Người háo hức, kẻ thờ ơ

Từ trái qua: Công Lý, Quốc Khánh và Xuân Bắc được nhiều người biết tới trong chương trình “Gặp nhau cuối năm”.

1. Mới đây, NSND Anh Tú- quyền Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam cho biết, có 4 nghệ sĩ của nhà hát gồm: NSƯT Trung Anh, NSƯT Xuân Bắc, NSƯT Việt Thắng và NSƯT Lê Sơn đã làm hồ sơ xin xét tặng NSND đợt này.

Trong khi đó, NSƯT Quốc Khánh dù đủ điều kiện được làm hồ sơ để xin xét tặng danh hiệu NSND nhưng “không hiểu sao” anh lại không làm. Trao đổi với báo chí, NSND Anh Tú chia sẻ, đây là quyền cá nhân của mỗi người nên anh dù với tư cách người điều hành ở Nhà hát Kịch Việt Nam cũng không thể “ép buộc” NSƯT Quốc Khánh làm đơn xin xét danh hiệu NSND được.

“Quả thật, tôi cũng không hiểu vì sao anh Khánh lại không muốn làm hồ sơ xin xét tặng dịp này. Tuy nhiên, dưới góc nhìn của cá nhân tôi thì anh Khánh rất xứng đáng để được xét tặng danh hiệu NSND dịp này”- NSND Anh Tú nói.

Trước đó, câu chuyện NSƯT Công Lý có hồ sơ đề nghị xét tặng NSND cũng đã gây ra nhiều ý kiến trái chiều từ dư luận. Nhiều bình luận nhấn mạnh yếu tố tài năng và tầm ảnh hưởng của nghệ sĩ trong danh sách xét tặng các danh hiệu cao quý này.

Hay như trường hợp của NSƯT Chí Trung không có tên trong danh sách Hà Nội đề nghị xét tặng NSND cũng được dư luận đặt dấu hỏi. Tuy nhiên, theo lãnh đạo Sở VH-TT Hà Nội cũng như ý kiến từ Vụ Thi đua Khen thưởng, NSƯT Chí Trung hiện đang nắm vị trí Quyền Giám đốc Nhà hát Tuổi Trẻ, đơn vị thuộc Bộ VHTTDL và vì vậy, việc đề nghị xét tặng danh hiệu đối với nghệ sĩ này phải do Nhà hát trình lên Hội đồng cấp Bộ.

2. Trở lại trường hợp của NSƯT Quốc Khánh, nhiều người thấy anh xứng đáng để làm đơn xin xét danh hiệu NSND đợt này. Xét về số huy chương vàng đã đạt được để làm “cơ sở” xét tặng anh cũng đã đủ.

Tuy nhiên, Quốc Khánh thẳng thắn cho rằng, ở thời điểm này, anh tự thấy mình chưa đủ điều kiện nên anh chưa làm. Quốc Khánh cho rằng, khi nào tự anh thấy đủ điều kiện anh chủ động làm hồ sơ, chứ tuyệt nhiên không có điều cấn cá gì.

“Tôi không nói là tôi không làm hồ sơ xin xét tặng danh hiệu mà khi nào tôi cảm thấy đủ sẽ làm hồ sơ”- NSƯT Quốc Khánh nói, đồng thời nhấn mạnh: Tôi chưa thuộc dạng lớn tuổi quá, tôi vẫn đang công tác tại Nhà hát Kịch Việt Nam và vẫn còn mấy năm nữa mới nghỉ hưu. Cá nhân tôi rất ủng hộ các nghệ sĩ được xem xét phong tặng danh hiệu lần này vì đời nghệ sĩ vốn đã khổ lắm rồi. Việc được phong tặng danh hiệu như là một sự động viên tinh thần để họ tiếp tục cống hiến. Tôi cho rằng, càng nhiều nghệ sĩ tạo được nhiều thành tích và được Nhà nước công nhận là điều đáng quý.

Cũng theo Quốc Khánh, đối với người nghệ sĩ, danh hiệu mà Nhà nước phong tặng rất quý.

