Tranh vẽ khỏa thân của Nam Sơn đấu giá hơn 1,3 triệu đô la Hồng Kông

Ban đầu, mức giá của nhà đấu giá Sotheby đưa ra cho bức tranh “khỏa thân” là 150.000 đến 250.000 HKD. Tuy nhiên chỉ sau vài phút đấu giá, bức tranh đã nhanh chóng vượt hàng chục lần giá khởi điểm. Thông tin nhà đấu giá Sotheby đưa ra là: Bức tranh “Khoả thân” của Nam Sơn vẽ vào năm 1939 tại Hà Nội.

Sotheby viết: “Sotheby rất hân hạnh được giới thiệu tác phẩm lạ thường, quan trọng này, lần đầu tiên ra mắt công chúng”.

Trong lời giới thiệu tác phẩm, Sotheby cũng cho biết: “Việc tìm người mẫu khoả thân vào thời gian đó là cực kỳ khó khăn vì Việt Nam ảnh hưởng đạo Nho nên không có nghề người mẫu khoả thân chính thức”.

Ông An Kiều, Thứ nam họa sư Nam Sơn cho biết: Ngày còn bé, các chị của ông không được vào phòng vẽ của cha. Cho nên, những người con của họa sư chưa chắc đã biết cha mình vẽ những gì, nói gì đến thế hệ cháu chưa gặp ông ngoại. Ông rất vui vì tranh của cha mình ngày một được khẳng định trên thị trường thế giới. Tuy nhiên, ông lấy làm buồn vì có người cháu ngoại lại bình phẩm không hay về bức tranh này.

Có thể coi họa sư Nam Sơn là người vẽ tranh sơn dầu khỏa thân đầu tiên của Việt Nam. Nhà thơ Thế Lữ trong một bài báo viết trên Tiểu thuyết thứ Năm 1938, nhớ lại kỷ niệm lúc ông học Mỹ thuật Đông Dương rồi bỏ dở: “Ông Nam Sơn là một ông giáo rất nhã nhặn, đã bắt đầu nhìn tôi với những nét vẽ khỏa thân trễ tràng bằng con mắt khó chịu…”.

Ông An Kiều nói: Có thể lúc đó, nhà thơ Thế Lữ nghĩ rằng thầy mình không ưa vẽ khỏa thân, nhưng ông đâu biết là thầy Nam Sơn chê mình vẽ chưa đẹp. Nhà thơ Thế Lữ không biết rằng từ năm 1929, thầy Nam Sơn đã vẽ bức tranh khỏa thân đầu tiên cho hội họa Việt Nam. Đó là bức tranh sơn dầu khổ lớn vẽ 3 con yêu tinh dưới dạng 3 thiếu nữ khỏa thân nhảy múa quyến rũ Đức Phật. Ông An Kiều đã cho tác giả bài viết xem ảnh chụp bức tranh này.

Thông tin của nhà đấu giá Sotheby đưa ra về người mẫu không chính xác. Ông An Kiều cho biết: Cô người mẫu tên là Dung chứ không phải Rong. Đó là một cô đầu nổi tiếng và có học thức. Thời đó kiếm người để làm mẫu rất khó. Khi họa sư pháp Victor Tardieu (1870 - 1937) sang Việt Nam và vẽ cũng đã được Nam Sơn tìm người mẫu nam, nữ để vẽ.

Ngoài bức tranh sơn dầu khỏa thân vừa được đấu giá, ông An Kiều cho biết: Các bức tranh khoả thân thường được cha tôi vẽ bằng chất liệu sơn dầu (oil painting) và phấn mầu (Pastel) trên giấy vẽ mầu xám để làm nổi bật các mầu sắc khác.

Sotheby tỏ rõ là một nhà đấu giá đẳng cấp khi tìm hiểu rất kỹ về họa sư Nam Sơn. Sotheby viết: “Họa sư Nam Sơn - Nguyễn Vạn Thọ (1890-1973), người đã cùng họa sư pháp Victor Tardieu (1870-1937) đồng sáng lập Trường Mỹ thuật Đông Dương mở ra một kỷ nguyên mới cho hội họa Việt Nam hiện đại. Và hoạt động trong suốt 20 năm trời từ 1925 - 1945 đào tạo được nhiều họa sĩ, nhà điêu khắc, kiến trúc sư tài năng mang lại vinh quang văn hóa cho đất nước Việt Nam. Ông được đào tạo rất thành thục về thư pháp Trung Quốc. Bức tranh vẽ khỏa thân này là một minh chứng kỹ thuật tả thực phương Tây thành thục đối với một họa sĩ Việt Nam lúc đó.

Họa sư Nam Sơn nổi tiếng từ trước khi làm thầy dạy ở Trường Mỹ thuật Đông Dương. Khi còn làm ở Sở Tài chính, ông đã được đồng nghiệp Hồ Trọng Hiếu (nhà thơ Tú Mỡ) viết tặng bài “Tặng Đức Nam Sơn”:

“Đạo đức như anh ấy mới là

Tính tình chí nguyện khác người ta

Diễn bài nghệ thuật cưa không dứt

Nghe chuyện dâm ô lỉnh thật xa

Chuyên vẽ không nề thân yếu lướt

Tìm thầy chẳng quản nỗi xông pha

Mong anh sớm nổi thành tài họa

Hiển thánh mai sau có lẽ mà”.