Đến hẹn lại lên, những ngày cận Tết Nguyên đán, người dân lại cùng nhau ngồi bán cát trắng ở các tuyến đường TP Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Hình ảnh đã trở nên quen thuộc và cần thiết với mọi người vì cát này dùng để thay thế cát đã cũ trong các bát hương (hay còn gọi lư hương) thờ cúng tổ tiên.
Cứ hàng năm, sau ngày rằm tháng Chạp trở đi, dạo quanh các khu chợ lớn ở TP Tam Kỳ không khó để tìm mua cát trắng về thay lư hương. Nghề bán cát lư hương là một nghề đặc biệt ở xứ Quảng và mỗi năm chỉ có một lần vào những ngày cận Tết.
Người bán cát, chủ yếu là người dân ở vùng nông thôn. Những người bán mặt hàng này không mời chào, rao bán ồn ào. Hễ nhìn thấy họ, hầu như mọi người đều nhớ đến một việc mà bất cứ nhà nào cũng làm một cách thành kính trong dịp cuối năm là thay cát trong lư hương.
Bà Nguyễn Thị Đồng, ở xã Tam Phú, TP Tam Kỳ cho hay, hằng năm vào ngày dịp Tết cổ truyền của dân tộc, mỗi nhà đều thay cát vào lư hương thờ cúng ông bà tổ tiên.
“Cát thay vào lư hương phải là cát trắng, được sàng lọc kỹ lưỡng, phơi khô cho sạch để không còn dính sạn, sỏi thể hiện sự kính trọng với người đã khuất. Theo quan niệm của người xưa, bát hương trên bàn thờ không được tự ý xê dịch vì như thế sẽ không tôn kính tổ tiên, người được thờ cúng và động đến bát nhang có thể sẽ làm xáo trộn cuộc sống hiện tại của gia đình. Chỉ trừ khi sau tháng Chạp là những ngày dọn dẹp điện thờ, thay cát bát nhang để rước ông bà”, bà Nguyễn Thị Đồng nói.
Bà Nguyễn Thị Nga, ở xã Tam Tiến, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam cho biết: “Tôi bán cát thay lư hương đã được hơn 3 năm rồi. Mỗi khi gần đến Tết Nguyên đán, tôi lại lấy cát trắng ở quê rồi chở lên chợ Tam Kỳ ngồi bán cho mọi người đem về thay lư hương".
“Cát lư hương được lấy từ đầu tháng Chạp về sàng lọc, rửa, phơi, để tránh nơi bụi rồi cho vào bao. Cát ở đây ít tạp chất, không ô nhiễm phèn nên trắng mịn, sạch, đẹp, rất dễ thu hút người mua. Tùy từng bao lớn, nhỏ có giá từ 10 - 20.000 đồng/bao. Mỗi bao cát trọng lượng khoảng từ 10kg đến 20 kg, được cho sẵn vào bao nilon, hoặc bán theo lon (từ 2 đến 4 lon, giá mỗi lon 2 nghìn đồng), tùy nhu cầu thay cát lư hương của từng nhà. Hiện nay, trung bình mỗi ngày tôi bán cát được từ 150.000 đến 200.000 đồng”, bà Nga chia sẻ.
Theo bà Nga, đắt khách nhất của nghề bán cát là ngày 22 âm lịch, khi ai cũng sửa soạn bàn thờ sạch sẽ để đưa ông Táo về Trời.