Thực hư việc Petrolimex lãi nghìn tỷ

Petrolimex lãi khủng trong khi xăng dầu lại liên tục
trong đà giảm giá. (Ảnh: Hoàng Long).

Lãi vì tăng sản lượng bán

Báo cáo kinh doanh tài chính hợp nhất năm 2015 của Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) được tung ra khiến cho nhiều người ngỡ ngàng. Sau một thời gian lỗ, Petrolimex đã công bố mức lãi 1.130 tỷ đồng trong quý cuối cùng của năm 2015. Lũy kế cả năm 2015, Petrolimex đạt 3.766 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, là mức lãi cao nhất từ trước tới nay. Sau khi trừ đi thuế thu nhập và lợi ích cổ đông thiểu số, Petrolimex đạt lợi nhuận ròng hơn 2.800 tỷ đồng.

Như vậy, với những con số lãi khủng, năm 2015 được nhìn là năm bội thu của tập đoàn. Con số lợi nhuận ròng còn vượt xa cả con số mục tiêu lợi nhuận trước thuế mà tập đoàn đặt ra từ đầu năm 2015.

Do giá bán xăng, dầu thành phẩm giảm mạnh theo giá dầu thô nên doanh thu của Petrolimex đã giảm 60 nghìn tỷ (-30%) xuống còn xấp xỉ 147.000 tỷ đồng. Nhưng giá vốn giảm mạnh hơn, gần 66 nghìn tỷ khiến cho lãi gộp của Petrolimex tăng vọt từ 7.200 tỷ lên trên 12.400 tỷ đồng. Tỷ suất lãi gộp trên doanh thu của năm 2015 lên tới 8,5%, mức được xác nhận cao nhất từ trước đến nay.

Từ tháng 9/2015 đến nay đà giảm giá của các mặt hàng xăng dầu vẫn diễn ra nên áp lực hàng tồn kho chưa dứt. Chưa hết tại Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu, điểm quan trọng trong cơ chế điều hành theo nghị định này là giá cơ sở (hình thành bởi giá nhập khẩu, thuế, phí... làm cơ sở áp giá bán lẻ trong nước) được tính bằng giá bình quân 15 ngày sát với chu kỳ tính giá. Trong khi đó, doanh nghiệp xăng dầu đầu mối dự trữ lưu thông bắt buộc trong 30 ngày. Trong điều kiện giá xăng dầu thành phẩm giảm liên tục giảm mạnh từ quý III - 2015, doanh nghiệp xăng dầu đầu mối như Petrolimex chịu cảnh nhập giá cao, bán giá thấp nên hiệu quả kinh doanh chắc chắn bị ảnh hưởng.

Nhưng sao mức lãi của Petrolimes vẫn rất lớn? Phải chăng, tốc độ giảm giá của Petrolimex chậm hơn với diễn biến thế giới nên đã hạn chế được áp lực hàng tồn? Trong 10 năm qua, từ năm 2004 -2016, trong khi giá dầu thế giới đã giảm từ 40USD về dưới 30USD/thùng thì giá xăng trong nước với thị phần chủ đạo của Petrolimex, giá xăng vẫn tính vào thời điểm cuối 2015 vẫn loanh quanh mức 16.000 đồng/lít. Liệu có phải cách giảm giá nhỏ giọt của Petroliomex đã khiến cho tập đoàn này thắng đậm?

Giải trình cho kết quả sản xuất - kinh doanh ấn tượng, văn bản do Phó tổng giám đốc Tập đoàn Trần Ngọc Năm ký cũng đã liệt kê ra 8 nguyên nhân. Theo đó trong năm 2015, tốc độ tăng trưởng kinh tế trong nước đạt trên 6,68%, các doanh nghiệp đã hoạt động sản xuất - kinh doanh với mức tăng trưởng tích cực hơn. Kết quả kinh doanh của một số công ty con, công ty liên kết của Tập đoàn kinh doanh trong các ngành nghề, lĩnh vực như hoá dầu, bảo hiểm, nhiên liệu bay, vận tải, dịch vụ... tăng so với cùng kỳ 2014.

