Sự cố Johnson & Johnson: Thách thức niềm tin vaccine

Giữ nguyên khuyến nghị

Ngày 14/4 (giờ Mỹ), các cố vấn về vaccine cho Trung tâm Kiểm soát và ngăn ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) vừa kết thúc cuộc họp khẩn mà không bỏ phiếu về việc thay đổi bất kỳ khuyến nghị nào đối với vaccine ngừa Covid-19 của Hãng Johnson & Johnson (J&J).

Trong cuộc họp này, các thành viên Ủy ban Cố vấn về thực hành tiêm chủng của CDC đã nghe thông tin chi tiết về 6 trường hợp xuất hiện một loại cục máu đông hiếm gặp cùng với lượng tiểu cầu giảm, sau khi tiêm vaccine ngừa Covid-19 của Hãng J&J. Các thành viên Ủy ban cũng đã nghe về trường hợp thứ 7 có thể xuất hiện chứng máu đông và nghe chi tiết về trường hợp tương tự của một tình nguyện viên trong quá trình thử nghiệm mà Hãng J&J ban đầu nói rằng không liên quan đến vaccine.

Tuy vậy, sau cuộc họp, các thành viên Ủy ban cho biết họ không có đủ thông tin để đưa ra những thay đổi trong các khuyến nghị của mình, hoặc thậm chí đề nghị kéo dài thời gian tạm dừng sử dụng loại vaccine này.

Phát biểu với báo giới, một thành viên Ủy ban cho biết, họ sẽ tìm thời gian để có thể họp trở lại nhanh chóng, nhằm tránh tình trạng vaccine của J&J bị trì hoãn sử dụng một cách không cần thiết, nếu đa số quyết định tiếp tục tiêm là an toàn.

Phát biểu tại Nhà Trắng hôm 13/4, Tiến sĩ Anthony Fauci, Giám đốc Viện Dị ứng và bệnh truyền nhiễm quốc gia cho rằng, CDC và FDA đã hành động “hết sức thận trọng” và nhấn mạnh rằng quyết định khuyến cáo dừng sử dụng vaccine J&J chỉ mang tính chất tạm thời. “Tôi không nghĩ rằng họ đã đưa ra quyết định vội vàng” - ông Fauci nói.

Trước đó, 15 triệu vaccine J&J đã bị hỏng do lỗi sản xuất tại một nhà máy. Tại bang Colorado, 3 điểm tiêm chủng đại trà đã ngừng sử dụng vaccine J&J vào tuần trước sau khi 11 người báo cáo các triệu chứng buồn nôn và chóng mặt sau khi tiêm loại vaccine này.

Đối với các cơ quan quản lý, việc tạm dừng sử dụng vaccine J&J đã gây khó khăn trước nhu cầu cấp thiết về vaccine trong đại dịch. Khi điều tra vấn đề, giới chức Mỹ cũng phải cố gắng duy trì niềm tin của công chúng vào chương trình tiêm chủng. Việc tạm dừng tiêm vaccine J&J cho thấy, các cơ quan quản lý đang xem xét các vấn đề tiềm ẩn một cách nghiêm túc.

Mặc dù vậy, động thái này đã khiến những người dự định tiêm vaccine J&J cảm thấy bối rối và làm dấy lên lo ngại rằng nó có thể gây ra sự do dự đối với việc tiêm chủng vaccine Covid-19.

Chưa thật quá lo

Vaccine Covid-19 đã được thử nghiệm trên hàng chục nghìn người trong các thử nghiệm lâm sàng và cả 3 loại vaccine được cấp phép ở Mỹ là Moderna, Pfizer/BioNTech và J&J đều được chứng minh là an toàn, với mức độ của phản ứng phụ là nhẹ đến trung bình.

Nhưng khi số người tham gia thử nghiệm vaccine tăng từ hàng nghìn người lên hàng triệu người, các biến chứng hiếm gặp đã bắt đầu xuất hiện.

Điều đó đã xảy ra với Pfizer/BioNTech sau khi vaccine được phân phối ra thị trường. Một số người sau khi tiêm chủng gặp phải phản ứng dị ứng nghiêm trọng với vaccine Pfizer. Các vấn đề tương tự cũng xuất hiện với vaccine Moderna. Vào tháng 1, CDC đã ước tính rằng, tỷ lệ phản ứng dị ứng với vaccine Pfizer/BioNTech là 11,1 trên 1 triệu ca tiêm chủng, trong khi tỷ lệ này của vaccine Moderna là 2,5 trên 1 triệu ca tiêm chủng.

