Tín hiệu tích cực trong phòng, chống nạn tảo hôn ở Đắc Lắk

Hiệu quả từ mô hình điểm

Trong những năm qua, tỉnh Đắk Lắk đã chú trọng triển khai các biện pháp nhằm giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống bằng việc tuyên truyền, vận động, cung cấp thông tin, tài liệu, sản phẩm truyền thông... để nâng cao nhận thức của người dân. Các hoạt động bước đầu đã mang lại hiệu ứng tích cực.

Bên cạnh đó, việc duy trì và triển khai mô hình điểm tại các xã có tỷ lệ tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống cao là một trong những nội dung của Kế hoạch trong việc thực hiện Tiểu dự án 2 của Dự án 9, đó là giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS và miền núi thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030.

Theo đó, các mô hình được thực hiện tại một xã, huyện có tỷ lệ tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống cao thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi của các huyện: Ea Súp, Buôn Đôn, Krông Năng, Ea Kar, Krông Bông. Riêng mô hình điểm ở quy mô cấp xã do UBND huyện phê duyệt.

Tại thị trấn Ea Súp, huyện Ea Súp, CLB “Phụ nữ nói không với tảo hôn, kết hôn cận huyết thống” đã được thành lập từ tháng 3/2018 do Chi hội phụ nữ buôn A2 đã thu hút 80 hội viên tham gia. Trong mỗi buổi sinh hoạt, Ban chủ nhiệm CLB đều tuyên truyền, phổ biến đến các thành viên Luật Hôn nhân và Gia đình; nguy cơ, hậu quả của tảo hôn và kết hôn cận huyết thống; các kỹ năng chăm sóc sức khỏe vị thành niên, thanh niên; cách nuôi con khỏe, dạy con ngoan… bằng ngôn ngữ nói và các hình ảnh trực quan sinh động để hội viên dễ hiểu, dễ nắm bắt.

Chia sẻ vấn đề này, bà H’Sân Noi Siu, Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ buôn A2 cho biết, những năm trước, trong buôn còn nhiều trường hợp tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Để giảm thiểu tình trạng này, chúng tôi đã đi vận động người dân để bà con cùng nâng cao ý thức. Điều đáng mừng là từ khi triển khai mô hình điểm đến nay, số trường hợp tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống giảm hẳn. Sau gần 3 năm triển khai mô hình CLB “Phụ nữ nói không với tảo hôn, kết hôn cận huyết thống”, đến nay mô hình đã được nhân rộng đến 60% chi hội, góp phần đẩy lùi tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Còn tại huyện M’Đrăk có tới 46% đồng bào DTTS sống chủ yếu bằng nghề nông, tập quán lạc hậu và còn tồn tại nhiều hủ tục. Theo kết quả điều tra, năm 2019, huyện M’Đrăk có 4.447 trường hợp tảo hôn, chiếm hơn 41% dân số toàn huyện, trong đó, đồng bào dân tộc Mông và Ê Đê có tỉ lệ tảo hôn cao nhất huyện. Về tình trạng hôn nhân cận huyết thống, toàn huyện có 169 trường hợp tập trung chủ yếu ở đồng bào Ê Đê. Năm 2020, Ban Dân tộc tỉnh Đắk Lắk chọn huyện M’Đrăk để tổ chức thực hiện mô hình điểm “Đề án Giảm thiểu trình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS” tại 5 xã trên địa bàn huyện.

Ông Nguyễn Hữu Quỳ, Trưởng phòng Dân tộc huyện M’Đrắk cho biết, từ khi triển khai mô hình điểm, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết có chuyển biến tích cực, số trường hợp tảo hôn giảm đi rất nhiều, không có trường hợp kết hôn cận huyết thống. Tuy nhiên, muốn giảm thiểu, tiến tới chấm dứt vấn nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống thì cần có thời gian, quá trình lâu dài tuyên truyền, vận động, thuyết phục nhân dân.

Tuyên truyền sâu rộng hơn nữa

Hiện nay, toàn tỉnh Đắk Lắk có 49 thành phần dân tộc chiếm 35,7% dân số, cư trú ở tất cả các xã, phường, thị trấn trong tỉnh. Từ khi tỉnh Đắk Lắk thực hiện đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS”, các cấp, ngành và các địa phương đã tổ chức nhiều hội nghị tuyên truyền. Nhờ đó, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh giảm dần.

Theo số liệu thống kê của Chi cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Đắk Lắk, năm 2015, toàn tỉnh có 811 cặp tảo hôn, 5 cặp kết hôn cận huyết thống. Sau 5 năm triển khai Đề án “Giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS”, đến hết năm 2020, toàn tỉnh còn 276 cặp tảo hôn, đến cuối năm 2021 giảm xuống 135 cặp tảo hôn, không còn trường hợp nào kết hôn cận huyết thống.

Ông Lê Ngọc Vinh, Phó Trưởng ban Dân tộc tỉnh Đắk Lắk cho biết, việc triển khai thực hiện Đề án “Giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS” đã được ngành công tác dân tộc phối hợp với các ban, ngành, MTTQ và các tổ chức đoàn thể và các địa phương tuyên truyền một cách đồng bộ với nhiều hoạt động sát với thực tế. Nhờ đó, nhận thức của người đồng bào DTTS, đặc biệt là phụ nữ, trẻ vị thành niên, thanh niên về Luật Hôn nhân và Gia đình dần được nâng lên, người dân đã có ý thức hơn trong việc chấp hành pháp luật. So với mục tiêu và thời điểm bắt đầu thực hiện Đề án năm 2015 thì hiện tại, tình trạng tảo hôn trong vùng đồng bào DTTS đã giảm đáng kể.

Để đạt được kết quả cao hơn nữa trong thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS giai đoạn 2015-2025”, mới đây Ủy ban Dân tộc đã tham mưu với Chính phủ quyết định tích hợp nội dung của Đề án thành một tiểu dự án trong Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030. Đây chính là tiền đề quan trọng để các địa phương có thêm nguồn lực ngăn chặn, hạn chế, tiến tới chấm dứt tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.