Xây dựng đặc khu kinh tế: Thận trọng khi thu hút đầu tư

Cảng Cái Rồng (Vân Đồn, Quảng Ninh). Nguồn: Zing.vn.

Tuy nhiên, việc phát triển cần có những bước đi thận trọng, lựa chọn hướng đi phù hợp với đặc thù của Việt Nam, và cần hướng đến sự bền vững, loại bỏ tư duy mở đặc khu rồi biến nó thành nơi thu hút đầu tư vào những ngành dịch vụ có tính chất “ăn xổi”. Đó là chia sẻ của giới chuyên gia kinh tế xoay quanh việc xây dựng thí điểm 3 đặc khu kinh tế Vân Đồn (Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (Khánh Hòa) và Phú Quốc (Kiên Giang).

Ông Nguyễn Văn Đực.

Ông Nguyễn Văn Đực - phó chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP Hồ Chí Minh: Nên phát triển theo thế mạnh riêng từng vùng

Chúng ta đang đưa ra nhiều chính sách ưu đãi nhằm phát triển đặc khu kinh tế. Chắc chắn tới đây, tại những đặc khu kinh tế, chính sách về thuế, đất đai,lưu trú, visa sẽ cởi mở hơn, để có thể dễ dàng thu hút đầu tư. Và tất nhiên diện mạo những vùng đất được ưu đãi đó sẽ thay đổi, phát triển mạnh mẽ hơn nhiều so với những địa phương không phát triển đặc khu. Các bạn thấy đấy, Thâm Quyến (Trung Quốc) từ một làng chài nghèo, khi được đầu tư trở thành một đặc khu kinh tế, Thâm Quyến ngày nay đã biến thành một thành phố phố sôi động, sầm uất, một nơi thu hút được nhiều nguồn tài chính, cơ hội để cácdoanh nghiệp (DN) tại thành phố này mở rộng sản xuất kinh doanh cũng đến rất mạnh.
Quay trở lại với Việt Nam, khi phát triển thí điểm 3 đặc khu kinh tế là Vân Đồn (Quảng Ninh), Phú Quốc (Kiên Giang) và Bắc Vân Phong (Khánh Hòa), có một điều tôi chắc chắn là thị trường bất động sản của của 3 khu vực này sẽ tăng một cách chóng mặt, từ đó sẽ kéo theo sự phát triển của các vùng đất lân cận. Đơn cử Phú Quốc hiện nay đã thu hút được hàng loạt các tập đoàn DN lớn đầu tư vào đây, đó là mặt rất lợi của đặc khu kinh tế. Tôi cho rằng, từ đấy sẽ lan tỏa sang các vùng lân cận của tỉnh Kiên Giang, từ đó sẽ nâng chất lượng sống của người dân toàn tỉnh. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý, chúng ta nên học hỏi những mô hình của các quốc gia đi trước để tránh được những rủi ro có thể xảy ra trong quá trình xây dựng phát triển các trung tâm kinh tế đặc biệt. Nhiều quốc gia, họ phát triển đặc khu kinh tế dựa trên thế mạnh của từng vùng. Thì chúng ta cũng nên dựa vào thế mạnh của mỗi khu vực kinh tế để đầu tư vào lĩnh vực đó. Chẳng hạn Phú Quốc thì nên thiên về phát triển du lịch với việc đầu tư vào các khu resort, khách sạn, dịch vụ còn Hải Phòng sẽ hợp với phát triển cảng biển… Nhìn các “đàn anh đàn chị” đi trước trong vấn đề này, chúng ta nên tìm ra những cái phù hợp để vận dụng còn cái chưa phù hợp thì loại bỏ.
Mỗi đặc khu cần có một “nhạc trưởng” tài năng, có người tham mưu tư vấn tốt để Chính phủ có thể giao toàn quyền cho “nhạc trưởng” đó để có thể chỉ huy toàn dàn nhạc, có quyền quyết định các vấn đề liên quan đến đặc khu đó chứ không nên động đến cái gì cũng phải đưa lên xin tận cấp Thủ tướng, như vậy rất mất thời gian, rườm rà gây ức chế các nhà đầu tư, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển chung của toàn nền kinh tế.

ĐBQH Trương Trọng Nghĩa.

ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP Hồ Chí Minh): Mở đặc khu, song cũng không nên thu hút đầu tư bằng mọi giá

Tại thời điểm này, Việt Nam đã có chủ trương không thu hút đầu tư bằng mọi giá. Do đó, khi nhà quản lý đã cấp phép dự án đầu tư vào đặc khu là phải tạo nội lực cho Việt Nam. Chúng ta nói cùng có lợi nhưng được 10 đồng, họ lợi 8 đồng để cho ta 2 đồng là không được. Bên cạnh đó, hoạt động thu hút đầu tư phải đảm bảo những vấn đề khác liên quan đến bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia, bảo vệ bản sắc văn hoá Việt Nam. Chỉ những nhà đầu tư cam kết có thể đáp ứng được các điều kiện trên thì chúng ta mới chấp nhận. Nếu cam kết nhưng nửa chừng không đáp ứng được thì căn cứ vào luật, chúng ta có quyền có ý kiến và thu hồi dự án. Trong Dự thảo Luật Đặc khu kinh tế có quy định thời hạn cấp đất tối đa 99 năm. Tôi nghĩ đây là điểm chưa hợp lý. Đây là mức quá dài. Luật hiện hành chỉ cho phép cấp đất tối đa 70 năm và chỉ Thủ tướng mới được quyết định. Việc chúng ta đưa ra quy định cho phép nhà đầu tư chiến lược đầu tư vào đặc khu được cấp đất tối đa 99 năm nhưng khái niệm nhà đầu tư chiến lược lại rất dễ dãi, ví dụ điều kiện là đầu tư casino 44.000 tỉ đồng và cấp đất tối đa 99 năm. Nhưng nếu 30 năm mà các sòng bạc, casino không hút khách, không tồn tại được, chúng ta còn có thể thu hồi lại được đất hay không? Ở điểm này, tôi cho rằng, cần xem lại khái niệm nhà đầu tư chiến lược và cũng không nên để mức mở rộng đến 99 năm mà chỉ nên cấp đất tối đa là 70 năm.

TS Nguyễn Đức Thành.

TS Nguyễn Đức Thành - viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (Vepr): Hãy từ bỏ tư duy “ăn xổi”

Cũng như các quốc gia khác, xu hướng chung của các đặc khu kinh tế là sẽ kéo theo nhiều các dịch vụ khác như “phố đèn đỏ” hay casino, nhưng đây chỉ là một phần rất nhỏ so với những vấn đề khác có ý nghĩa quan trọng hơn gấp nhiều lần, như hệ thống hành chính, bộ máy chính quyền, tòa án, luật pháp, thực thi hợp đồng, bảo vệ quyền tài sản, bảo vệ sự tự do của con người trong quá trình hoạt động kinh doanh tại đó… Bởi vậy, theo quan điểm của cá nhân tôi, phát triển đặc khu kinh tế, chúng ta nên hướng đến sự bền vững, cần phải tránh tư duy mở đặc khu rồi biến nó thành nơi thu hút đầu tư vào những ngành dịch vụ có tính chất “ăn xổi”. Tôi cho rằng, lợi thế lớn nhất trong việc xây dựng các đặc khu kinh tế là để thí điểm xây dựng các thể chế mới, trên cơ sở đó sẽ ứng dụng và làm cho lan tỏa ra những khu vực còn lại. Mục tiêu chính là tạo ra sự tăng trưởng bền vững thông qua thay đổi thể chế, tăng năng suất và tạo động lực phát triển. Tuy nhiên, để có thể gặt hái được những kết quả tốt, việc thu hút đầu tư ra sao cũng cần phải lưu ý. Thời gian qua thu hút đầu tư vào Việt Nam cũng đã thu được những thành quả đáng chú ý, song, vẫn còn nhiều điểm nghẽn. Cần tạo niềm tin cho nhà đầu tư khi thu hút đầu tư vào các đặc khu, bằng cách đưa ra các cam kết dài hạn để tạo sự yên tâm. Nếu không, nhà đầu tư sẽ luôn thận trọng. Khi đó họ chỉ nghĩ đến “lướt sóng” bằng đầu tư ngắn hạn. Nếu để rơi vào tình thế đó, các đặc khu kinh tế không những không phát huy được thế mạnh, ngược lại, có thể sẽ trở thành những “đại công trường” hoặc các sòng bạc.