Vướng rào cản, doanh nghiệp 'chậm lớn'

Việt Nam có khoảng 97% DNVVN. Con số này được công bố hàng năm và hầu như vẫn chưa có sự thay đổi tích cực. DN nhỏ mãi vẫn nhỏ, số lượng DN từ quy mô nhỏ phát triển đến quy mô vừa vẫn rất ít, chưa kể nhiều DN đã rơi rụng sau vài năm phát triển. Lý giải nguyên nhân DN Việt chậm lớn, các chuyên gia kinh tế cho rằng, những rào cản từ chính nội lực (vốn, kinh nghiệm quản trị...) và ngoại lực (môi trường, chính sách...) đang là lý do khiến DNVVN không thể phát triển mạnh trong thời gian qua.

Báo cáo mới nhất từ công ty nghiên cứu thị trường InsightAsia cho hay, trong số các khó khăn lớn nhất của DNVVN ở Việt Nam khó khăn vốn được đặt lên cao nhất. Có 62% số người được hỏi cho rằng họ gặp khó về nguồn vốn (chủ yếu là để đầu tư nhà xưởng, máy móc…), trong khi khó khăn nguồn khách hàng đứng thứ hai với 60%, khó khăn nhà xưởng cũng có 55% người được khảo sát chọn lựa và 45% số người được hỏi cho rằng họ gặp khó pháp lý.

Bàn về nguồn vốn cho DN, ông Trần Ngọc Liêm - Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) tại TP HCM khẳng định: “Khả năng tiếp cận vốn còn hạn chế, đặc biệt đối với DN nhỏ. Theo thống kê, chỉ có 40% DN nhỏ và siêu nhỏ tiếp cận được nguồn vốn ngân hàng”.

Phàn nàn về khả năng tiếp cận vốn, đại diện một DN cho rằng, ngân hàng đưa ra hàng loạt lý do từ chối DN nhỏ và siêu nhỏ. Cụ thể, năng lực hạn chế, thông tin tài chính thiếu minh bạch, tài sản đảm bảo không có trong khi chưa đủ uy tín để vay tín chấp.

Hệ lụy của việc thiếu vốn đầu tư, DNNVV không mấy lạc quan về tương lai và chưa có kế hoạch tăng quy mô trong 2 năm tới. Đa phần (51%) các DN siêu nhỏ thông tin, trong 2 năm tới vẫn hoạt động ở quy mô hiện tại và chưa có ý định “lớn lên”.

Không chỉ khó khăn về vốn, vấn đề môi trường đầu tư cũng khiến cộng đồng DN băn khoăn. Theo kết quả khảo sát về môi trường kinh doanh đối với các DNNVV của Việt Nam thì vẫn có nhiều vướng mắc, khó khăn trong tiếp cận nguồn lực cho quá trình hoạt động (như nắm bắt thông tin chính sách, pháp luật, tiếp cận vốn, tiếp cận đất đai), gánh nặng về chi phí không chính thức, chất lượng các dịch vụ hỗ trợ kinh doanh thấp, gánh nặng về thủ tục hành chính.

Đáng chú ý, gánh nặng về thủ tục hành chính như: thanh, kiểm tra của các cơ quan nhà nước địa phương đối với các DN lại càng lớn. Tiếp đón các đoàn kiểm tra, lập đi lập lại những thủ tục rất mất thời gian của DN. Ông Trần Ngọc Liêm cho hay, sau khi đi vào hoạt động một thời gian khoảng 20% DN siêu nhỏ; 14% DN quy mô nhỏ và DN quy mô vừa nhận thấy, cơ hội thị trường tệ hơn so với cảm nhận. Chính quyền địa phương có cam kết hỗ trợ DN nhưng biến chuyển chưa nhiều, các DNNVV khó tiếp cận thông tin.

Để tháo gỡ khó khăn cho DN, nhiều ý kiến cho rằng, các tỉnh - thành phố cần tiếp tục rà soát cắt giảm các thủ tục hành chính theo hướng đơn giản dễ hiểu. Đồng thời cần giảm bớt gánh nặng về thanh kiểm tra cho DN, tránh tình trạng thanh tra trùng lắp chồng chéo. Về việc xây dựng những chính sách pháp luật, thiết nghĩ cần mang tính hệ thống. Trong đó, phải phối hợp hiệu quả giữa bộ ngành trung ương, địa phương cùng ý kiến cộng đồng DN – đối tượng thụ hưởng chính.. Cải thiện tính minh bạch của môi trường kinh doanh cũng là cách để giảm bớt và xóa bỏ các loại chi phí không chính thức mà các DNNVV đang phải gánh chịu.