Năm 2022 định hình xu hướng việc làm

Suy giảm vì nhiều yếu tố

Theo Báo cáo về Tình hình việc làm trên thế giới của Tổ chức lao động quốc tế (ILO), có những dấu hiệu cho thấy xu hướng phục hồi về giờ làm trên toàn cầu trong đầu năm 2022 đã bị đảo ngược trong quý II và quý III.

Đầu năm 2022, khi thế giới bắt đầu phục hồi từ đỉnh dịch Covid-19, tỷ lệ việc làm trên dân số đã trở về hoặc thậm chí vượt mức trước đại dịch tại những nước phát triển nhất. Tuy nhiên, số giờ làm trong quý III đã giảm 1,5 giờ so với mức trước khi dịch bệnh bùng phát. Ước tính, số việc làm toàn thời gian trong quý III năm nay đã giảm 40 triệu việc làm so với quý IV/2019.

ILO cho rằng, việc số giờ làm có xu hướng giảm là do việc tái áp đặt các biện pháp chống dịch Covid-19, xung đột tại Ukraine, tình trạng gián đoạn xuất khẩu năng lượng và thực phẩm dẫn đến lạm phát leo thang.

Trong bối cảnh khủng hoảng an ninh năng lượng và lương thực, lạm phát tăng vọt, việc siết chặt chính sách tiền tệ và nỗi lo ngại về nguy cơ suy thoái khiến tăng trưởng và việc làm đều đi xuống.

Thông thường sẽ phải mất một khoảng thời gian để trình trạng suy giảm hoặc suy thoái kinh tế tác động đến việc làm và xu hướng thất nghiệp, song các số liệu hiện nay đã phản ánh những diễn biến tiêu cực trên thị trường lao động. Bên cạnh đó, ILO cũng cảnh báo về nguy cơ giảm nhu cầu tuyển dụng và gia tăng thất nghiệp trong những tháng cuối năm. Hiện có những dấu hiệu cho thấy thị trường lao động đang hạ nhiệt đáng kể tại các nền kinh tế phát triển, khi tăng trưởng việc làm giảm mạnh.

Phát biểu tại họp báo ở Geneva, Thụy Sĩ, Tổng Giám đốc ILO Gilbert Houngbo đã kêu gọi thực hiện loạt chính sách nhằm hỗ trợ những người dân và doanh nghiệp dễ tổn thương nhất, bao gồm việc sử dụng lợi nhuận “khổng lồ” của các tập đoàn cho việc hỗ trợ việc làm và thu nhập.

Ông Houngbo nhấn mạnh tầm quan trọng của các gói chính sách xã hội và đảm bảo việc siết chặt chính sách tiền tệ để chống lạm phát phù hợp với các biện pháp xã hội. Theo Tổng Giám đốc ILO, việc ngăn ngừa thị trường lao động toàn cầu suy giảm mạnh sẽ đòi hỏi các chính sách toàn diện, hội nhập và cân bằng ở cấp độ quốc gia và toàn cầu.

Một ví dụ thực tế, việc sửa đổi các quy tắc lao động của Tây Ban Nha đã dẫn đến sự gia tăng 142% số lao động trẻ có hợp đồng dài hạn ở một quốc gia có tỷ lệ thanh niên thất nghiệp và thiếu việc làm thuộc hàng cao nhất ở châu Âu kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Theo Văn phòng Thống kê Quốc gia (INE), tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Tây Ban Nha đạt hơn 55% trong những năm sau cuộc khủng hoảng tài chính đã giảm xuống 31% trong quý thứ ba - so với tỷ lệ thất nghiệp chung là 12,6%.

Xu hướng tương lai

2022 một năm của những thăng trầm. Khi thế giới bắt đầu chuyển động sau hơn hai năm gián đoạn vì dịch bệnh Covid-19, các vấn đề về chuỗi cung ứng và tình trạng thiếu lao động gây ra những khó khăn cho hầu khắp các công ty. Tình trạng cắt giảm nhân viên hàng loạt trong ngành công nghệ, cũng như tình trạng thiếu lao động có tay nghề cao khiến nhiều doanh nghiệp lao đao.

Tuy nhiên, bà Kiva Allgood - Chủ tịch và Giám đốc điều hành (CEO) của tập đoàn Robotics và công nghệ Sarcos - tin tưởng rằng, thế giới sẽ vượt qua cơn bão này giống như cách chúng ta đã vượt qua đại dịch Covid-19. Theo bà Allgood, có 4 xu hướng việc làm sẽ định hình cách thức chúng ta làm việc trong tương lai.

Trước tiên, tình trạng thiếu lao động có tay nghề sẽ tiếp diễn. Theo Phòng Thương mại Mỹ, tính đến ngày 21/10/2022, có trên 10 triệu lao động đang có việc làm tại Mỹ nhưng chỉ khoảng 6 triệu lao động thất nghiệp. Trong khi một số lĩnh vực công nghệ cao gần đây phải đối mặt với tình trạng sa thải nhân viên hàng loạt, vẫn có nhiều công ty đang thiếu lao động. Xu hướng này sẽ tiếp diễn trong năm 2023 và lĩnh vực công nghệ sẽ tiếp tục thiếu việc làm vì nhiều người nghỉ hưu sớm, thiếu người làm được việc.

Theo bà Allgood, máy móc sẽ tiếp tục thay thế nhân lực. Theo báo cáo của World Robotics, số lượng kỷ lục máy móc công nghiệp mới (517.385 chiếc) đã được đưa vào các môi trường việc làm khác nhau trong năm 2021. Các hệ thống máy móc thế hệ mới có thể xử lý tình trạng thiếu lao động bằng cách sử dụng các nhóm lao động đa dạng hơn để tăng sản lượng và hiệu quả, trong khi đảm bảo họ không bị tai nạn và mệt mỏi hoặc không phải hoạt động trong môi trường độc hại.

Bà Allgood cho rằng, các mô hình việc kết hợp vẫn tồn tại. Các môi trường làm việc linh hoạt vẫn sẽ tồn tại trong năm 2023. Từ nay, người chủ lao động có nhiều ứng viên hơn để tuyển dụng vì địa lý không còn là một nhân tố cản trở nữa. Các công cụ và công nghệ hợp tác như đào tạo và thực hiện từ xa sẽ được cải thiện mỗi ngày, cho phép làm việc nhóm một cách mật thiết và hiệu quả.

Theo Văn phòng Thống kê Quốc gia (INE), tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Tây Ban Nha đạt hơn 55% trong những năm sau cuộc khủng hoảng tài chính đã giảm xuống 31% trong quý thứ ba - so với tỷ lệ thất nghiệp chung là 12,6%.