Cân nhắc mục đích của kỳ thi tốt nghiệp THPT

Trước đó, phổ điểm môn Toán kỳ thi thi tốt nghiệp THPT, lần đầu tiên, sau 3 năm thi tốt nghiệp liên tiếp, vẫn giữ lệch chuẩn âm và năm 2025 có thêm lệch chuẩn dương. Đây là sự tiến bộ của đề thi Toán năm nay. Tuy phổ điểm đã có dạng hình chuông những vẫn chưa phải phổ điểm chuẩn. Qua phổ điểm môn Toán, ưu điểm nhận thấy là có sự phân hóa điểm số rất rõ, có những thí sinh điểm thi thấp và có cả những thí sinh điếm thi cao.

Như vậy, khi nhận xét phổ điểm thi môn Toán chúng ta chưa có thể đưa ra được nhiều điều về điểm thi, đề thi và kết quả điểm số của các môn thi và đánh giá cả kỳ thi quốc gia. Chúng ta cần phân tích kỹ hơn kết quả điểm số thi môn Toán của thí sinh và khuyến cáo các địa phương cũng nên xây dựng và đánh giá phổ điểm môn Toán ở địa phương mình.

Đề thi môn Toán khó. Đây là nhận định và dư luận chung của thí sinh cũng như một bộ phận cộng đồng, sau khi kết thúc buổi thi thứ 2 môn Toán. Qua thực tế làm bài của thí sinh và kết quả chấm thi, ta thấy: kỳ thi có hàng ngàn điểm liệt, riêng môn Toán cao nhất với 777 bài (năm 2024 chỉ có 76 bài). Điểm trung bình môn Toán là 4,75, thấp nhất trong các môn thi năm nay và cũng là điểm trung bình môn Toán thấp nhất trong 3 năm thi tốt nghiệp THPT gần đây. Tỷ lệ dưới trung bình môn Toán là hơn 56% và tiếng Anh hơn 38%. Nếu 3 môn thi còn lại có tổng điểm dưới 5, sẽ nhiều hơn học sinh không đỗ tốt nghiệp. Cộng với hàng ngàn thí sinh điểm liệt, hiển nhiên trượt tốt nghiệp, dẫn đến tỷ lệ đỗ tốt nghiệp THPT năm 2025 sẽ thấp hơn nhiều so với năm 2024, với tỷ lệ đỗ là 99,4%. Ví dụ, Tỉnh Cao Bằng, tính sơ bộ tỉ lệ đỗ tốt nghiệp năm 2025 của toàn tỉnh khoảng 80%. Như vậy số học sinh cả nước, dự đoán không đỗ tốt nghiệp THPT năm 2025 sẽ tăng cao và tỉ lệ học sinh thi đỗ tốt nghiệp năm sẽ thấp hơn nhiều so với những năm gần đây. Đành rằng khi xét tốt nghiệp còn tham chiếu điểm học bạ của 3 năm học bậc THPT, đây sẽ là cứu cánh cho một số học sinh trượt, sẽ thành đỗ.

Kỳ thi năm nay, kết quả điểm thi môn Toán và môn tiếng Anh thấp, đã làm cho mục đích chính của kỳ thi tốt nghiệp THPT chưa đạt được mong muốn: có kết quả để công nhận tốt nghiệp THPT. Nhiều học sinh không có bằng tốt nghiệp, khiến các em bỏ lỡ cơ hội tham gia học nghề hay làm nghề, thậm chí không được xét tuyển sinh qua học bạ vào các trường đại học. Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2026 sẽ tăng thêm số lượng thí sinh dự thi.

Giáo dục phải nhân văn, phải công tâm, công bằng tới tất cả đối tượng học sinh, nhưng có lẽ vẫn nên dành sự ưu ái nhiều hơn cho những học sinh đứng ở tốp cuối về chất lượng học tập. Số thủ khoa nhiều, điểm 10 nhiều nhưng số thí sinh bị điểm liệt cũng nhiều, thì chưa hẳn là bức tranh đẹp, hoàn thiện về kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025.

Theo đó, gốc của vấn đề là khâu xây dựng đề thi. Nếu chương trình GDPT 2018 thiếu hoặc chưa có ban hành văn bản chuẩn về kiến thức, kỹ năng cũng như đánh giá hay hệ thống ngân hàng câu hỏi thi, thì chưa thể có bộ đề thi chuẩn, cũng như sách giáo khoa chưa phù hợp, đồng bộ với nội dung chương trình GDPT mới. Đây có thể là điểm nghẽn cần lưu tâm.