Từ bị hại ép thành bị cáo

Một vụ trộm trong gia đình

Sáng ngày 31/5/2019, anh Hùng Thanh Bình, (39 tuổi, dân tộc Mông, trú tại thôn Lũng Hòa B, xã Sà Phìn, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang) cùng vợ là chị Thào Thị Mai đi chợ Lũng Cú.

Khoảng hơn 12h trưa về nhà và phát hiện mất trộm số tiền mặt khoảng 300 triệu đồng. Vợ chồng anh đã báo chính quyền địa phương và Công an huyện Đồng Văn.

Ngay sau khi mất trộm, vợ chồng anh Bình, chị Mai cũng báo cho ông Sùng Mí Nô vừa là trưởng thôn, vừa là chú họ, người thân quen, thường qua lại gia đình. Ông Nô liền nói với chị Mai tiền đang ở chỗ ông, ông sẽ trả.

20h tối ngày 1/6, gia đình phát hiện số tiền bị mất ở cạnh bếp ga trong bếp. Tuy nhiên, gia đình giữ nguyên hiện trường và tiếp tục báo cáo Công an huyện. Công an đã về làm việc thu số tiền trên. Ngày 17/6, Nô cùng một số anh em trong họ đến nhà Bình xin lỗi, viết bản tường trình.

Ngày 25/6/ 2019, Sùng Mí Nô ra cơ quan công an tự thú về vụ việc. Ngày 28/6/ 2019, Công an huyện Đồng Văn khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam Nô. Gia đình anh Bình sau đó đã làm đơn xin rút đơn báo án.

Nhưng Nô vẫn bị đình chỉ sinh hoạt Đảng, bị truy tố ra tòa. Trong nhà tạm giam Nô đã 2 lần lập công phát hiện cho cơ quan công an 2 vụ án giết người và mua bán người.

Oái oăm là ngay sau khi Nô ra đầu thú, Công an huyện Đồng Văn đã liên tục gọi chị Mai ra chất vấn xung quanh những lời khai của Nô, như việc Nô nhận đã nói với chị Mai về việc lấy tiền.

Ngày 10/9/2019, Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Văn đã ra quyết định bổ sung quyết định khởi tố vụ án hình sự, quyết định khởi tố bị can, cấm đi khỏi nơi cư trú với chị Thào Thị Mai về tội không tố giác tội phạm. Ngày 3/7/2020, có cáo trạng truy tố chị Mai ra tòa về tội không tố giác tội phạm…

Cơ quan pháp luật đã quá tay

Bản cáo trạng số 05 ngày 3/7/2020 của VKSND huyện Đồng Văn dài 16 trang đã mô tả rất tỉ mỉ quá trình ăn trộm, việc trả lại tiền của Sùng Mí Nô, đảng viên, trưởng thôn, chú họ anh Bình, chị Mai, người thân quen hàng ngày của gia đình.

Cáo trạng cho rằng, Nô chỉ vì mua xe ô tô, thiếu tiền nên nảy sinh lòng tham. Sau khi trộm tiền, thấy công an vào cuộc, thấy anh Bình gọi điện nhờ kiểm tra hiện trường, chị Mai thông báo thì đã rất ân hận, đã đem trả lại tiền. Nô đã xin lỗi gia đình anh Bình, chị Mai và gia đình đã làm đơn xin rút đơn báo án…

Vụ án những tưởng đã sáng tỏ ngay từ đầu. Tuy nhiên sau đó vẫn phải qua mấy lần trả hồ sơ, điều tra bổ sung. Công an huyện Đồng Văn từng nhiều lần xin giám định các vật chứng, từ Phòng kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Hà Giang cho đến Viện Khoa học hình sự Bộ Công an. Viện kiểm sát cũng mấy lần trả hồ sơ, nhưng rồi vẫn ra quyết định truy tố chị Mai.

Theo Luật sư Cao Xuân Bé, trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Hà Giang, các cơ quan tiến hành tố tụng đã xác định không đúng tư cách tham gia tố tụng của người được lấy lời khai, gây oan sai cho chị Thào Thị Mai. Khi phát hiện bị mất cắp, chị đã báo cơ quan công an.

Cho dù ông chú Nô có nói tiền ở chỗ ông, nhưng chị làm sao khẳng định chính xác là ông chú đã trộm tiền trong khi Cơ quan điều tra đang điều tra. Khi Nô đến nhà tự thú, xin lỗi viết tường trình có cả người trong họ chứng kiến, gia đình cũng đã nộp cho cơ quan công an…

Pháp luật hình sự cũng đã rất thận trọng khi xem xét về tội Không tố giác tội phạm. Khoản 2 Điều 19 quy định người không tố giác là ông, bà, cha, mẹ, con, cháu, anh chị em ruột, vợ hoặc chồng của người phạm tội không phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 1, trừ trường hợp không tố giác các tội quy định tại Chương XIII của Bộ luật này hoặc tội khác là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

Điều 390 khoản a cũng quy định chỉ một số tội liên quan mới bị xem xét. Khoản b còn quy định người không tố giác nếu đã có hành động can ngăn người phạm tội, hoặc hạn chế tác hại của tội phạm thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự hoặc miễn hình phạt. …

Nguyên tắc, quy định của pháp luật là vậy, nhưng các cơ quan pháp luật ở huyện Đồng Văn đã không xem xét thấu đáo, máy móc, quy chụp, quyết đưa các công dân thiếu hiểu biết pháp luật ra tòa.

Anh Bình tâm sự: “Từ lúc sự việc xảy ra, cho đến lúc Công an huyện, Viện kiểm sát khép tội vợ tôi, cấm đi khỏi nơi cư trú, gia đình chúng tôi kiệt quệ về kinh tế, trong khi đang nuôi 4 con nhỏ đi học và mẹ già. Tôi phải bán đi một số tài sản để cầm cự, ốm cũng không được đi chữa bệnh…vợ tôi đã mấy lần có ý định tự tử”.

Với vụ án nói trên, gia đình anh Bình đã làm đơn kháng cáo, do chị Mai là người không biết chữ, nên anh Bình đã thay vợ ký đơn. Hy vọng tới đây với phiên tòa phúc thẩm sẽ trả lại sự công bằng cho gia đình anh Bình, cho chị Thào Thị Mai.