Nhạc sĩ Đỗ Nhuận – Người mở đường vào 'cánh đồng' âm nhạc

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS. Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học - Nghệ thuật Việt Nam, con trai nhạc sỹ Đỗ Nhuận cho biết, tuổi trẻ của nhạc sĩ Đỗ Nhuận gắn bó với thành phố Hải Phòng. Say mê âm nhạc từ nhỏ, tự tìm học các nhạc cụ dân tộc và châu Âu; và cũng bằng con đường tự học, từ năm 18 tuổi, những tác phẩm đầu tay của ông đã thấm đượm tinh thần yêu nước và đã được phổ biến rộng rãi. Đỗ Nhuận có cuộc đời rất sôi động, phong phú. Ông là nhạc sĩ đầy tài năng, vừa là tài năng thiên bẩm, vừa là tài năng từ học tập rèn giũa nghệ thuật không ngưng nghỉ. Nhưng ông còn là nhà hoạt động cách mạng đầy nhiệt huyết, từ những ngày hoạt động bí mật, tù đày, những năm tháng chiến khu, kháng chiến chống Pháp, những năm đem sức lực và tài năng để cống hiến cho sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ và xây dựng đất nước.

Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân cũng cho biết, ông không chỉ là tác giả những ca khúc bất hủ, những tác phẩm nhạc kịch, khí nhạc bề thế, mà còn là người tìm đường cho sự phát triển của nền âm nhạc Việt Nam trong thế kỷ XX. Không là nhà nghiên cứu chuyên nghiệp, nhưng những tìm tòi, suy nghĩ, ý tưởng của ông có ý nghĩa lý luận nền tảng rất lớn. “Đặc biệt là những trăn trở tìm tòi về mối quan hệ biện chứng giữa tiếp thu, phát triển vốn âm nhạc dân tộc và tiếp nhận, chuyển hóa nhuần nhuyễn giá trị âm nhạc hiện đại quốc tế. Với những tìm tòi trên, ông chứng minh thành công bằng chính các tác phẩm của mình” nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân nói.

Cũng tại Hội thảo, các đại biểu là các nhạc sĩ, nhà nghiên cứu âm nhạc đã cũng nhìn nhận lại sự nghiệp sáng tác của nhạc sĩ Đỗ Nhuận đã làm cho tên tuổi ông trở nên sáng chói. Ở đó, nhạc sĩ Đỗ Nhuận đã để lại cho kho tàng âm nhạc mới Việt Nam một khối lượng lớn các tác phẩm âm nhạc thuộc nhiều thể loại khác nhau. Tên tuổi của ông được lịch sử âm nhạc Việt Nam ghi nhận và đánh giá cao về tài năng cũng như những cống hiến sáng tạo to lớn mà nhạc sĩ đã để lại cho hậu thế.

Bên cạnh đó, hơn 1/4 thế kỷ làm Tổng Thư ký Hội Nhạc sĩ Việt Nam - vị Tổng thư ký đầu tiên và lâu năm nhất (1957-1983), ông rất quan tâm đến phong trào sáng tác. Đặc biệt, ở khóa II dài nhất, 20 năm, được gọi là “nhiệm kỳ máu và hoa”, là lúc phát triển rực rỡ nhất của âm nhạc cách mạng, đúng nghĩa “âm nhạc đồng hành cùng dân tộc”, hào hùng và bi tráng với các phong trào “Tiếng hát át tiếng bom” ở miền Bắc, “Hát cho đồng bào tôi nghe” ở miền Nam, với chương trình “Khắp nơi ca hát” trên sóng phát thanh Đài Tiếng nói Việt Nam…

