Loại bỏ tư duy lạc hậu để phát triển đất nước

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại tổ, sáng 11/11. Ảnh: Quang Vinh.

Ngày 11/11, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP). Phát biểu tại tổ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: Thể chế bây giờ rất quan trọng, nếu gỡ được thể chế thì không khí đầu tư rất tốt. Nếu cứ giữ tư duy lạc hậu, không thể phát triển đất nước được. Do đó vấn đề đầu tiên chính là thể chế.

Lựa chọn nhà đầu tư phải thông qua đấu thầu

Vấn đề được nhiều ĐB quan tâm chính là vấn đề lựa chọn nhà đầu tư. Theo ông Vũ Hồng Thanh- Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, đa số ý kiến tại cơ quan thẩm tra cho rằng cần thận trọng với việc chỉ định thầu đối với các dự án PPP. Thực tế thời gian qua cho thấy, nhiều nhà đầu tư, nhà thầu được chỉ định có nguồn lực hạn chế, dẫn đến những vi phạm trong quá trình thực hiện, vận hành và khai thác công trình, gây thất thoát và giảm hiệu quả đầu tư.

Ông Thanh cho biết, một số ý kiến đánh giá, việc triển khai các dự án PPP thời gian qua thường chậm tiến độ, đội vốn, thất thoát, lãng phí, tiêu cực là do các quy định về điều kiện lựa chọn nhà đầu tư, hồ sơ đấu thầu, các điều khoản trong hợp đồng PPP thiếu chặt chẽ, do đó đề nghị cần có quy định khắc phục những hạn chế này. Có ý kiến đề nghị bổ sung quy định cụ thể các tiêu chí đánh giá năng lực tài chính của nhà đầu tư, chẳng hạn nghiên cứu quy định mức vốn chủ sở hữu phù hợp với tính chất, đặc điểm của từng nhóm dự án.

Theo ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) lựa chọn nhà đầu tư phải qua hình thức đấu thầu, đặc biệt trong những trường hợp buộc phải chỉ định thầu thì phải do Thủ tướng quyết định, chứ không phân cấp giao cho bộ, ngành, Chủ tịch tỉnh quyết định bởi đây đều là những dự án lớn. Làm được như vậy sẽ hạn chế được tiêu cực xảy ra trong vấn đề chỉ định thầu.

Còn ĐB Nguyễn Văn Sơn (Hà Tĩnh) cho rằng, đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP là hình thức hiệu quả để tranh thủ nguồn vốn đầu tư ngoài Nhà nước. Vì thế, việc ban hành luật là cần thiết nhằm tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho hình thức đầu tư này, phản ảnh bản chất của mối quan hệ đối tác công và tư, giữa Nhà nước và tư nhân. Về lĩnh vực đầu tư, theo ông Sơn, phải hoạch định rõ các nhóm lĩnh vực từ cơ sở hạ tầng, dịch vụ, các công trình lớn mà Nhà nước nhất trí đầu tư PPP. Ông Sơn cũng đồng tình với quy định Chính phủ quy định chi tiết quy mô tổng mức đầu tư tối thiểu của dự án PPP đối với từng lĩnh vực nhưng không thấp hơn 200 tỷ đồng vì mức tối thiểu 200 tỷ đồng là hợp lý để đảm bảo thu hút được các nhà đầu tư có năng lực tài chính, tạo ra những dự án lớn, quan trọng, có sức lan tỏa.

Xã hội hóa để đẩy nhanh các công trình cần nhiều vốn đầu tư.

Thủ tục cần gọn nhẹ, thuận lợi, mang tính thị trường

Phát biểu tại tổ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng: Đảng, Quốc hội đều nhận thức cần thiết phải xã hội hóa nguồn vốn đầu tư. Đưa ra dẫn chứng tất cả các nhà đầu tư đều hỏi: Ông muốn chúng tôi làm, vậy có luật pháp gì không? Thủ tướng cho rằng, chúng ta mới làm ở cấp Nghị định, họ không tin Nghị định vì họ tin luật, được pháp luật bảo vệ. Do đó theo Thủ tướng, phải có luật về PPP thì nhà đầu tư mới đầu tư, xã hội hóa để kêu gọi tư nhân vào đầu tư. PPP là để đất nước kêu gọi nhiều nguồn lực phát triển, đây là hướng đi hết sức cần thiết và là tư duy của Đảng và Nhà nước.

Theo Thủ tướng, trong dân nguồn lực còn rất lớn, nhưng chưa có luật pháp bảo vệ nên họ không dám bỏ tiền ra đầu tư. Hiến pháp đã hiến định về bảo vệ quyền sở hữu, quyền tài sản, quyền công dân rất lớn, nhưng phải có luật pháp cụ thể, không có luật pháp thì làm sao người ta bỏ tiền ra được. Vì tính cấp bách như vậy nên Đảng, Chính phủ, Quốc hội đều thúc đẩy Luật PPP ra đời.

Về kinh tế, hai bên đều phải có lợi, hướng như vậy mới có thể kêu gọi người dân, các nhà đầu tư nước ngoài. “Phải nhanh về thủ tục, thuận lợi trong quản lý, minh bạch, khách quan”-Thủ tướng nêu rõ và chỉ ra rằng, hiện nay do chồng chéo, vướng mắc của luật pháp nên người ta chưa nhiệt huyết khi đầu tư vào Việt Nam.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh, thể chế rất quan trọng, nếu gỡ được thể chế thì không khí đầu tư rất tốt. Nếu cứ giữ tư duy lạc hậu, không thể phát triển đất nước được. Do đó vấn đề đầu tiên chính là thể chế.

Bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư tư nhân để họ yên lòng là điều rất quan trọng. Khi quyết định danh mục chẳng hạn, quyền lợi Nhà nước và tư nhân đều phải được bảo đảm. Cho nên thủ tục cần thuận lợi, mang tính thị trường, thuyền lên thì nước lên, dân giàu thì nước mạnh. Quan điểm này phải rất rõ trong luật mới được. Kinh tế thị trường, định hướng XHCN chính là nằm ở đây, tất cả các lĩnh vực quan trọng đều phải mở ra để thu hút đầu tư. Cũng theo Thủ tướng, luật cũng cần phải đi liền với phân cấp, giao quyền. Quy hoạch, kế hoạch Nhà nước nắm, còn lại phân cấp giao cho UBND, thường trực HĐND làm. Chẳng hạn, tại Đồng Tháp, Thủ tướng thông qua 7 danh mục, còn lại giao cho tỉnh làm. Chính phủ không nên ôm dự án, công trình. Nếu ôm hết từ A-Z thì làm sao được? Thủ tướng cũng cho rằng, nếu có 1 nhà đầu tư thì chỉ định thầu, còn 2 nhà đầu tư trở lên thì phải đấu thầu. Cho nên Luật này nên quy định những nguyên tắc quan trọng để nhà đầu tư yên tâm, còn lại giao cho Chính phủ quy định những việc khác cho thông thoáng, thuận lợi.

Chiều 11/11, Quốc hội thảo luận về dự án Luật Dự bị động viên.