Bên cạnh đó, giá xăng dầu thế giới quý IV - 2015 tuy vẫn cùng xu hướng giảm như quý IV - 2014 nhưng mức giảm giữa các tháng thấp hơn nhiều so với cùng kỳ vì vậy yếu tố ảnh hưởng bởi tồn kho tối theo theo quy định của Nghị định 83 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu không tác động trầm trọng như quý IV - 2014. Chẳng hạn mức giá bình quân tháng 12/2015 với xăng Ron 92 là 52.84 USD/thùng trong khi cùng kỳ năm 2014 là 69.58 USD/thùng.

Ngoài ra theo Petrolimex, quý IV - 2014, do giá xăng dầu giảm mạnh khiến hoạt động kinh doanh của Công ty Petrolimex Sigapore phát sinh lỗ cao nên đã ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận hợp nhất quý IV - 2014 của Tập đoàn. Song bù lại Petrolimex cũng cho rằng do chính sách tài chính, tiền tệ trong nước tương đối ổn định, lãi suất cho vay tiếp tục duy trì ở mức hợp lý...; sản lượng xuất bán xăng dầu tại thị trường trong nước năm 2015 của toàn Tập đoàn tăng trưởng trên 8% so với cùng kỳ cũng giúp lợi nhuận tập đoàn tăng trưởng mạnh so với cùng kỳ 2014.

Với riêng kết quả kinh doanh của Công ty mẹ Petrolimex, Tập đoàn này cho hay, con số lợi nhuận sau thuế lên tới 1.806 tỉ đồng (trong khi cùng kỳ 2014 lỗ 791 tỉ đồng) có được là do lợi nhuận từ các công ty cổ phần, liên kết có vốn góp của Tập đoàn tăng trưởng tốt; các khoản trích lập dự phòng do tác động của biến động giá xăng dầu giảm...

Giới chuyên gia nhận điịnh: Giá xăng có thể giảm sâu hơn nữa. (Ảnh: Hoàng Long).

Vẫn chưa rõ

Những trần tình của Petrolimex liệu có làm thỏa lòng khi vào thời điểm tháng 11/2015 lãnh đạo của Tập đoàn tiếp tục kêu khó khi giá xăng dầu thế giới xuống thấp. Thời điểm ấy, ông Bùi Ngọc Bảo, chủ tịch Tập đoàn kêu sẽ rất khó khăn. Vậy cơ chế ưu đãi nào để cho doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu lớn Petrolimex lội ngược dòng, lập kỳ tích lớn.

Chuyên gia kinh tế Lưu Bích Hồ trao đổi với Đại Đoàn Kết: Tôi thấy mức giảm giá xăng dầu trong nước chưa tương xứng với mức giảm của giá thế giới. Tức là các hiệu ứng lan tỏa từ việc giá xăng dầu thế giới giảm chưa tác động đến nguời dân.

Một chuyên gia khác cho rằng: Liên bộ Công thương – Tài chính vẫn duy trì phương án trích quỹ bình ổn xăng dầu 300 đồng/lít là điều không hợp lý, chi phí định mức 1.050 đồng/lít xăng là quá cao. Giá xăng có thể giảm sâu hơn nếu các khoản nêu trên được tính toán hợp lý hơn. Tuy nhiên, cần phải kiểm soát tốt các khoản khai chi phí của doanh nghiệp. Tập đoàn này lúc nào cũng chỉ biết kêu khó trong kinh doanh xăng dầu, phải đảm bảo mục tiêu bình ổn của Chính phủ nên không có quyền tự quyết, song lãi đem lại từ xăng dầu quá lớn. “Chưa có ngành kinh doanh nào lại được quy định mức lợi nhuận định mức, dựa vào quỹ bình ổn” – vị chuyên gia nói.

Ngoài ra vị này cũng đặt câu hỏi, khi nhìn lại lịch sử công bố báo cáo tài chính của Petrolimex cũng có nhiều điểm đáng lưu ý. Vào thời điểm năm 2011, khi cần IPO, Petrolimex cũng đã đột ngột báo lãi trong khi trước đó liên tiếp lỗ. Hiện nay, được biết tập đoàn năng lượng Nhật cũng đang nhòm ngó cổ phần Petrolimex. “Doanh nghiệp làm ăn lãi sẽ làm giá của doanh nghiệp tăng” – đây là điều cũng không quá khó hiểu.