Thủ lĩnh IS thực sự đã chết?

Mỹ tuyên bố đã tiêu diệt Abu Bakr al-Baghdadi trong một cuộc đột kích đêm ở Tây Bắc Syria. Nguồn: AP.

Thủ lĩnh mới

Trong một đoạn thu âm được đăng tải trên ứng dụng Telegram, IS bày tỏ sự thương tiếc trước cái chết của Abu Bakr al-Baghdadi, thủ lĩnh đã dẫn dắt tổ chức suốt gần 1 thập niên và người phát ngôn Abu Hassan al-Muhajir. Đoạn băng này là phát ngôn đầu tiên mà IS đưa ra nhằm xác nhận cái chết của al-Baghdadi. Tuyên bố của IS cho hay vị trí thủ lĩnh của al-Baghdadi đã được kế thừa bởi Abu Ibrahim al-Hashemi al-Qurayshi, người còn được tổ chức xưng danh là "Tiểu vương của những tín đồ". Gần như không ai từng biết tới cái tên al-Qurayshi, bao gồm cả tên thật của hắn, trong khi các chuyên gia chống khủng bố bắt đầu lục lọi tìm hiểu xem kẻ này là ai.

"Không có ai biết được tân thủ lĩnh Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi này là ai - Paul Cruickshank, biên tập viên tạp chí “CTC Sentinel” thuộc Trung tâm Chống chủ nghĩa khủng bố cho hay - Tổ chức này chưa từng công bố tiểu sử của bất cứ thành viên nào, để giới phân tích có thể chỉ rõ danh tính".

Ông Daniele Raineri, nhà báo kiêm phân tích gia đã nghiên cứu về cơ cấu thủ lĩnh của IS suốt hơn một thập niên qua, nói rằng các thủ lĩnh của IS thường lấy một tên chiến đấu mới sau khi nhận chức vụ này, có nghĩa rằng chỉ mới tuần trước có lẽ kẻ có tên là al-Qurayshi này đã sử dụng một tên khác. Tên gọi al-Qurayshi trong tên của kẻ này chỉ ra rằng hắn được xem là hậu duệ của bộ lạc Qurayshi của Nhà tiên tri Muhammad, một dòng dõi mà IS cho là được sinh ra để trở thành nhà vua Hồi giáo (Caliph), hoặc người cai trị một chế độ thần quyền Hồi giáo.

Ngoài tân thủ lĩnh, IS còn tuyên bố chỉ định người phát ngôn mới là Abu Hamza al-Qurayshi, một kẻ cũng mang cái tên cho thấy hắn có dòng máu bộ lạc của Nhà tiên tri Muhammad.

Việc đặt tên này cũng cho thấy IS vẫn tiếp tục nhận mình là một "Nhà nước Caliphate" - dù hiện tại không còn lãnh thổ. "Điều này cho thấy, dù cho cả thế giới đã sẵn sàng để tuyên bố về cái chết của IS, các thủ lĩnh nòng cốt của tổ chức này vẫn tin rằng nó vẫn đủ khả năng hoạt động như trong quá khứ - Colin P. Clarke, chuyên gia phân tích thuộc Trung tâm Soufan, một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại New York, nhận định. - Tổ chức này ngầm ám chỉ rằng không có gì thay đổi, các tín đồ cần phải giữ vững sự trung thành với các thủ lĩnh, các chi nhánh và tổ chức con cần tiếp tục nghe theo sự chỉ đạo của al-Qurayshi để hoạt động".

Lời cảnh báo gửi tới Mỹ

Tuyên bố mà IS đưa ra - có thời lượng 7 phút 37 giây - còn đi kèm một lời cảnh báo tới nước Mỹ: "Nước Mỹ chớ vội mừng vì cái chết của lãnh tụ al-Baghdadi". IS còn khoe khoang rằng tổ chức này đang ra sức mở rộng lãnh thổ vượt ngoài khu vực Trung Đông.

Một số báo cáo về lời khai của một số chiến binh bị bắt giữ tại Cộng hòa Dân chủ Congo cũng cho thấy IS đã thiết lập một căn cứ hoạt động ở đất nước Trung Phi này.

