3 thách thức với các trường sư phạm
Hiện nay trường sư phạm còn nặng đào tạo các thầy cô về dạy chữ, chưa quan tâm đúng mức đến đào tạo những nhà giáo dục. Đó là ý kiến của bà Nguyễn Thị Bình - nguyên Phó Chủ tịch nước, nguyên Bộ trưởng Bộ GD&ĐT phát biểu tại hội thảo “70 năm Sư phạm Việt Nam - Đổi mới và phát triển” diễn ra sáng 21/12 tại Hà Nội.
Bộ GD&ĐT đang hoàn thiện các chuẩn nghề nghiệp
đối với giáo viên. (Nguồn: nhandan.vn).
Cần quy hoạch mạng lưới các trường sư phạm
Thống kê của Bộ GD&ĐT cho thấy, cả nước hiện có 114 cơ sở đào tạo, bồi dưỡng (CSĐTBD) giáo viên và 4 CSĐTBD cán bộ quản lý giáo dục. Trong đó có 14 trường ĐH sư phạm, 1 trường ĐH giáo dục, 1 học viện cán bộ quản lý giáo dục, 33 trường CĐ sư phạm, 47 khoa/ngành sư phạm trong các trường CĐ đa ngành, 2 trường TC sư phạm, 3 cơ sở bồi dưỡng cán bộ quản lý cơ sở giáo dục.
Các tỉnh, thành phố đều có ít nhất 1 cơ sở đào tạo giáo viên mầm non, tiểu học và THCS (trừ tỉnh Đắk Nông). Phần lớn các trường ĐH Sư phạm tham gia đào tạo giáo viên từ mầm non đến THPT (có 37 trường ĐH đào tạo giáo viên THPT), một số địa phương tập trung khá nhiều cơ sở đào tạo giáo viên như Hà Nội có 8 cơ sở, TP HCM có 6 cơ sở.
Theo PGS.TS Nguyễn Thúy Hồng- Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý CSGD, Bộ GD&ĐT, hệ thống các trường/khoa sư phạm hiện đang phải đối mặt với 3 thách thức cơ bản. Thứ nhất là bài toán về năng lực đào tạo lớn, vượt quá nhiều so với nhu cầu về số lượng giáo viên cần đào tạo nhưng lại chưa đáp ứng được nhu cầu về chất lượng của đội ngũ giáo viên các trường mầm non, phổ thông. Thực tế là nhiều sinh viên sư phạm tốt nghiệp gặp khó khăn khi tìm kiếm việc làm, cơ cấu giáo viên có sự mất cân đối giữa một số môn học, bậc học, các vùng, miền...
Thứ hai là bài toán về số lượng các trường quá nhiều mà năng lực đào tạo bồi dưỡng và sự kết nối giữa các trường sư phạm với nhau và giữa các trường sư phạm với các đơn vị liên quan chưa chặt chẽ, chưa tạo thành một chuỗi cung ứng nguồn nhân lực giáo dục có chất lượng.
Thứ ba là bài toán nâng cao năng lực cho chính các trường sư phạm, trong đó cơ sở vật chất chưa đáp ứng đổi mới đào tạo bồi dưỡng, thiếu đội ngũ chuyên gia đầu ngành, giảng viên có chất lượng cao, còn khoảng vênh giữa nội dung chương trình và phương thức đào tạo với yêu cầu của thực tiễn...
“Việc có nhiều cơ sở đào tạo, phân bố phạm vi rộng và quy mô đào tạo của mỗi cơ sở nhỏ dẫn đến tình trạng đầu tư manh mún, dàn trải. Cần quy hoạch mạng lưới các trường sư phạm và tập trung đầu tư có trọng điểm, không dàn đều phân tán để có được một mạng lưới các CSĐTBD giáo viên và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục hiệu quả. Trong đó, vai trò của các trường sư phạm đầu ngành, đủ mạnh và đủ năng lực làm hạt nhân phát triển, dẫn dắt các trường sư phạm trong hệ thống đảm bảo được chất lượng”- bà Hồng đề xuất.
Quan tâm đến triết lý giáo dục
Phát biểu tại hội thảo, nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình nhấn mạnh, UNESCO đã nêu ra 4 cột đỡ của giáo dục: Học để biết, để làm, để làm người, để chung sống. Đây là sự gợi ý rất quan trọng để đổi mới tư duy giáo dục, hoàn thiện triết lí giáo dục cũng như cụ thể hóa mục tiêu giáo dục của chúng ta.
Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Bình, trong tư duy giáo dục của chúng ta vẫn còn nhiều điều rất đáng lo ngại khi xác định sứ mạng và mục tiêu giáo dục những khía cạnh nhân bản và sự phát triển cá nhân chưa thực sự được coi trọng.
“Việc dạy làm người, dạy cách nghĩ, dạy cách học còn bị xem nhẹ, duy trì quá lâu phương pháp giáo dục lạc hậu mang tính áp đặt, nhồi nhét, đẩy học sinh, sinh viên đến chỗ thụ động chấp nhận những điều được rao giảng, khiến học sinh, sinh viên thiếu ý thức tự chủ và khả năng độc lập suy nghĩ”- bà Bình nói.
Chia sẻ thêm, bà Bình cho rằng giáo dục, trong đó nhà trường phải đóng vai trò tiên phong và nền tảng trong việc xây dựng và hoàn thiện nhân cách con người và cả nền văn hóa. Bởi sự thành công của giáo dục là nhân tố dẫn đến thành công ở những lĩnh vực khác. Sự cạnh tranh về phát triển hiện nay thực chất là cạnh tranh về chất lượng con người, phát triển về sự nghiệp giáo dục.
Để làm được điều đó, bà Nguyễn Thị Bình cho rằng vai trò của người thầy là rất quan trọng. “Người thầy phải khơi dậy được sự phát triển hoàn toàn tự thân ở mỗi đứa trẻ. Công việc đó vừa có tính khoa học, vừa có tính nghệ thuật đòi hỏi mỗi nhà giáo vừa phải có lòng yêu nước, yêu người, yêu nghề, hiểu biết về đời sống, văn hóa và có trách nhiệm xã hội”- nguyên Phó Chủ tịch nước nêu vấn đề.
Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thị Nghĩa cho biết, hiện nay Bộ GD&ĐT đang hoàn thiện các chuẩn nghề nghiệp giáo viên, chuẩn hệ thống phổ thông, thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và trình độ đào tạo. Ưu tiên đầu tư xây dựng một số trường sư phạm, sư phạm kỹ thuật trọng điểm nhằm khắc phục tình trạng phân tán trong hệ thống các cơ sở đào tạo nhà giáo. Đồng thời đổi mới mạnh mẽ mục tiêu nội dung phương pháp đào tạo đào tạo lại, bồi dưỡng và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của nhà giáo theo yêu cầu nâng cao chất lượng, trách nhiệm, đạo đức và năng lực nghề nghiệp.
