hiện việc di chuyển và không phải di tích nào cũng có kinh phí để di chuyển”- ông Tiến cho biết.

Còn phó chánh Thanh tra Bộ VHTTDL Phạm Xuân Phúc cho biết, chưa có sự đồng thuận cao từ các làng nghề chế tác đá mỹ nghệ trong việc không sản xuất các sản phẩm, hiện vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục của Việt Nam.

Trước những góp ý của các đại biểu, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Đặng Thị Bích Liên cho rằng, 3 năm triển khai Công văn 2662 mới chỉ là bước đi ban đầu. Mặc dù đã có những thành công tuy nhiên trong thời gian tới việc triển khai cần sâu sát và đồng bộ hơn. Trước mắt, giao Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm, Cục Di sản văn hoá, Thanh tra Bộ phối hợp với các Sở VHTTDL các địa phương lập các tổ chuyên ngành tiến hành kiểm tra, tuyên truyền cho người dân. Việc thực hiện và hoàn thành trước dịp Tết Nguyên đán 2018.