Tuyên bố này cũng cho thấy IS đã thảo luận về vấn đề kế vị chức thủ lĩnh từ trước, và thủ lĩnh mới đã được al-Baghdadi tự tay lựa chọn: "Các lãnh tụ thánh chiến đã thống nhất, sau khi tham vấn với những người anh em của họ và dựa trên sự tiến cử của Abu Bakr al-Baghdadi, sẽ cam kết trung thành với lãnh tụ, chiến binh thánh chiến, học giả, người thờ phụng Abu Ibrahim al-Hashemi al-Qurayshi". Tuyên bố mới cũng kêu gọi những tín đồ cam kết trung thành với tân thủ lĩnh, một dạng nghi thức được tôn trọng dưới thời kỳ mà al-Baghdadi làm thủ lĩnh, trong đó những kẻ thánh chiến trên khắp thế giới phải thu một đoạn băng hình có cảnh chúng thề cam kết với tổ chức trước khi thực hiện một vụ tấn công khủng bố.

Devorah Margolin - chuyên gia phân tích thuộc chương trình nghiên cứu chủ nghĩa cực đoan của ĐH George Washington - nhận định: “Thực tế một Shura, hay hội đồng cai trị, lựa chọn ra tân thủ lĩnh đã cho thấy "bộ máy vận hành tổ chức IS vẫn hoạt động - và cảnh báo: Chúng ta không nên đánh giá thấp về chúng".

Giới phân tích và chuyên gia tình báo hiện đang nỗ lực hết mình để làm rõ xem nhân vật thủ lĩnh mới của IS là ai. Một số ngờ rằng Abu Ibrahim al-Hashemi là tên chiến đấu của Hajji Abdullah, kẻ xuất hiện trong một số ghi chép nội bộ của IS mà nhà nghiên cứu Aymenn al-Tamimi trích xuất được và công bố mới đây.

Tuyên bố mới đây của Bộ Ngoại giao Mỹ treo thưởng 5 triệu USD cho thông tin dẫn tới việc bắt giữ hắn đã cho thấy sự nguy hiểm của kẻ này.

Nga không tin thủ lĩnh IS bị tiêu diệt

Nga hiện vẫn không thể xác thực được tuyên bố mà Washington đưa ra cho rằng thủ lĩnh của IS đã bị tiêu diệt - Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết thêm rằng chính Mỹ là nước đã khiến tổ chức này trỗi dậy.

Abu Bakr al-Baghdadi, giờ là cố thủ lĩnh của nhóm khủng bố khét tiếng IS, "chỉ là hoặc từng là - nếu hắn thực sự đã chết - con tốt thí của nước Mỹ - Ngoại trưởng Nga nói trong bài phỏng vấn với kênh Rossiya 24. - IS xuất hiện ngay trong thời điểm mà Mỹ thực hiện cuộc xâm lược trái phép ở Iraq, sự sụp đổ của nhà nước Iraq và việc trả tự do cho những kẻ cực đoan mà Mỹ từng giữ trong các nhà tù ở đó... Bởi vậy, xét theo khía cạnh nào đó, Mỹ giờ đã tiêu diệt chính quân cờ của họ, nếu nó thực sự xảy ra".

Ngoại trưởng Lavrov cũng nói: "Chúng tôi muốn có thêm thông tin. Sự việc trên (cái chết của thủ lĩnh IS) đều được tung hô là một chiến thắng, với sự hân hoan. Nhưng quân đội của chúng tôi vẫn đang nghiên cứu vấn đề này và không thể xác nhận được rất nhiều tuyên bố mà Mỹ đưa ra".

Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố rằng các lực lượng đặc nhiệm của nước này đã tiêu diệt thủ lĩnh của IS trong một cuộc đột kích ban đêm ở Tây Bắc Syria. Tuy nhiên, tuyên bố của ông lại không khỏi khiến nhiều người ngờ vực. Dù cho Lầu Năm Góc công bố hình ảnh từ drone về cuộc đột kích, nhưng nó lại đưa ra rất ít bằng chứng cho thấy thủ lĩnh IS đã tự sát bằng áo vest gắn bom. Thi thể bị phân mảnh của al-Baghdadi sau vụ tự sát bên trong một đường hầm, được thủy táng trên biển, nhưng bằng chứng về tất cả điều này đều chưa được giải mật và công khai.

Tổng thống Syria Bashar al-Assad cũng thể hiện rõ sự ngờ vực của ông về số phận của thủ lĩnh IS và nói rằng Washington hoàn toàn đủ khả năng để tái tạo lại kẻ này "dưới một thân phận mới, một cái tên mới". Ông còn nói rằng người Mỹ có thể sản sinh ra "cả một tổ chức IS", có thể là "dưới một cái tên khác nhưng có cùng mục đích và suy nghĩ".