Nỗi buồn lạm thu

Tự nguyện nhưng khó từ chối

Thông tin tại Trường THCS Lê Quý Đôn (quận 3, TPHCM) đang gây chú ý khi có những lớp đưa ra bảng dự kiến thu, chi tới 270 triệu đồng, lớp khác thu số tiền hơn 160 triệu đồng. Số tiền trên bao gồm các khoản cơ bản, quà tặng 20/11 và quà Tết, chi cho HS...

Ban đại diện cha mẹ HS lớp 1/3 Trường tiểu học Võ Thị Sáu (quận 7, TPHCM) vừa đưa ra kế hoạch chi cho năm học 2022 - 2023 là 130 triệu đồng. Lớp có 41 phụ huynh, tính trung bình mỗi phụ huynh đóng hơn 3,1 triệu đồng. Mặc dù một số phụ huynh trong lớp cho biết bảng dự kiến này đã có sự chỉnh sửa nhiều lần sau khi xin ý kiến của phụ huynh trong lớp song với số tiền đóng góp khá lớn như vậy, nhiều ý kiến lo ngại nếu có phụ huynh khó khăn, không thể theo nổi thì HS đó có bị kỳ thị hay không?

Trên thực tế, Ban đại diện cha mẹ HS thu, chi dù minh bạch với bảng thống kê chi tiết nhưng các hạng mục chi quá nhiều và không hợp lý đang là vấn đề gây bức xúc dư luận. Một phụ huynh có con học lớp 3 Trường tiểu học của huyện Thanh Trì (Hà Nội) cho biết, rất bức xúc với cách làm của Trưởng ban phụ huynh của lớp. Cụ thể, quỹ hội phụ huynh đầu năm vừa thu ngay sau khi nhập học giữa tháng 9 là 600.000 đồng/HS/học kỳ, khi lớp tổ chức trung thu cho các con lại kêu gọi đóng tiền tiếp. Điều đáng nói là “kịch bản” hô hào đóng góp này đã tái diễn nhiều lần và phía sau đó là cả một sự sắp đặt có kế hoạch: “Tôi là thủ quỹ nên trong nhóm chat riêng của hội phụ huynh lớp, trưởng ban “sắp xếp” tôi sẽ kêu gọi đóng tiền trước trong nhóm zalo chung, rồi tiên phong ủng hộ 500 nghìn đồng, hội phó, ủy viên tiếp sau đó sẽ lên tiếng hưởng ứng và ủng hộ 200-300 nghìn đồng. Tôi có góp ý là vừa thu tiền quỹ, có thể lấy để mua chứ ủng hộ công khai thế này, những nhà không đóng góp sẽ thấy ngại, mà không phải ai cũng có điều kiện để đóng góp. Chị trưởng ban gạt đi bảo, quỹ để thăm hỏi thầy cô là chính, chi tiêu cho các con thì đóng góp tự nguyện. Nhưng tự nguyện như vậy nhiều phụ huynh như tôi thấy cũng rất ngại” - phụ huynh này nói.

Cách làm phổ biến trong nhiều cuộc họp phụ huynh hiện nay đó là mở đầu cuộc họp, trưởng ban phụ huynh nói sẽ đóng góp 1 số tiền để làm cái này, cái kia... rồi họ kêu gọi những phụ huynh khác biểu quyết đóng theo mức đó, thậm chí trưởng ban tự nguyện ủng hộ thêm 1 số tiền so với mức thu quy định đưa ra. Như vậy các phụ huynh còn lại làm sao không biểu quyết đồng ý đóng góp theo được.

Việc mua máy in, mua máy tính để tại lớp học… được nhiều Ban đại diện cha mẹ HS đưa ra dù là trên tinh thần tự nguyện nhưng đồng thời cũng đưa ra con số tối thiểu đóng góp là bao nhiêu thì đã không còn là tự nguyện. Thiết nghĩ, quỹ hội phụ huynh thu là cần thiết dùng để chi vào một số việc nhưng chi bao nhiêu, vào những việc gì thì cần những hướng dẫn, quy định cụ thể hơn.

Nhập nhằng quỹ hội phụ huynh trường

Vấn đề thu quỹ hội phụ huynh trường hiện nay cũng là một câu chuyện gây bức xúc ở nhiều nơi khi có trường trích tới 60-70% quỹ lớp về trường. Câu hỏi đặt ra là như vậy thì lớp lấy đâu ra kinh phí để hoạt động?

Theo Điều 10 Thông tư 55 do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) ban hành quy định kinh phí hoạt động của Ban đại diện cha mẹ HS trường được trích từ kinh phí hoạt động của các Ban đại diện cha mẹ HS lớp theo khuyến nghị của cuộc họp toàn thể các trưởng Ban đại diện cha mẹ HS lớp đầu năm học và nguồn tài trợ hợp pháp khác cho Ban đại diện HS trường. Mặc dù không có quy định cụ thể về mức đóng góp vào quỹ hội phụ huynh trường song nếu số tiền hội phí để lại ở mỗi lớp ít hơn số tiền đưa về trường thì không hợp lý, bởi mục đích của việc thu quỹ hội phụ huynh là để phục vụ nhu cầu học tập của chính con em họ.

Vừa qua Ban đại diện cha mẹ HS của Trường THCS-THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội) đề ra mức thu quỹ phụ huynh riêng học kỳ 1 là 700.000 đồng/HS khiến nhiều phụ huynh bức xúc. Số tiền hơn 2,5 tỷ đồng dự kiến của quỹ này chủ yếu chi cho việc lễ tết, hiếu hỉ trong khi HS cũng đóng quỹ phụ huynh lớp lên tới tiền triệu mỗi học kỳ.

Ông Hồ Tấn Minh - Chánh văn phòng, Sở GDĐT TP HCM cho biết, Sở đã tiếp tục yêu cầu các trường học chấn chỉnh việc thu chi không đúng quy định. Đồng thời, có văn bản nghiêm khắc phê bình đối với các đơn vị trường học để xảy ra tình trạng thu chi không đúng quy định. “Trong thời gian tới, ngành giáo dục thành phố sẽ tiến hành rà soát và kiểm tra, sai tới đâu xử lý tới đó” - ông Minh nói.

Liên quan tới vấn đề này, ông Nguyễn Đức Cường - Chánh thanh tra Bộ GDĐT cho biết, Bộ đang thành lập các đoàn kiểm tra công tác thực hiện nhiệm vụ đầu năm học mới tại 4 địa phương trên cả nước, trong đó có chú trọng đến vấn đề thu chi đầu năm học. Theo ông Cường, hiện mới là đầu năm học, Bộ GDĐT đang yêu cầu các địa phương báo cáo nên chưa có kết quả cụ thể về việc xử lý các vi phạm đến đâu, đã đúng với quy định và đủ sức răn đe hay chưa. Bộ GDĐT sẽ theo dõi và chỉ đạo sát sao quá trình xử lý các vi phạm ở cơ sở.