Đặc biệt, các nhà nghiên cứu, nhạc sỹ cũng đề cập và ghi nhớ đến việc nhạc sỹ Đỗ Nhuận là người đầu tiên đưa thể loại opera vào Việt Nam. Ông còn là một cây viết về lý luận phê bình âm nhạc, mặc dù ông không phải là nhà lý luận chuyên nghiệp – nhưng những bài viết, bài nói chuyện, tranh luận của ông về âm nhạc cho thấy: dù trên lĩnh vực nào; sáng tác, lý luận, biểu diễn, sư phạm, con người Đỗ Nhuận – nhạc sĩ – chiến sĩ luôn hoạt động sáng tạo với mục tiêu vì nước, vì dân, lấy âm nhạc phục vụ Tổ quốc, xây dựng nền âm nhạc mới hoàn chỉnh, tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Cũng nhân dịp này Tổng công ty Bưu điện Việt Nam (Bộ Thông tin và Truyền thông) phối hợp với Hội Nhạc sĩ Việt Nam tổ chức Lễ ra mắt bộ tem “Kỷ niệm 100 năm sinh nhạc sĩ Đỗ Nhuận (1922-2022)”, gồm 1 mẫu giá mặt 4.000đ. Bộ tem được thiết kế đồ họa, lấy ý tưởng từ bài hát “Việt Nam quê hương tôi”, với hình ảnh quê hương đất nước Việt Nam tươi đẹp, luôn nồng hậu đón tiếp bạn bè trên thế giới. Qua lời mời kể về cảnh đẹp quê hương đất nước Việt Nam rất gần gũi, như những người bạn kể cho nhau chuyện thường nhật nơi mình đang sống. Chân dung nhạc sĩ được thể hiện bên trái cân đối với mẫu tem, bản nhạc phía bên phải với lớp trong, giúp tầm mắt có thể nhìn xa, bao quát một phần cảnh đẹp quê hương đất nước Việt Nam. Bộ tem do họa sĩ Phạm Quang Diệu (Tổng công ty Bưu điện Việt Nam) thiết kế, có khuôn khổ 46 x 31 (mm), được cung ứng trên mạng lưới bưu chính từ ngày 25/12/2022 đến ngày 30/6/2024.

Cùng vào tối cùng ngày, tại Nhà hát Truyền hình Quốc phòng sẽ diễn ra chương trình nghệ thuật “Đỗ Nhuận - Âm thanh cuộc đời”. Chương trình sẽ mang đến những tác phẩm bất hủ của nhạc sĩ Đỗ Nhuận như: “Du kích ca”, “Du kích sông Thao”, “Chiến thắng Điện Biên”, “Việt Nam quê hương tôi”, “Vui mở đường”, “Trông cây lại nhớ đến Người”, aria “Cô Sao”, aria “Người tạc tượng”,... Các tác phẩm sẽ được thể hiện với phong cách âm nhạc đương đại, mới mẻ qua sự thể hiện của nhiều nghệ sĩ nổi tiếng cùng ban nhạc điện tử Muca - Trường ĐH Văn hóa nghệ thuật Quân đội, Dàn hợp xướng Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam, tốp ca nam nữ Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội. Chương trình nghệ thuật sẽ được truyền hình trực tiếp trên kênh Quốc phòng Việt Nam, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội, phát thanh trực tiếp trên kênh VOV3 (Đài Tiếng nói Việt Nam) và toàn bộ nội dung được truyền tiếp trên kênh HTV9 (Đài Truyền hình TP Hồ Chí Minh).

Nhạc sĩ Đỗ Nhuận (10/12/1922-18/5/1991), quê quán xã Thái Học, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương, là một trong những nhạc sĩ tiên phong của âm nhạc cách mạng Việt Nam. Ông là thành viên sáng lập Hội Nhạc sĩ Việt Nam vào năm 1957 và giữ chức Tổng thư ký của Hội Nhạc sĩ Việt Nam khóa I và II từ năm 1957 đến năm 1983. Ông là tác giả của nhiều ca khúc nổi tiếng, sống mãi với thời gian như: “Áo mùa Đông”, “Du kích sông Thao”, “Chiến thắng Điện Biên”, “Việt Nam quê hương tôi”… và cũng là nhạc sĩ Việt Nam đầu tiên viết opera với vở nhạc kịch “Cô Sao”. Ông đã vinh dự được Đảng và Nhà nước trao tặng Huân chương Độc lập hạng Nhì và được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật đợt I (năm 1996).