Vì sao Bill Gates mê 'Biến động' của Jared Diamond?

“Biến động - các quốc gia ứng phó với khủng hoảng và thay đổi như thế nào” (tên tiếng Anh: “Upheaval: Turning Points for Nations in Crisis”) của Jared Diamond được phát hành trên thế giới năm 2019.

Công ty sách Omega Plus đã nhanh chóng mua bản quyền và mới đây ra mắt bản tiếng Việt, do dịch giả Nguyễn Thanh Xuân chuyển ngữ.

Đọc cuốn sách này, tỷ phú Bill Gates quả quyết: “Tôi mê mệt mọi thứ Jared Diamond viết ra, và cuốn sách này không là ngoại lệ". Vì sao? Bill Gates cho rằng, Ông ấy (tức tác giả Jared Diamond-PV) chỉ ra cho chúng ta con đường vượt qua biến cố và chúng ta có thể lựa chọn đi theo nó”.

Jared Diamond sinh năm 1937 là Giáo sư Địa lý học tại Đại học California, Los Angeles, Mỹ. Ông đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá, trong đó phải kể đến Huy chương Khoa học Quốc gia, Giải thưởng Cosmos Quốc tế của Nhật Bản, Giải thưởng Lewis Thomas do Đại học Rockefeller trao tặng, và đặc biệt là giải Pulitzer cho thể loại sách phi hư cấu năm 1998 với tác phẩm Guns, Germs, and Steel (Súng, Vi trùng và Thép).

Bạn đọc Việt Nam đã biết tới ông qua các tác phẩm: “Súng, Vi trùng và Thép”; “Sụp đổ”; “Thế giới cho đến ngày hôm qua”; “Loài tinh tinh thứ 3”.

Trong tác phẩm “Biến động”, Jared Diamond kể cho chúng ta câu chuyện các quốc gia đã đối mặt với những biến cố lớn trong quá khứ và vượt qua để hồi phục thành công như thế nào. Cuốn sách này là một nghiên cứu so sánh, trần thuật, khảo sát những biến cố và thay đổi có chọn lọc vận hành trên nhiều thập niên ở bảy quốc gia tiên tiến mà ông từng lui tới nhiều lần cũng như sống ở sáu nước trong nhiều thời kỳ dài, từ cách đây 70 năm.

Năm quốc gia là những nước công nghiệp hóa giàu có, một nước tương đối giàu có và chỉ một nước là quốc gia kém phát triển. Không có nước nào ở châu Phi, hai ở châu Âu, hai ở châu Á, ở Bắc Mỹ, Nam Mỹ mỗi nơi có một nước, và Úc. Những quốc gia này là Phần Lan, Nhật Bản, Chile, Indonesia, Đức, Úc và Mỹ.

Trong chương 1, tác giả ông xem xét bàn về khoảng một tá nhân tố tác động đến khả năng xử lý thành công một biến cố cá nhân. Từ những yếu tố đó tìm tòi những nhân tố tương đương tác động đến các hệ quả của biến cố quốc gia.

Sau đó là ba cặp chương (chương 2 đến chương 7), mỗi cặp chương nói về một loại biến cố quốc gia khác nhau. Bốn chương cuối mô tả những biến cố trong hiện tại và tương lai mà những kết quả vẫn còn là một ẩn số.

Cuốn sách kết lại với phần lời bạt sau khi xem xét những nghiên cứu về 7 quốc gia và cả thế giới dưới 12 yếu tố mà ông đưa ra. Và đặt ra câu hỏi xem liệu những quốc gia có cần đến biến cố để tái sinh đất nước thông qua những cơ hội lớn lao? Liệu các nhà lãnh đạo có những quyết định làm thay đổi lịch sử hay không?

Jared Diamond cũng đề xuất phương hướng cho những nghiên cứu trong tương lai, và đưa ra các kiểu bài học mang tính thực tiễn từ việc khảo sát lịch sử, với quan niệm rằng: “Nếu người dân, hoặc ngay cả những nhà lãnh đạo của họ, chọn hồi nhớ về các biến cố trong quá khứ, họ sẽ hiểu được quá khứ có thể giúp chúng ta xử lý các biến cố ở hiện tại cũng như trong tương lai.”

Kết hợp những kiến thức về lịch sử, địa lý, kinh tế, nhân chủng học và cả tâm lý, “Biến động” của Jared Diamond được đánh giá là một cuốn sách mang tính “sử thi, cấp tiến và đột phá”. Dù ở cấp độ cá nhân hay quốc gia, thậm chí toàn cầu, chúng ta đều có thể học được cơ chế ứng phó phổ biến và hiệu quả nhất với các biến cố từ những nghiên cứu trong cuốn sách này.