Cải cách mạnh mẽ chế độ tiền lương

Tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ phấn đấu thực hiện thành công các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ trong Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026. Trong đó, tập trung triển khai điều chỉnh một số loại phụ cấp, mức lương cơ sở, lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng, trợ cấp ưu đãi người có công, trợ cấp xã hội, trợ cấp hưu trí xã hội theo Kết luận số 206-KL/TW ngày 10/11/2025 của Bộ Chính trị.

Tăng lương cơ sở từ năm 2026

Tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đề nghị: Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan tiếp tục theo dõi sát diễn biến, dự báo tình hình trong nước và thế giới, triển khai đồng bộ, kịp thời, toàn diện các nhiệm vụ, giải pháp, khắc phục các tồn tại, hạn chế, bất cập trong các lĩnh vực, phấn đấu thực hiện thành công các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ trong Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026. Trong đó, tập trung triển khai điều chỉnh một số loại phụ cấp, mức lương cơ sở, lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng, trợ cấp ưu đãi người có công, trợ cấp xã hội, trợ cấp hưu trí xã hội theo Kết luận số 206-KL/TW ngày 10/11/2025 của Bộ Chính trị.

Bên cạnh đó, tại Nghị quyết về công tác nhiệm kỳ 2021 - 2026 của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Kiểm toán nhà nước, Quốc hội cũng yêu cầu: Tập trung xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, chuyên nghiệp và đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới, gắn với cải cách mạnh mẽ chế độ tiền lương, đãi ngộ, thu hút nhân tài, có cơ chế bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Thực tế chế độ tiền lương trong giai đoạn mới, vấn đề tăng lương cơ sở đã nhận được sự quan tâm của các đại biểu Quốc hội và cử tri. Thậm chí, trước Quốc hội, đại biểu Trần Quốc Tuấn (Đoàn Vĩnh Long) nêu, bộ máy hành chính nhẹ hơn về đầu mối nhưng nặng hơn về công việc. Cán bộ công chức ở cơ sở phải đi làm xa hơn, đảm nhận thêm nhiều nhiệm vụ nhưng thu nhập chưa được cải thiện. Trong khi đó, giá của nhiều nhóm hàng hóa thiết yếu như lương thực, thực phẩm, nhà ở, điện, nước, học phí, xăng dầu và chi phí thuê nhà đều tăng, gây áp lực lớn đến đời sống người dân và cán bộ. Thu nhập thực tế của đội ngũ công chức, viên chức bị ảnh hưởng rõ rệt do mức lương cơ sở chưa được điều chỉnh tương ứng.

Ngay sau khi kỳ họp kết thúc, các đại biểu Quốc hội đã tiến hành tiếp xúc cử tri sau kỳ họp. Theo đó, cử tri tỉnh Bắc Ninh kiến nghị Nhà nước bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách đảm bảo tiền lương của cán bộ cấp xã, phường khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, khối lượng công việc lớn hơn trước.

Trao đổi với cử tri, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cho biết, theo chủ trương của cấp có thẩm quyền, sau khi bộ máy sắp xếp ổn định và đề án vị trí việc làm được thông qua sẽ có bảng lương mới cho cán bộ, công chức, viên chức trong toàn hệ thống khu vực công. Hiện do chưa có bảng lương mới, nên Nhà nước sẽ điều chỉnh tăng lương cơ bản cho cán bộ, công chức ngay trong năm 2026.

Trong khi đó, cử tri tỉnh Hưng Yên cũng đề nghị xem xét, ban hành chính sách tiền lương, phụ cấp phù hợp đối với những cán bộ, công chức, viên chức sau sáp nhập vì khối lượng công việc nhiều, yêu cầu đáp ứng công việc ngày càng cao. Cử tri cũng kiến nghị cần có lộ trình và chính sách phù hợp cho từng giai đoạn tiếp theo.

Liên quan đến vấn đề trên, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Đỗ Thanh Bình vừa có văn bản trả lời kiến nghị của cử tri tỉnh Hưng Yên. Theo đó, trước mắt để cải thiện đời sống của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, Bộ Nội vụ phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, cơ quan liên quan tiếp tục báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định tăng mức lương cơ sở trong năm 2026. Việc tăng lương cơ sở bảo đảm phù hợp với chỉ số giá tiêu dùng, mức tăng trưởng kinh tế và khả năng của ngân sách Nhà nước”.

Nên tăng ở thời điểm nào?

Song vấn đề đang được đặt ra là bao giờ tăng lương cơ sở? Ông Trần Quốc Tuấn kiến nghị, nâng cao đời sống cán bộ là nâng cao chất lượng bộ máy. Do đó Quốc hội và Chính phủ điều chỉnh tăng lương cơ sở ngay từ 1/1/2026, không chờ giữa năm như trước. Cán bộ có đủ sống thì mới yên tâm phục vụ. Công chức không bị nặng gánh cơm áo gạo tiền thì mới nhẹ lòng cống hiến. Kiến nghị này là tiếng lòng của đội ngũ công chức, viên chức cơ sở, những người đang gánh phần việc nặng nề nhất của bộ máy nhà nước. Nếu đời sống của họ không được đảm bảo, hiệu quả thực thi chính sách cũng sẽ khó đáp ứng.

PGS.TS Vũ Quang Thọ - nguyên Viện trưởng Viện Công nhân, công đoàn (Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam) cũng bày tỏ, nên tăng lương cơ sở càng sớm càng tốt.

Ông Thọ đề xuất không nhất thiết phải tăng lương cơ sở vào thời điểm giữa năm 2026 mà có thể tăng ngay trong tháng 1/2026. “Khi thực hiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, bên cạnh việc bộ máy đã được sắp xếp, tinh gọn, gắn hiệu năng với hiệu lực, hiệu quả thì vấn đề thu nhập, đời sống của cán bộ công chức, viên chức, người lao động sau khi sắp xếp là vấn đề cần phải được quan tâm. Hiện nay bộ máy đã được tinh gọn, công việc của cán bộ cấp cơ sở hiện nay đang rất nhiều, vất vả và áp lực. Nếu đời sống không đảm bảo họ sẽ khó lòng an tâm công tác”- ông Thọ nói.

Mặt khác, đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm (Đoàn Bắc Ninh) cho rằng, khi kinh tế - xã hội phát triển, tăng cao thì lương cũng phải điều chỉnh theo. Đây là vấn đề đã có chủ trương. Nhưng tăng lương cơ sở phải theo kế hoạch, lộ trình, định kỳ và thường là vào thời điểm 1/7. “Tăng lương cơ sở phải dựa trên việc tính toán cân đối các nguồn lực. Tăng lương đáp ứng nguyện vọng mong mỏi của người được hưởng lương nhưng phải dựa trên tổng thể hài hoà trong sự phát triển cân đối của các lĩnh vực trong nền kinh tế. Phải hài hoà giữa thu nhập của người lao động với tính cạnh tranh của nền kinh tế, hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tăng ở mức hợp lý để lợi ích của tất cả các bên phù hợp. Vì vậy phải hài hoà tổng thể dựa trên nhiều yếu tố chứ không chỉ nhìn theo 1 khía cạnh. Tất cả đã nằm trong lộ trình, kế hoạch mà các cơ quan, bộ ngành đã tính toán, cân nhắc”- ông Lâm bày tỏ.