“Tuy nhiên, chúng tôi làm việc không phải vì danh hiệu đó. Nhưng tôi cho rằng, cứ để “hữu xạ tự nhiên hương”, cái gì đến sẽ đến”. Bên cạnh đó, nghệ sĩ Quốc Khánh cũng không nghĩ làm như thế sẽ thiệt thòi cho bản thân gì cả và xem việc này rất nhẹ nhàng.

Trong đợt xét tặng danh hiệu lần này, câu chuyện của NSƯT Bùi Xuân Hanh (diễn viên đã nghỉ hưu của Nhà hát Chèo Hà Nội) và Trần Ngọc Hạnh (tức Trần Hạnh, diễn viên nghỉ hưu của Nhà hát Kịch Hà Nội) cũng nhận được sự quan tâm của dư luận. Một số ý kiến cho rằng, 2 nghệ sĩ này được đặc cách xét NSND đợt này.

Nghệ sĩ Trần Hạnh.

Tuy nhiên, ông Phùng Huy Cẩn- Vụ trưởng Vụ Thi đua Khen thưởng (Bộ VHTTDL) cho rằng, khái niệm “đặc cách” ở đây chưa chuẩn xác. Nghị định 89 về xét tặng các danh hiệu NSND, NSƯT hoàn toàn không có quy định “đặc cách”.

Đối với trường hợp nghệ sĩ Trần Hạnh, chiếu theo tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu NSND tại Nghị định bao gồm 3 yếu tố định tính, một yếu tố định lượng thì nghệ sĩ Trần Hạnh bị thiếu tiêu chuẩn định lượng, tức là chưa đủ 2 giải vàng quốc gia sau khi được phong tặng danh hiệu NSƯT.

“Tuy nhiên, quy định về huy chương không áp dụng cứng nhắc cho mọi trường hợp. Đối với các nghệ sĩ gắn sự nghiệp với bối cảnh đặc biệt, vì những lý do như chiến tranh hay thời điểm khó khăn mà các hội chuyên ngành không tổ chức hội thi, hội diễn… nên không có huy chương, trong khi cá nhân nghệ sĩ có uy tín nghề nghiệp, nhiều cống hiến và được nhân dân yêu mến thì các hội đồng cơ sở hoàn toàn có thể đưa vào xét. Chỉ cần 90% số phiếu hội đồng thông qua thì nghệ sĩ đó đủ điều kiện đề nghị hội đồng cấp trên xét tặng danh hiệu. Như vậy, việc xét tặng danh hiệu đối với nghệ sĩ Trần Hạnh có tuân theo quy trình nên không gọi là “đặc cách”. Chỉ khi việc xét tặng không đi qua các bước thông thường mà đưa thẳng lên hội đồng cấp trên mới gọi là đặc cách”- ông Cẩn nhấn mạnh.

Về phía nghệ sĩ Trần Hạnh, ông cũng cho rằng, nếu được xét tặng thì đó là điều rất vui với một nghệ sĩ. Tuy nhiên, đây cũng là một trường hợp khá điển hình về cơ chế “xin - cho”.

Bởi theo Trần Hạnh, ông đã từng nhiều lần làm đơn xin xét tặng danh hiệu NSND. Nhưng lúc thì người ta bảo nhường cho người lớn tuổi hơn, “chứ cậu còn trẻ thiếu gì lúc để phấn đấu”; lúc thì lại được khuyên “ông nộp hồ sơ làm gì cho phí công phí sức”.

Đến lần thứ ba, được ông Chủ tịch Hội Sân khấu Hà Nội mang hồ sơ đi nộp cho tôi thì ông NSND Hoàng Dũng (Giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội khi đó) thông báo hết hạn rồi.

NSƯT Trần Hạnh cho biết, đợt này nghệ sĩ Trung Hiếu- Giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội cứ giục tôi làm. Tuy vậy, lần này tuổi cao, mắt kém ông cũng không trực tiếp làm mà là con dâu tôi làm hộ.

“Ở tuổi này rồi còn ham hố gì nữa đâu”- NSƯT Trần Hạnh nói.