Dám làm, dám thất bại

PV: Là chuyên gia trong lĩnh vực tư vấn hướng nghiệp, khởi nghiệp đã nhiều năm. Ông đánh giá như thế nào về phong trào khởi nghiệp đang phát triển rất rầm rộ hiện nay?

TS Nguyễn Lê Minh: Hiện nay phong trào này đang được Đảng, Nhà nước và Trung ương Đoàn phát động. Và không phải ngẫu nhiên người ta đặt ra cái tên là quốc gia khởi nghiệp.

Nhưng thật ra, hiểu một cách cặn kẽ về chữ khởi nghiệp này thì không phải ai cũng hiểu đâu. Cứ thấy người ta mở một quán cà phê, mở một quán phở hay đi trồng một loại rau gì đó thì gọi là khởi nhiệp. Nói như vậy là không đầy đủ. Nói đến khởi nghiệp, bao giờ cũng nói đến một cái gì mới. Cũng là quán cà phê, là quán phở đấy nhưng áp dụng khoa học công nghệ, kỹ thuật để mới, thay đổi được cả quy trình của nó, thì đó mới là khởi nghiệp. Nhiều nước hiện nay cũng đang đặt vấn đề này. Khắp các nơi đang rất hào hứng. Nhưng như vậy cũng là hơi muộn.

- Điều kiện cần và đủ để có thế bắt đầu khởi nghiệp, theo ông là gì?

Để khởi nghiệp có rất nhiều điều kiện cần và đủ, không phải ai cũng cứ nhảy vào là được. Tôi ví dụ, anh mở một quán cà phê nhưng cà phê của anh có cách pha chế khác đi, hay có sáng tạo, áp dụng công nghệ... thì mới là khởi nghiệp. Có những người trong thành phố Hồ Chí Minh đã làm những quán cà phê mà người ta vận dụng cả hiểu biết về công nghệ thông tin, người ta chụp ảnh, chế biến rồi dùng công nghệ cho cốc cà phê hiện lên hình ảnh… một cách lạ lùng. Người ta ào ào kéo đến uống và để ngắm kết quả thành công. Và doanh nghiệp đó phát triển hẳn lên, đạt lợi nhuận rất cao, thành chuỗi các nhà hàng khắp thành phố chẳng hạn. Thì đó mới là khởi nghiệp. Khởi nghiệp là phải vận dụng khoa học kỹ thuật mới làm cho những cái cũ trở hành một màu sắc mới trên cơ sở vận dụng khoa học công nghệ thì mới là khởi nghiệp. Cho nên hiện nay do sự hiểu biết chưa đầy đủ, cứ tưởng là làm một cái bình thường, mở một cái nọ cái kia ra đã là khởi nghiệp thì không phải, cái đó chúng tôi gọi là khởi sự kinh doanh. Là mức thấp hơn khởi nghiệp. Hiện nay các thanh niên rất muốn lao vào nhưng cũng còn thiếu nhiều yếu tố, nên tỉ lệ thành công của những người làm khởi nghiệp không cao lắm.

Tôi không giỏi trong lĩnh vực kinh doanh, nhưng theo tham khảo tài liệu các nước, anh muốn làm khởi nhiệp thì anh phải hiểu cái nghiệp anh định vào là cái gì. Anh cần có những kiến thức trong lĩnh vực đó chứ không phải anh cứ có tiền, nhảy vào, hay bạn bè rủ cùng lao vào làm. Mà anh phải có tri thức trong lĩnh vực đó. Đồng thời anh cũng phải có sự dũng cảm dám lao vào. Bên cạnh đó, anh phải có óc tò mò, làm như thế là làm như thế nào, thiên hạ đã làm chưa, ngoài nước họ đã làm chuyện này chưa, họ thành công hay thất bại… Hai yếu tố cũng rất cần nữa là kiên nhẫn và sự tự tin. Không phải hôm nay anh làm khởi nghiệp là ngày mai anh thành công đâu, mà có những khi thất bại. Tỉ lệ thất bại của khởi nghiệp của nước mình hiện nay rất cao. Tôi biết có những người làm nghiên cứu đánh giá tỉ lệ thành công khởi nghiệp rất thấp. Nhưng phải dũng cảm và phải kiên nhẫn. Đồng thời phải tự tin.

