Vì sao cảng Cái Mép-Thị Vải 'ế khách'?

Cụm cảng Cái Mép-Thị Vải luôn vắng tàu.

Nằm ở địa bàn huyện Tân Thành, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu, cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải bao gồm 7 cảng nhỏ, có tổng số vốn dầu tư lên đến 40.000 tỷ đồng với kỳ vọng sẽ thay đổi hoạt động vận chuyển hàng hóa trong khu vực nhưng sau khi đi vào hoạt động nhiều năm nay, công suất của cảng chỉ đạt khoảng 20% và dần trở thành gánh nặng cho các ngành vận tải liên kết. Thậm chỉ nhiều tàu mẹ có tải trọng lớn vừa qua đã từ chối cập cảng Cái Mép vì chi phí lớn, mà hàng lại không có khiến cho tương lai của khu cảng này thêm mờ mịt.

Việc các cảng ở khu Cái Mép-Thị Vải luôn trong tình trạng khát hàng thì có nhiều nguyên nhân nhưng cơ bản là do thiếu sự liên kết và chưa đánh giá đúng nhu cầu vận chuyển. Với các cảng lớn ở khu vực TP HCM đã hoạt động lâu năm như Cát Lái, Tân Thuận, Hiệp Phước… việc xây dựng quá nhiều cảng nằm cạnh khu vực này là một bất lợi.

Rất ít hàng hóa xuất và nhập khẩu ở TP HCM mà lại vận chuyển bằng đường bộ xuống khu vực cảng Cái Mép trước khi đưa đi Mỹ, Châu Âu và ngược lại. Đấy chính là lý do nhiều cảng container ở khu vực TP HCM thường xuyên bị ùn tắc, kẹt xe vì hàng quá tải nhưng ở khu vực Cái Mép thì không có hàng.

Ngoài 20% hàng hóa vận chuyển ở cảng, hầu hết các cảng nước sâu ở Cái Mép-Thị Vải hiện nay đều chuyển sang công năng là trung chuyển và cảng lẻ, cảng dời. Đây được cho là giải pháp tạm thời nhưng chắc chắn về lâu dài, nó sẽ gây lãng phí rất lớn.

Theo ông Nguyễn Văn Công, Thứ trưởng Bộ GTVT thì có nhiều nguyên nhân khiến khu cảng Cái Mép thiếu hàng mà lý do quan trọng nhất là các khu kinh tế quanh nó chưa phát triển kịp.

“Các khu công nghiệp như Tân Thành, Phú Mỹ (Bà Rịa Vũng Tàu) hay Nhơn Trạch, Long Thành (Đồng Nai) chưa bắt kịp so với kinh tế ở khu vực TP HCM khiến các cảng hàng hóa cũng không cạnh tranh nổi. Muốn có khách hàng vận chuyển hàng hóa thì kinh tế quanh khu vực đó phải phát triển đủ mạnh để thu hút”, ông Công nhấn mạnh.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, đó chưa phải là tất cả vì nhiều khu cảng khác ở TP HCM quá tải, thiếu cảng nước sâu phải dùng tàu nhỏ trung chuyển nhưng tàu vào cảng Cái Mép-Thị Vải vẫn ít là do năng lực quản lý, điều hành của địa phương có bất cập.

Nhu cầu vận tải đường biển là ngày càng lớn, trong khi cảng nước sâu (để đón tàu container) lại ít, chỉ đếm trên đầu ngón tay nhưng sao cảng Cái Mép-Thị Vải vẫn thiếu hàng là câu hỏi không dễ trả lời đối với địa phương. Đặc biệt, tình trạng này tái diễn trong nhiều năm qua nhưng chưa có phương án cải thiện khiến nhiều người lo ngại rằng, các cảng đầu tư hàng ngàn tỷ đồng trong khu vực này có thể sẽ phải bỏ hoang trong tương lai không xa.