Cần thay đổi để phù hợp

Đáng chú ý, kỳ thi tốt nghiệp THPT dự kiến sẽ thi tốt nghiệp 6 môn, trong đó 4 môn học bắt buộc gồm Ngữ văn, Toán học, Ngoại ngữ, Lịch sử và cùng với 2 môn học tự chọn. Như vậy, so với phương án thi tốt nghiệp hiện hành có sự khác biệt: Phương án dự kiến thi có 6 môn và không có bài thi của các môn thi tích hợp. Phương án hiện hành thi 7 môn, trong đó có 3 môn thi bắt buộc và 1 bài thi tích hợp, bao gồm 4 môn học được chọn từ nhóm môn học Khoa học tự nhiên hoặc Khoa học xã hội.

Tuy nhiên, phương án thi này dẫn đến việc học sinh dự thi đại học (ĐH) khối A1 và D1 sẽ được lợi về nội dung vì được học môn Lịch sử. Mặt khác, số tiết học môn Lịch sử cũng các nhau, do đó, có thể phải cần 2 đề thi cho 2 nhóm học sinh này mới đảm bảo sự công bằng trong đánh giá kết quả thi tốt nghiệp.

Thực tế, thời gian qua học sinh chưa mặn mà với môn Lịch sử, dẫn đến học đối phó. Do đó, không thể điều chỉnh việc học môn Lịch sử cho học sinh chỉ bằng quy định môn học hay môn thi bắt buộc, mà phải bằng sự thay đổi mang tính đột phá về nội dung và phương pháp dạy và học…

Theo đó, phương án dự kiến khả thi có thể là thi 4 bài thi, trong đó có 3 bài của 3 môn thi bắt buộc và 1 bài thi tích hợp của các môn trong nhóm môn Khoa học tự nhiên hoặc Khoa học xã hội. Tất nhiên, các môn học tích hợp của 2 nhóm môn này sẽ được quy định lại.

Cùng đó, việc thí điểm thi trên máy tính đối với các môn thi trắc nghiệm là xu hướng phù hợp với thời đại công nghệ số. Tuy nhiên, hiện tại khó triển khai có hiệu quả do số lượng thí sinh đông và tổ chức thi đồng thời trên một phạm vi rộng, nhiều địa phương. Do đó, cần có đề án thi tốt nghiệp THPT mang tính đột phá, trong đó có việc thí sinh làm bài trên máy tính thay vì làm bài viết trên giấy.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tích cực cải tiến các phương án thi tốt nghiệp ít nhất 3 lần trong 10 năm qua, đều có xu hướng tích cực và tốt dần lên. Nhưng về lâu dài, phương án tổ chức thi tốt nghiệp cần thay đổi để phù hợp với đánh giá năng lực người học…

Kỳ thi tốt nghiệp THPT phải được xem xét trong bối cảnh chung của các kỳ thi cho học sinh phổ thông, nhất là học sinh cuối THPT. Tránh tạo ra nhiều kỳ thi, nhiều áp lực quá lớn, ảnh hưởng tới sức khỏe thể chất và tâm lý học sinh.

Theo đó, cần điều chỉnh nội dung trong bài thi tốt nghiệp THPT để đạt được cả 2 mục tiêu: Công nhận học sinh tốt nghiệp cấp THPT và làm căn cứ chính cho hầu hết các trường ĐH xét tuyển. Một số trường ĐH có tính đặc thù sẽ tổ thi bổ sung riêng.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT nên giao về các địa phương. Riêng kỳ thi tuyển sinh vào ĐH, cấu trúc đề thi đánh giá năng lực và được dùng chung cho tất cả các trường ĐH. Cách làm này không mới, nhiều nước có nền giáo dục hiện đại vẫn đang thực hiện. Ngoài ra thi tuyển sinh nhiều lần trong năm mà không dồn ép vào cùng thời điểm như hiện nay.