Các quan chức y tế đã sửa đổi quy trình tiêm vaccine để sàng lọc những người có tiền sử dị ứng nghiêm trọng. Họ cũng yêu cầu người sau khi tiêm vaccine ở lại 15 phút để theo dõi, bởi hầu hết các phản ứng dị ứng đều xảy ra trong khoảng thời gian đó. Các cơ quan quản lý có thể thêm tiêu chí sàng lọc cho những người có nguy cơ cao mắc chứng đông máu trước khi tiêm vaccine J&J.

Cùng với đó, Tiến sĩ Fauci cho biết, những người đã tiêm vaccine J&J cách đây 1 tháng không cần phải lo lắng. Tuy nhiên, đối những người đã tiêm vaccine J&J gần đây và bắt đầu có các triệu chứng liên quan đến huyết khối xoang tĩnh mạch não nên thông báo cho bác sĩ.

Hiệu quả

Dù gặp các sự cố trên, nhưng kết quả của một nghiên cứu mới ở Anh đã cho thấy, vaccine ngừa Covid nói chung vẫn mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc giảm thiểu các ca tử vong. Cụ thể, nghiên cứu mới của Cơ quan Y tế quốc gia (NHS) của Anh và Đại học Manchester cho thấy có sự khác biệt rõ rệt về số ca mắc, số ca nhập viện và số ca tử vong do Covid-19 ở những người cao tuổi đã được tiêm chủng và chưa được tiêm chủng.

Trong một nghiên cứu với sự tham gia của hơn 170.000 người, các nhà nghiên cứu đã đối chiếu tỉ mỉ các trường hợp tham gia để đảm bảo kết quả không bị sai lệch bởi bệnh lý nền, giới tính hoặc vị trí địa lý.

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ nhập viện liên quan đến Covid-19 đã giảm 75% ở những người từ 80 đến 83 tuổi đã được tiêm chủng trong vòng 35 đến 41 ngày sau khi tiêm mũi thứ nhất vaccine do Pfizer/BioNTech sản xuất. Tỷ lệ người mắc Covid-19 giảm 70%, với số xét nghiệm dương tính giảm từ 15,3/100.000 người xuống 4,6/100.000 người.

Các tác giả nghiên cứu khẳng định việc tiêm vaccine của Pfizer/BioNTech cho người cao tuổi giúp giảm gánh nặng Covid-19.

Trong khi đó, Tạp chí Dịch vụ y tế dẫn lời Giám đốc điều hành NHS Simon Stevens khẳng định, vaccine ngừa Covid-19 giúp giảm số ca nhập viện và tử vong trong số những người đã được tiêm chủng. Các số liệu cho thấy tỷ lệ người mắc Covid-19 không được tiêm chủng phải nhập viện là 40%, trong khi ở người đã được tiêm chủng là 32%.

Tuần trước, các nhà nghiên cứu tại Đại học Imperial College phát hiện tỷ lệ mắc Covid-19 đã giảm ở tất cả các nhóm tuổi và khu vực trong vòng 2 tháng.

Ủng hộ việc sử dụng vaccine, ông Yves Van Laethem, một nhà dịch tễ học hàng đầu là người phát ngôn của tổ chuyên trách chống Covid-19 của Bỉ cho rằng, giới chức EU và các nước cần đánh giá tốt hơn lợi và hại của việc dùng vaccine.

“Điều quan trọng là làm cho mọi người hiểu rằng vấn đề là virus” - ông nói và cho rằng: “Chúng ta phải tiêm phòng cho mọi người, nguy cơ liên quan đến Covid-19 cao hơn những tác dụng phụ hiếm gặp từ vaccine”.

Ngày 14/4, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tuyên bố, châu Âu đang đàm phán mua thêm 1,8 tỷ liều vaccine Pfizer/BioNTech thế hệ thứ 2 nhằm chống lại biến thể virus SARS-CoV-2 hiện nay và các biến thể mới có thể xuất hiện trong tương lai.