Rào cản kiểm soát khí thải ô tô, xe máy

Tới đây, tiêu chuẩn khí thải mô tô, xe máy có thể sẽ do Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành, trong khi việc giám sát, kiểm soát lại do Bộ Giao thông vận tải thực hiện. Đó là một trong những điểm mới đáng chú ý của Dự thảo Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi do Bộ Tài nguyên và Môi trường soạn thảo. Tuy nhiên dư luận đang băn khoăn bởi khi một nơi giám sát, kiểm soát, một nơi ban hành tiêu chuẩn liệu có gây ra khó khăn hoặc chồng chéo khi thực thi?

Khi được hỏi về vấn đề kiểm soát khí thải ô tô, xe máy nhằm làm sạch môi trường sống, chị Nguyễn Thu Hà, quận Đống Đa Hà Nội cho hay: Tôi rất đồng tình với việc kiểm tra khí thải xe máy, bởi ô nhiễm môi trường không khí tại Hà Nội đã vượt mức báo động.

Tuy vậy, ở góc độ quản lý, một số ý kiến lại bày tỏ lo ngại sẽ gây ra hiện tượng chồng chéo. Bởi phương tiện vận tải không đơn thuần là ô tô, xe máy, mà còn cả phương tiện hàng không, tàu biển, đường sắt. Do vậy, việc Bộ TNMT ban hành Quy chuẩn kỹ thuật môi trường về khí thải phương tiện giao thông vận tải được hiểu là Bộ này sẽ ban hành Quy chuẩn khí thải của tất cả các phương tiện giao thông.

Điều này gây chồng chéo với một loạt các luật hiện hành và bất cập trong quá trình thực hiện: “Một đơn vị không chuyên sâu về phương tiện mà ban hành quy chuẩn khí thải phương tiện thì chắc chắn là rất khó khăn và không khả thi. Bởi khí thải của phương tiện song hành với kết cấu công nghệ chế tạo động cơ, song hành với những vấn đề nhiên liệu sử dụng”, ông Nguyễn Văn Phương, Phó trưởng phòng Chất lượng xe cơ giới, Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết.

Là người có kinh nghiệm trong ngành giao thông vận tải, ông Chu Mạnh Hùng, nguyên Vụ trưởng Vụ Môi trường (Bộ Giao thông vận tải) cho rằng, việc quy định Bộ TNMT ban hành quy chuẩn khí thải với toàn bộ phương tiện giao thông vận tải sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy như: Không đảm bảo nguyên tắc thống nhất trong quản lý Nhà nước về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường, hiệu quả năng lượng, an ninh đối với phương tiện giao thông. Đồng thời việc này cũng khiến phương tiện giao thông phải chịu sự quản lý của nhiều Bộ, ngành, tạo gánh nặng cho người dân và doanh nghiệp.

Và cũng mới đây, Vụ Môi trường (Bộ GTVT) cho biết, đang lấy ý kiến rộng rãi góp ý dự thảo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải mức 5 đối với xe ô tô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới. Nếu được thông qua, Quy chuẩn này dự kiến sẽ được áp dụng trong khoảng thời gian từ 2022 đến 2025.

Trong đó, mức 5a từ 1/1/2022 đối với xe khối lượng chuẩn thấp (đối với phép thử để kiểm tra khối lượng trung bình của khí thải ở đuôi ống xả); mức 5b từ năm 2025; và từ 1/1/2025 đối với phép thử kiểm tra chức năng của hệ thống chuẩn đoán trên xe. Riêng đối với xe có khối lượng chuẩn cao sẽ được áp dụng mức 5a từ 1/1/2022, nhưng phép thử kiểm tra chức năng của hệ thống chuẩn đoán xe được áp dựng từ 1/1/2027.

Với sự chống chéo trên, TS. Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho rằng, dù không được giao cụ thể về việc ban hành quy chuẩn khí thải phương tiện giao thông nhưng Bộ GTVT lại được phân công xây dựng, ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia cho các loại phương tiện giao thông vận tải; phương tiện, thiết bị xếp dỡ, thi công, vận tải chuyên dùng; phương tiện thiết bị thăm dò, khai thác trên biển. Bởi vậy, Bộ GTVT cũng không sai khi ban hành các quyết định trên.

Cũng theo TS. Hoàng Dương Tùng, khi chưa có quy chuẩn về khí thải các phương tiện thì không thể kiểm soát được khí thải ra môi trường. Trong khi đó, phân công trách nhiệm lại cát cứ, mỗi cơ quan, đơn vị chịu một chút, nên khi xảy ra vấn đề gì thì sẽ rất khó quy trách nhiệm.

Nói như TS. Hoàng Dương Tùng nếu không thống nhất, phân định được vai trò, vị trí, trách nhiệm của mỗi bên, rất dễ luật lại đá luật.