- Biết rằng sẽ có những thất bại, nhưng thực tế cho thấy đã có rất nhiều các thanh niên trẻ đã dám lao vào để thử sức?

Dám lao vào là rất hoan hô tinh thần tuổi trẻ. Tuy nhiên lao vào khi không có hiểu biết, không có lòng dũng cảm, sự tự tin thì nhiều khi thành liều quá. Phải phân biệt giữa liều và mạo hiểm. Mạo hiểm nhiều khi còn có tính toán chứ liều thì lại cứ làm, cứ vung lên thì không nên. Các bạn phải chú ý chỗ này. Nhớ điều quan trọng nhất, cần nhất là phải có tri thức, hiểu biết. Khi lao vào lĩnh vực nào đó phải hiểu về nó. Thậm chí phải hiểu về nó như một chuyên gia thì mới có thể thành công được. Chuyện này không thể ngẫu hứng được.

- Ông có đồng ý rằng thanh niên ngày nay đang có rất nhiều thuận lợi trong khởi nghiệp không, thưa ông?

Đương nhiên. Thanh niên hiện nay, nhất là các sinh viên đang ở lứa tuổi thanh niên lại được đào tạo bài bản trong các trường đại học, cao đẳng. Ở lứa tuổi các bạn, sức khỏe còn rất tốt, nhiều ước mơ, và hiện nay lại được nhà nước ủng hộ rất nhiều trong lĩnh vực nghề nghiệp, việc làm, khởi nghiệp. Cùng với những kiến thức đã được nhà trường rèn luyện, với những hiểu biết các bạn thu lượm được qua các đợt thực tập, qua truy cập trên mạng Internet, cộng với đam mê cháy bỏng phù hợp với sở trường của mình, với khả năng của mình thì đó chính là những ưu thế các bạn có thể thành công khi khởi nghiệp.

Ngày xưa không có khái niệm khởi nghiệp. Ngày xưa có cái gì là nhảy bổ vào làm kinh doanh thôi, hiểu biết của thời đó làm sao bằng được những hiểu biết về khởi nghiệp bây giờ. Ngày xưa chỉ nhảy vào làm cái gì đó cố để kiếm được tiền thôi. Làm để có tiền đi học… chứ không có hiểu biết về khởi nghiệp sâu sắc như bây giờ.

Bây giờ nếu vào khởi nghiệp, thì bé là một doanh nghiệp bé, lớn thì là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Anh phải hiểu luật pháp, làm đúng luật pháp, thì khả năng thành công mới cao lên. Còn nếu cứ liều thì thất bại là cao.

- Ngày nay, nhiều bạn sinh viên cũng hào hứng với khởi nghiệp nhưng như ông nói, chưa đủ kinh nghiệm thì dễ thất bại. Ông có lời khuyên gì cho các bạn không?

Hào hứng là đúng thôi. Máu thanh niên của mình thế là rất tốt. Học sinh phổ thông cũng đã có nhiều em tham gia nghiên cứu rồi. Ví dụ cách đây vài ngày có trường hợp hai học sinh chuyên hoá đã được giải trong cuộc thi Khoa học kỹ thuật toàn miền Bắc, với đề tài nghiên cứu chiết xuất hạn chế phát triển tế bào ung thư, trên cơ sở hiểu biết về hoá chất. Cái này mà làm được thì cả thế giới cần.

Tinh thần khởi nghiệp của thanh niên hiện nay rất đáng hoan nghênh. Thanh niên phải tự tin, phải dũng cảm. Ngài tỉ phú của trang bán hàng trực tuyến Alibaba là Jack ma đã từng nói rằng tôi không phải là người thành công, tôi là người của sự thất bại. Thất bại mãi thì cuối cùng mới thành ra được trang bán hàng trực tuyến Alibaba. Cho nên các bạn trẻ phải nhìn thấy ở đó mà đứng dậy.Thất bại để mà đứng lên. Đứng lên 5 lần, 10 lần, có khi hàng trăm lần. Phải thật kiên nhẫn.

- Trân trọng cảm ơn ông!