Cảnh báo nghiêm khắc

Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang bị khởi tố liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác, kinh doanh cát của Công ty cổ phần đầu tư Trung Hậu - Tổng 68 tại mỏ cát trên địa bàn xã Mỹ Hiệp và Bình Phước Xuân, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang. Công ty này đã bỏ ngoài sổ sách không khai báo và nộp nghĩa vụ tài chính đối với số cát khai thác vượt giấy phép; thông qua các công ty trung gian mua hóa đơn khống để hợp thức nguồn gốc cát lậu.

Số cát công ty này đã khai thác hơn 4,7 triệu m3, vượt trữ lượng được cấp phép trên 3,2 triệu m3, có trị giá tạm tính khoảng 253 tỷ đồng. Trong đó có không ít số tiền dùng để “lót tay”.

Trước đó, Nguyễn Việt Trí - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh An Giang cũng đã bị cơ quan điều tra Bộ Công an khởi tố, bắt tạm giam để điều tra về tội nhận hối lộ, liên quan đến đường dây khai thác cát lậu ở tỉnh này. Cùng đó là 6 cán bộ thuộc cấp của Trí.

Cho đến nay, cơ quan điều tra đã ra quyết định khởi tố bị can, thực hiện lệnh bắt tạm giam và lệnh khám xét với 19 đối tượng liên quan.

Tình hình khai thác cát sông ở An Giang rất dữ dội, làm dòng chảy của sông biến động, hai bên bờ bị hõm sâu đe dọa tài sản của người dân, gây mất trật tự trị an trên địa bàn. Đầu tháng 8 vừa qua, UBND tỉnh An Giang đã ký quyết định thu hồi giấy phép khai thác khoáng sản một số doanh nghiệp trong tổng số 22 giấy phép khai thác khoáng sản được tỉnh này cấp, trong đó có 16 giấy phép khai thác cát làm vật liệu san lấp (tổng sản lượng khai thác khoảng 8 triệu m3/năm).

An Giang nói riêng và Vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói chung đang rất thiếu nguyên vật liệu san lấp phục vụ cho xây dựng đường cao tốc. Để giải quyết, Văn phòng Chính phủ đã có Thông báo số 79 kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, chỉ đạo gấp rút có các giải pháp tháo gỡ mọi khó khăn về nguồn vật liệu san lấp, đắp nền đường. Hiện đã cấp phép 66 giấy phép khai thác với tổng trữ lượng khoảng 80 triệu m3, công suất khai thác khoảng 17 triệu m3/năm, trong đó cát san lấp là 14 triệu m3.

Tuy nhiên, trữ lượng cát san lấp hiện tại chỉ còn khoảng 37 triệu m3, đáp ứng khoảng 77% nhu cầu. Trong khi đó khi các dự án cao tốc triển khai đồng loạt thì nhu cầu vật liệu cát lên đến 47,8 triệu m3 (năm 2023 khoảng 17,8 triệu m3; năm 2024 khoảng 28,4 triệu m3).

Do cần rất nhiều vật liệu san lấp, đắp nền làm cao tốc mà cát của các dòng sông không thể đủ cung ứng, Bộ Xây dựng đã tính đến việc dùng cát biển thay thế. Những nơi cao tốc đi qua nhưng nền đất yếu thì có thể làm cầu cạn. Trong bối cảnh đó, việc vi phạm trong khai thác cát sông, bắt tay trục lợi cá nhân là không thể chấp nhận. Vì đó là việc lợi dụng chính sách, làm hỏng chính sách, hủy hoại môi trường, tác động tiêu cực đến đời sống người dân không chỉ trước mắt mà rất lâu dài.

Lâu nay nạn “cát tặc” hoành hành đã khiến nhiều địa phương điêu đứng. Những tàu hút cát cắm vòi xuống khu vực hai bên bờ sông; những bến tập kết cát mọc lên, xe tải trọng tải lớn ra vào suốt ngày đêm. Có nơi người dân quá bức xúc đã mang cả xoong nồi ra gõ để đuổi “cát tặc”. Có nơi “cát tặc” đã dùng hung khí tấn công người dân, gây ra những vụ án hình sự.

Đáng tiếc là việc quản lý khai thác, kinh doanh cát trên các dòng sông không được chính quyền và cơ quan chức năng ngăn chặn kịp thời, khiến sự việc ngày thêm trầm trọng. “Cát tặc” không thể lộng hành nếu chính quyền địa phương và cơ quan chức năng không làm ngơ, bắt tay để chia chác. Thời gian qua, nhiều địa phương ở Đồng bằng sông Cửu Long bị sụt lún, sạt lở, “hà bá nuốt nhà dân” một phần cũng là do việc vi phạm trong khai thác cát sông.

Hành động tiếp tay cho “cát tặc” là không thể chấp nhận. Việc Phó Chủ tịch UBND tỉnh và Giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh An Giang bị khởi tố, bắt tạm giam cho thấy sự việc rất nghiêm trọng. Đây cũng chính là sự cảnh báo nghiêm khắc không chỉ với các đơn vị khai thác cát mà cả với những cán bộ có chức có quyền bắt tay nhau nhằm chia chác tiền bạc. Suy cho cùng, cú bắt tay trục lợi đó đã tạo nên nạn “cát tặc” lộng hành suốt thời gian qua, cần phải được chấm dứt.