Xuất khẩu rau quả: Tăng trưởng ấn tượng

Dù “bão” Covid-19 trong nước và thế giới diễn biến phức tạp tác động tiêu cực đến chuỗi sản xuất và cung ứng, nhưng 6 tháng đầu năm 2021, tổng giá trị xuất khẩu rau quả đạt 2,063 tỷ USD, tăng 17,4% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc là 4 thị trường xuất khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam. Trong nhóm này, rau quả Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ 6 tháng đầu năm nay có mức tăng trưởng cao nhất, với 132%, Trung Quốc tăng 116%, Nhật Bản tăng 109%.

Một số nhóm mặt hàng trái cây có mức tăng ấn tượng là thanh long đạt 1,2 triệu tấn (tăng 138%), dưa hấu 290 nghìn tấn (tăng gần 132%). Riêng đối với quả vải, hiện đã xuất khẩu được hơn 51 nghìn tấn, với mức tăng khoảng 44% so với cùng kỳ năm trước.

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện cả nước có 1,05 triệu héc ta cây ăn quả, sản lượng ước đạt hơn 12,6 triệu tấn. Cục Bảo vệ thực vật đã cấp được 998 mã số vùng trồng các loại trái cây để xuất khẩu vào thị trường chất lượng cao như: Hoa Kỳ, Australia, Hàn Quốc, Nhật Bản, châu Âu và 47 mã số cơ sở đóng gói cho nông sản xuất khẩu sang các thị trường này.

Ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng từ xuất khẩu rau quả, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Trần Thanh Nam nhận định, rau quả là một trong những ngành hàng trọng điểm của xuất khẩu nông sản Việt Nam, đã và đang chinh phục được nhiều thị trường lớn, tiềm năng. Sự tăng trưởng của ngành hàng này là do các doanh nghiệp và nông dân đã chủ động chuyển đổi sản xuất, xây dựng vùng trồng đáp ứng yêu cầu của các thị trường lớn cũng như chú trọng nâng cao chất lượng mẫu mã.

Còn theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, xuất khẩu ngành hàng rau quả đang đi đúng định hướng, đó là không chạy theo số lượng, nâng cao chất lượng. Duy trì thị trường xuất khẩu truyền thống, khai thác thị trường lớn, tiềm năng; đồng thời, chủ động xây dựng vùng sản xuất, thương hiệu, tập trung cho chế biến.

Xuất khẩu nhóm ngành rau quả tăng trưởng mạnh. Tuy nhiên, cũng phải thấy được hạn chế là Việt Nam chưa có nhiều mô hình sản xuất rau quả tập trung với quy mô lớn. Do đó việc áp dụng truy xuất nguồn gốc đối với từng hộ nông dân là rất khó khăn và tốn kém. Sản xuất rau quả an toàn theo hướng VietGAP hay Global GAP còn khá khiêm tốn (chiếm khoảng 10-15% trên tổng diện tích trồng trọt) nên doanh nghiệp gặp khó khăn trong huy động lượng hàng lớn, đạt tiêu chuẩn để thực hiện các đơn hợp đồng xuất khẩu.

Bởi vậy, giới chuyên gia cho rằng, cơ hội mở ra cho nông sản, rau quả của Việt Nam vào các thị trường là rất lớn. Nhưng để tận dụng tốt cơ hội thúc đẩy xuất khẩu rau quả, các doanh nghiệp (DN) phải có sự đầu tư bài bản như vùng trồng phải đạt Global GAP, nhà máy phải có chứng nhận ISO, chứng nhận xã hội, môi trường... Đây là những thứ cần có trước khi đàm phán với đối tác.

Khi đã có khách hàng, điều cần thiết là DN phải tiếp tục duy trì các điều kiện này, tránh tình trạng lô hàng xuất khẩu bị hủy do không đáp ứng các điều kiện, yêu cầu đặt ra… Do vậy, DN xuất khẩu nên tăng cường đầu tư vào sản phẩm chế biến, bảo quản hàng rau quả đáp ứng các yêu cầu về xuất khẩu trong bối cảnh dịch bệnh vẫn chưa được kiểm soát, thiên tai dự báo vẫn diễn biến phức tạp trong nửa cuối năm 2021.

Đại diện một DN cũng cho rằng, công nghệ thu hoạch, bảo quản, vận chuyển của Việt Nam còn hạn chế khiến nhiều loại sản phẩm khi đến các thị trường xa như châu Âu, Hoa Kỳ không còn tươi ngon, rất khó bán. Chính vì vậy, phát triển công nghiệp chế biến không chỉ là phát triển dây chuyền sấy, ép nước…, mà còn phải đầu tư cho công nghệ xử lý, bảo quản sau thu hoạch và phát triển logistics phục vụ vận chuyển rau quả.

Để gia tăng giá trị từ ngành hàng rau quả, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Ðề án phát triển ngành chế biến rau quả giai đoạn 2021-2030 với mục tiêu đến năm 2030, kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt 8 đến 10 tỷ USD. Trong đó, tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu sản phẩm rau quả chế biến đạt 30% trở lên. Hình thành các vùng chuyên canh sản xuất rau quả bảo đảm nguyên liệu (khoảng 5 đến 6 triệu tấn vào năm 2030) chất lượng, an toàn cho hoạt động chế biến.

Việc đầu tư cho chế biến rau quả được Thứ trưởng Bộ NNPTNT Trần Thanh Nam nhấn mạnh: Bộ chủ quản sẽ phối hợp các bộ, ngành đề xuất Chính phủ có cơ chế, chính sách thu hút đầu tư để những khu vực sản xuất tập trung, hợp tác xã và các cơ sở, đại lý thu gom lớn đều có cơ sở sơ chế, đóng gói và kho mát bảo quản có quy mô và trang thiết bị phù hợp với đặc tính từng loại rau quả. Đồng thời, khuyến khích đầu tư phát triển các trung tâm chiếu xạ thực phẩm đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho rau quả xuất khẩu sang các thị trường chất lượng cao trên thế giới...