Xây dựng Luật về cai nghiện ma túy: Cần thay đổi cách tiếp cận và mục tiêu

Ngoài ma túy truyền thống, ATS thì các loại ma túy khác như cần sa, “cỏ Mỹ”,... cũng xuất hiện ngày càng nhiều. Khoảng 1.600 người tử vong do sốc quá liều hàng năm; khoảng 50% người nghiện có các vấn đề về sức khỏe tâm thần.

Đánh giá về thực trạng này, Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH Nguyễn Thị Hà cho biết: Tại Việt Nam hiện chưa có thống kê toàn quốc về người sử dụng trái phép chất ma túy. Tuy nhiên, kết quả điều tra xã hội năm 2017 tại 6 tỉnh, thành phố ở Việt Nam của Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, tỷ lệ người sử dụng trái phép chất ma túy là 0,66% (khoảng 660/100.000) dân số trong độ tuổi điều tra (từ 15 đến 64 tuổi); 8% sử dụng lần đầu dưới 18 tuổi, 60% số người sử dụng ma túy lần đầu dưới 25 tuổi. Đáng chú ý hiện nay, gần 2/3 thanh niên nghiện ma túy không có việc làm hoặc có việc làm nhưng không ổn định, đây là bài toán nan giải trong việc giải quyết tình trạng nghiện và giải quyết việc làm cho thanh niên trong bối cảnh dư thừa lao động hiện nay. Nghiện ma túy là tác nhân chủ yếu làm thanh niên vi phạm pháp luật. Tỷ lệ vi phạm pháp luật trong thanh niên nghiện ma túy khoảng 50% và gấp hơn 100 lần so với nhóm thanh niên không nghiện. Tỷ lệ phạm nhân phạm tội về ma túy trong các trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ là hơn 41%, tỷ lệ phạm nhân có tiền sử nghiện ma túy là hơn 28%.

Từ những chỉ số thống kê những năm qua cho thấy, số người nghiện mới gia tăng và tỷ lệ tái sử dụng ma túy rất cao, chứng tỏ hình phạt tù và cách ly xã hội dài hạn đối với người nghiện không đạt được mục đích răn đe và mục tiêu cai nghiện.

Tại hội thảo tổng kết, đánh giá các biện pháp, hình thức và mô hình cai nghiện ma túy theo Luật phòng, chống ma túy nhằm thực hiện Chỉ thị số 25/CT- TTg ngày 5-6-2017 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác phòng, chống và cai nghiện ma túy trong tình hình mới do Bộ LĐTB&XH tổ chức mới đây, nhiều đại biểu cũng cho rằng, đánh giá công tác tổ chức thi hành, ban hành văn bản quy định pháp luật về cai nghiện ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy, có thể thấy chấm dứt việc sử dụng ma túy là mục tiêu lý tưởng, nhưng việc giúp người nghiện từ bỏ ma túy là rất khó, tỷ lệ thành công không cao. Những trường hợp bỏ ma túy lâu dài chủ yếu do các điều kiện xã hội tích cực, kiểm soát hành vi tốt. Tuy nhiên, nhiều quy định của Luật Phòng, chống ma túy và các luật có liên quan không thống nhất, thiếu đồng bộ gây ra lúng túng trong tổ chức thực hiện, cùng một nội dung nhưng mỗi địa phương thực hiện theo một cách khác nhau….Do đó, cần thiết phải thay đổi quan điểm, mục tiêu của chính sách về cai nghiện ma túy.