Bệnh nhi mắc cúm mùa gia tăng

Tiêm vaccine đúng thời điểm và duy trì các biện pháp vệ sinh phòng bệnh được xem là chìa khóa để ngăn chặn dịch lây lan trong cộng đồng, nhất là mùa tựu trường.

Đối mặt nhiều biến chứng nguy hiểm

Trong khoảng 2 tháng qua, Bệnh viện Nhi Trung ương liên tục ghi nhận số trẻ đến khám vì cúm mùa tăng đột biến. Không ít trường hợp phải nhập viện vì biến chứng nặng như viêm phổi, viêm tai giữa, co giật do sốt cao. Diễn biến này gióng lên hồi chuông cảnh báo trong bối cảnh dịch cúm đang bước vào giai đoạn cao điểm tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Cúm mùa là bệnh truyền nhiễm do virus cúm gây ra, lây lan chủ yếu qua đường hô hấp thông qua các giọt bắn khi ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Ở thể nhẹ, bệnh có thể tự khỏi sau vài ngày nghỉ ngơi, nhưng không thể xem thường. Với những nhóm dễ tổn thương như trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền, cúm có thể gây diễn tiến nặng, thậm chí đe dọa tính mạng. Các biến chứng thường gặp bao gồm viêm phổi, suy hô hấp, viêm cơ tim, viêm não, viêm tai giữa, thậm chí là nhiễm trùng huyết.

Không chỉ gây áp lực lớn cho hệ thống y tế, dịch cúm còn tạo ra gánh nặng về chi phí điều trị và tâm lý đối với gia đình bệnh nhân. Nhiều phụ huynh vẫn còn tâm lý coi cúm mùa là “cảm lạnh thông thường”, cho rằng trẻ chỉ sốt, sổ mũi vài ngày rồi tự khỏi. Thực tế, không ít cha mẹ tự ý mua thuốc hạ sốt, thuốc kháng sinh hoặc các loại thuốc cảm cúm bán ngoài thị trường để điều trị cho trẻ. Điều này dẫn đến tình trạng trẻ nhập viện muộn, khi bệnh đã chuyển sang giai đoạn biến chứng, khiến quá trình chữa trị khó khăn hơn nhiều và có nguy cơ để lại di chứng nặng nề.

Cúm không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của từng cá nhân mà còn tác động đến cộng đồng. Trong môi trường học đường, nơi tập trung đông học sinh, virus cúm có thể lan truyền nhanh chóng và dễ dàng bùng phát thành ổ dịch nếu không được kiểm soát. Điều này càng đáng lo ngại hơn trong giai đoạn tựu trường, khi trẻ vừa trở lại lớp học sau kỳ nghỉ hè dài ngày, sinh hoạt thay đổi, sức đề kháng giảm sút.

Những con số và cảnh báo từ thực tế đang đặt ra yêu cầu cấp thiết: không thể coi thường cúm mùa. Cần nhìn nhận đây là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có khả năng gây biến chứng nghiêm trọng, từ đó nâng cao cảnh giác, chủ động phát hiện sớm và điều trị kịp thời để bảo vệ sức khỏe cho trẻ em cũng như cộng đồng.

Nâng cao ý thức phòng ngừa cúm mùa

Trước thực trạng gia tăng ca bệnh và biến chứng nguy hiểm từ cúm mùa, đặc biệt ở trẻ em và người có bệnh nền, các chuyên gia y tế nhấn mạnh: phòng ngừa là biện pháp quan trọng hàng đầu.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), tiêm vaccine cúm mùa hàng năm là giải pháp hiệu quả nhất. Vaccine giúp cơ thể tạo kháng thể chống lại các chủng virus cúm đang lưu hành, giảm nguy cơ mắc bệnh, hạn chế mức độ nặng và phòng ngừa biến chứng. Tại Việt Nam, các chuyên gia khuyến cáo thời điểm vàng để tiêm phòng thường là vào tháng 9 - 10, trước khi mùa cúm cao điểm bắt đầu. Đây cũng là giai đoạn trẻ em bước vào năm học mới, môi trường đông đúc, kín gió trong lớp học khiến nguy cơ lây lan cao hơn.

TS.BS Nguyễn Thị Anh Xuân - Trưởng khoa Nhi (Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba) phân tích: “Phần lớn các trường hợp cúm có thể tự khỏi sau 5 - 7 ngày. Tuy nhiên, nếu chủ quan, bệnh có thể diễn tiến nặng và để lại nhiều biến chứng nguy hiểm. Tiêm vaccine không chỉ bảo vệ cá nhân mà còn tạo “hàng rào miễn dịch cộng đồng”, giúp giảm sự lây lan trong lớp học và ngoài xã hội”.

Bên cạnh vaccine, việc duy trì thói quen vệ sinh cá nhân và cộng đồng có ý nghĩa then chốt trong việc ngăn chặn lây lan virus. Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, đeo khẩu trang khi có triệu chứng hô hấp là những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả. Ở môi trường học đường, cần đảm bảo lớp học thông thoáng, thường xuyên mở cửa sổ để lưu thông không khí, đồng thời khuyến khích trẻ tuân thủ thói quen vệ sinh cá nhân.

Dinh dưỡng và lối sống cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường sức đề kháng. Các chuyên gia khuyên nên bổ sung đủ vitamin, khoáng chất, cho trẻ ngủ đủ giấc, sinh hoạt điều độ, tránh thức khuya. Việc duy trì thể dục thể thao phù hợp với lứa tuổi cũng giúp hệ miễn dịch khỏe mạnh hơn, giảm nguy cơ mắc bệnh.

Một điểm cần đặc biệt lưu ý là nhận diện sớm dấu hiệu bệnh và xử trí đúng cách. Khi trẻ có biểu hiện sốt, ho, sổ mũi, đau đầu, đau mỏi người, phụ huynh nên cho trẻ nghỉ học để tránh lây lan và đưa đến cơ sở y tế để được chẩn đoán, điều trị kịp thời. Việc tự ý dùng thuốc hạ sốt, kháng sinh hay các loại thuốc cảm cúm bán tự do có thể khiến bệnh diễn biến phức tạp hơn.

Ngoài ra, nhóm đối tượng đặc biệt như phụ nữ mang thai, người trên 65 tuổi, trẻ dưới 2 tuổi và những người có bệnh mạn tính (hen, tiểu đường, tim mạch, suy thận, suy gan, suy giảm miễn dịch) cần được quan tâm hơn cả. Đây là những nhóm dễ bị biến chứng nặng khi mắc cúm. WHO khuyến cáo các nhóm nguy cơ này phải tiêm vaccine cúm đầy đủ và nhắc lại hằng năm.

Thực tế những năm gần đây, nhờ tiêm vaccine, nhiều quốc gia đã giảm đáng kể số ca nhập viện và tử vong do cúm. Tuy nhiên, tại Việt Nam, tỷ lệ tiêm chủng cúm còn thấp, nhiều phụ huynh chưa coi trọng việc phòng ngừa, cho rằng cúm chỉ là bệnh nhẹ. Quan niệm sai lầm này cần được thay đổi để tránh những hậu quả đáng tiếc.

“Không nên nghĩ cúm là cảm lạnh thông thường và tự điều trị tại nhà. Cần có sự can thiệp y tế kịp thời. Phát hiện sớm, điều trị đúng và tiêm vaccine đầy đủ là những yếu tố quan trọng để giảm thiểu tác động của dịch cúm mùa” - PGS.TS Phạm Thị Bích Đào (Bệnh viện Đại học Y Hà Nội) khuyến cáo.