Bất cập tuyển sinh sớm

Mặt trái của tự chủ

Nhìn nhận về công tác tuyển sinh, theo Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT), số thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT năm 2024 là 1.071.395 thí sinh, trong đó có hơn 733.000 thí sinh đăng ký xét tuyển vào ĐH, cao đẳng ngành giáo dục mầm non, chiếm khoảng 68,48% số thí sinh dự thi.

Nhìn lại công tác tuyển sinh năm 2024, Bà Nguyễn Thu Thủy - Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH (Bộ GDĐT) thừa nhận, công tác tuyển sinh năm nay mặc dù đã có nhiều đổi mới, nhưng việc cho phép các cơ sở đào tạo thực hiện tuyển sinh theo nhiều phương thức cũng gây khó khăn cho thí sinh trong quá trình lựa chọn. Mặt khác, phương thức xét tuyển sớm chưa thực sự bảo đảm độ tin cậy, khách quan, công bằng cho các thí sinh và giữa các cơ sở đào tạo. Nhiều trường xét tuyển sớm không dự báo được lượng thí sinh ảo.

Trước đó, ở mùa tuyển sinh năm 2023, đại diện Vụ Giáo dục ĐH cũng đã cho biết, hiện có trên 20 phương thức xét tuyển ĐH được các trường áp dụng. Tuy nhiên, trên 85% thí sinh vẫn nhập học theo 2 phương thức xét tuyển chính là dựa trên điểm thi tốt nghiệp THPT và xét học bạ. Theo Vụ Giáo dục ĐH, nhiều phương thức xét tuyển không hiệu quả gây nhiễu loạn thông tin cho hệ thống và xã hội. Do đó, các trường cần xem xét lại, phân tích chất lượng đầu vào theo các phương thức xét tuyển để loại bớt phương thức không hiệu quả.

Như vậy, việc tồn tại cùng lúc nhiều phương thức xét tuyển ĐH không phải câu chuyện mới ở mùa tuyển sinh 2024. Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn cho rằng phía trước vẫn còn nhiều việc phải làm. Ông Sơn lưu ý tuyển sinh không nên quá nhiều phương án xét tuyển, càng đơn giản càng tốt, thuận lợi cho học sinh, cho xã hội. Các cơ sở giáo dục ĐH tự chủ cao trong tuyển sinh nhưng trong khuôn khổ các quy định. Bộ GDĐT có thể gia tăng một số khung, chế tài để điều tiết tuyển sinh năm sau. Tự chủ nhưng phải đề cao trách nhiệm xã hội.

Đề xuất bỏ phương thức xét tuyển sớm

Đáng lưu ý, PGS.TS Trần Thiên Phúc - Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa TPHCM đề xuất bỏ phương thức tuyển sinh sớm khi học sinh chưa hoàn thành chương trình giáo dục THPT. Theo ông Phúc, trong một số chương trình tư vấn tuyển sinh vừa qua, một số tư vấn viên đề nghị thí sinh để nguyện vọng tuyển sinh sớm lên đầu, đây là điều không đúng nhưng vẫn tư vấn, dẫn đến thiếu công bằng, làm mất cơ hội tuyển sinh của các em.

Ông Phúc cho hay, từ năm 2022, Trường ĐH Bách khoa TPHCM đưa ra các tiêu chí chung cho việc tuyển sinh chỉ bằng 1 phương thức, đó là kết hợp hết tất cả các yếu tố: Điểm học bạ, điểm thi đánh giá năng lực, các chứng chỉ… Như vậy mới đảm bảo công bằng cho các em. Nhà trường ủng hộ việc tuyển sinh 1 lần duy nhất cho 1 nguyện vọng qua mạng, điều này giúp thí sinh có sự công bằng hoàn toàn.

Đồng quan điểm này, PGS.TS Lê Thành Bắc - Phó Giám đốc ĐH Đà Nẵng nêu thực trạng đa phần học sinh khi đã trúng tuyển sớm gần như không tập trung hết khả năng để thi tốt nghiệp THPT. Hầu hết, các em chỉ cần đỗ tốt nghiệp. Trong những năm vừa qua, tỷ lệ ảo xét tuyển sớm vẫn ở ngưỡng 200 - 300%. Khi xét tuyển sớm, dữ liệu về khu vực ưu tiên, đối tượng ưu tiên chưa có nên khi hậu kiểm phát hiện có nhiều sai sót. Từ đó, ông Bắc đề xuất từ năm 2025, Bộ nên có quy định chỉ được công bố trúng tuyển sau khi các em hoàn thành kỳ thi tốt nghiệp THPT.

Liên quan đến nội dung này, ông Hoàng Minh Sơn - Thứ trưởng Bộ GDĐT nhận định, tuyển sinh sớm có mặt tích cực nhưng cũng khiến các em phân tán tư tưởng. Thời gian qua, nhiều Sở GDĐT, các trường phổ thông phản ánh và lo lắng về điều này, bởi nhiều em khi biết mình đã trúng tuyển sớm nên sao nhãng học tập. Xét tuyển sớm nếu dành cho tuyển thẳng, thí sinh rất tài năng, năng khiếu hay trường có thể nhận thoải mái mà không lo chỉ tiêu thì rất tốt. Nhưng nếu không kiểm soát được chỉ tiêu, sẽ dẫn đến mất công bằng.

Thứ trưởng Bộ GDĐT nhấn mạnh tới vấn đề thiếu công bằng khi các trường đưa chỉ tiêu xét tuyển sớm, sẽ có độ ảo nhất định, rất khó có căn cứ để xác minh; hoặc dẫn tới có trường số lượng tuyển thực tế vượt chỉ tiêu rất nhiều. Do đó, trong năm học tới, Vụ Giáo dục ĐH cần khẩn trương phối hợp để thực hiện chỉ đạo của Bộ trưởng, đơn giản hóa, đảm bảo chất lượng tuyển sinh, cũng như công bằng cho thí sinh.