Cẩn trọng với Sơn Đoòng

Lung linh Sơn Đoòng.

Hang Sơn Đoòng được UBND tỉnh Quảng Bình cấp phép cho Cty Lữ hành Oxalis (Cty Oxalis) khai thác tour du lịch mạo hiểm vào năm 2014. Theo kế hoạch, đơn vị này sẽ đưa du khách vào hang Sơn Đoòng bằng đường bộ với quy định mỗi tour không quá 10 người và mỗi tháng không quá 8 tour; các du khách chỉ đến được dưới chân khối thạch nhũ lớn mang tên “Bức tường Việt Nam” cao 90m chắn lối ra cửa sau của hang Sơn Đoòng và quay lại bằng lối cũ.

Tuy nhiên, để rút ngắn thời gian cũng như tăng lượng khách tham quan hang Sơn Đoòng, Cty Oxalis có tờ trình xin thử nghiệm tour du lịch khám phá bằng cách vượt “Bức tường Việt Nam” để ra ngoài.

Cụ thể Cty Oxalis có tờ trình với tỉnh Quảng Bình để bắt vít và gắn thang kim loại lên khối nhũ triệu năm tuổi phục vụ tour du lịch xuyên hang Sơn Đoòng (tức là trèo thang cố định vượt bức tường cao 90m). Sau khi dư luận bày tỏ lo lắng việc “vượt tường” có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới cấu tạo địa chất, lãnh đạo Bộ VHTTDL đã yêu cầu UBND tỉnh Quảng Bình kiểm tra và báo cáo, nếu đúng như thông tin phản ánh thì tạm dừng thi công.

Từ chỉ đạo này, trong các ngày 28 và 29-5, UBND tỉnh Quảng Bình đã lập đoàn công tác liên ngành cùng các chuyên gia Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh tiến hành khảo sát thực địa, kiểm tra công tác bảo đảm an toàn, cũng như đánh giá những tác động môi trường của lộ trình mới khám phá hang Sơn Đoòng do Công ty Oxalis khai thác. Với lộ trình cũ của tour khám phá hang Sơn Đoòng, du khách mất tổng thời gian 5 ngày 4 đêm. Còn theo lộ trình mới, mất 4 ngày 3 đêm.

Theo báo cáo của Sở TNMT Quảng Bình sau chuyến khảo sát nói trên: Tại địa điểm lắp đặt thang vượt “Bức tường Việt Nam”, với phương thẳng đứng (nghiêng 70 độ), có 3 lỗ khoan để móc neo giữ đỉnh thang, trong đó có 2 lỗ khoan cũ, 1 lỗ khoan mới. Hiện tại có một điểm của thang tỳ vào “Bức tường Việt Nam” nhưng đã được kê lót bằng đệm cao su để tránh trầy xước. Đoạn di chuyển còn lại của “Bức tường Việt Nam” chiều dài khoảng 65 m, nghiêng 45 độ, có 23 lỗ khoan để neo móc dây bảo hiểm, trong đó 15 lỗ khoan cũ, 8 lỗ khoan mới. Theo Cty Oxalis, các lỗ khoan cũ do đoàn thám hiểm hang động Hoàng gia Anh thực hiện năm 2010 khi khảo sát và thám hiểm hang, nay được trưng dụng lại.

Đánh giá của Sở TNMT Quảng Bình cho thấy, thang vượt “Bức tường Việt Nam” không chạm tới thạch nhũ; Việc lắp đặt thang và khoan vít không có dấu hiệu làm nứt vỡ bề mặt tại các vị trí lỗ khoan. Việc sử dụng các lỗ khoan cả cũ và mới với đường kính nhỏ 1cm nên ảnh hưởng rất nhỏ, không đáng kể so với mục tiêu đảm bảo an toàn và cứu hộ, cứu nạn khi cần thiết.

Mặt khác, phương án thử nghiệm đã rút ngắn thời gian tour du lịch chinh phục hang động Sơn Đoòng, cho phép giảm đáng kể thời gian lưu trú của khách trên tuyến do không phải quay ngược lại tuyến cũ. Nhờ đó giảm đáng kể tác động của du khách đên môi trường hang động, đảm bảo an toàn khi có mưa lũ đột ngột.

Từ nhận định này, theo Sở TNMT tỉnh: lộ trình vượt “Bức tường Việt Nam” theo giải pháp kỹ thuật nêu trên có ảnh hưởng đến các quá trình địa chất là không đáng kể; lợi ích đảm bảo an toàn cứu hộ cứu nạn và bảo vệ môi trường lớn hơn nhiều so với tác động của nó. Từ đó, Sở này đề nghị UBND tỉnh Quảng Bình chỉ đạo các Sở ngành có liên quan tiếp tục theo dõi và đánh giá kết quả thử nghiệm tuyến mới để sớm phê duyệt cho tuyến mới đi vào khai thác chính thức. Cùng với đó là việc chỉ đạo VQG Phong Nha - Kẻ Bàng, Cty Oxalis bổ sung hoàn thiện Đề án tổng thể cho toàn tuyến (bao gồm cả tuyến cũ và tuyến khảo nghiệm).

Việc có đưa tuyến thám hiểm mới tại hang Sơn Đoòng vào khai thác hay không, tất nhiên sẽ chờ ý kiến từ UBND tỉnh Quảng Bình, tiếp đó là kết luận từ Bộ VHTTDL và các cơ quan chức năng. Tuy nhiên trước những lo lắng về việc tác động tới hang Sơn Đoòng, đại diện Công ty Oxalis cho biết: Về bảo đảm an toàn và bảo tồn trong quá trình khai thác tour thì hiện nay công ty có sự hợp tác với nhóm thám hiểm hang động Hoàng gia Anh.

Còn T.S Howard Limbert, Trưởng đoàn thám hiểm hang động Hoàng gia Anh, đoàn thám hiểm phát hiện và công bố hang Sơn Đoòng cũng cho rằng: việc lắp thang vượt hang động lớn nhất thế giới sẽ không ảnh hưởng lớn đến cấu trúc địa chất cũng như các khối thạch nhũ, đồng thời sẽ hạn chế được thời gian lưu lại của du khách ở trong hang. Theo ông, đây chỉ là phương án thử nghiệm để chọn lộ trình an toàn nhất và ít tác động nhất đối với hang Sơn Đoòng, nếu sau khi thử nghiệm an toàn thì mới có thể tổ chức đánh giá tác động môi trường và đưa vào khai thác chính thức. Tuy nhiên, việc lo lắng cho Sơn Đoòng là không thừa. Vì lẽ, đã có nhiều điểm tự nhiên khi khai thác du lịch đã bị biến dạng.