Để hàng Việt vươn xa

Dư địa lớn

Bộ Công thương nhận định, nhiều năm qua, 70% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vẫn tập trung chủ yếu vào các thị trường truyền thống như Mỹ, EU, Trung Quốc và Hàn Quốc. Đây là những “vùng an toàn” quan trọng, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khi có biến động chính trị, kinh tế hoặc những thay đổi đột ngột về chính sách thương mại, rào cản thương mại...

Thực tế cho thấy, nhiều khu vực vẫn còn dư địa tăng trưởng rất lớn nhưng doanh nghiệp (DN) Việt chưa khai thác hiệu quả. Đơn cử, thị trường Mỹ Latinh, với quy mô nhập khẩu khổng lồ, hiện mới mang về cho Việt Nam khoảng 10 tỷ USD. Bà Veronica Alcaraz Silva – Trưởng đại diện Tập đoàn Coppel (Mexico) cho biết, hàng Việt đang dần tạo dấu ấn tại khu vực này. Theo bà Veronica Alcaraz, hàng Việt có giá thành cạnh tranh, chất lượng ngày càng được cải thiện. Hiện nay, vấn đề về logistics còn là điểm nghẽn khi thời gian vận chuyển kéo dài đến 6 tuần. Nếu tháo gỡ được khâu này, giá trị xuất khẩu hàng Việt vào Mỹ Latinh được dự đoán, hoàn toàn có thể đạt 15 tỷ USD trong thời gian tới. Tương tự, Trung Đông cũng nổi lên như một thị trường tiềm năng. Ông Mirash Basheer – Giám đốc Công ty May Exports Việt Nam thuộc Lulu Group chia sẻ, khu vực này có tới hàng chục hệ thống siêu thị lớn, trong đó hàng Việt đã được đánh giá là nguồn cung chiến lược. Tuy nhiên, xung đột địa chính trị và yêu cầu về logistics khiến DN cần có giải pháp dự phòng để đảm bảo chuỗi cung ứng liên tục. Bên cạnh các thị trường xuất khẩu nêu trên thì thị trường Bắc Âu và Canada cũng là điểm đến đầy hứa hẹn.

Ông Tạ Hoàng Linh – Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công thương) cảnh báo, sự phụ thuộc vào những thị trường truyền thống khiến DN xuất khẩu dễ bị tổn thương trước các biến động địa chính trị, chính sách bảo hộ thương mại, hay những thay đổi trong thói quen tiêu dùng. “Khi các thị trường chủ lực gặp trục trặc, toàn bộ hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sẽ chịu tác động tức thì. DN cần nhanh chóng đa dạng hóa thị trường để giảm thiểu rủi ro và nâng cao khả năng thích ứng” - ông Linh khuyến cáo.

Cần bước đi chiến lược, bền vững

Không chỉ mở rộng biên độ thị trường, các chuyên gia còn khẳng định, “chiếc vé” để hàng Việt đi xa hơn chính là tính bền vững. Ông Per Ljungblad – Quản lý phát triển ngành hàng sợi tự nhiên của IKEA khu vực Đông Nam Á, gợi ý Việt Nam nên tập trung vào yếu tố bền vững để sản phẩm Việt có thể “đi đường dài”. Nghĩa là phải chủ động từ nguyên liệu, quy trình sản xuất đến cam kết giảm phát thải khí CO2. Về nguồn nguyên liệu, ông Per Ljungblad chỉ rõ, Việt Nam có thể lấy tre làm nguyên liệu chính. Tre là nguyên liệu lợi thế sẵn có của Việt Nam và đang được thị trường EU và Bắc Âu đánh giá cao nhờ tính bền vững. “DNViệt cần độc lập hơn trong nguồn nguyên liệu. Theo đó, nên chủ động nguyên liệu từ địa phương để tránh phụ thuộc quá nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu” - ông Per Ljungblad khuyến nghị. Còn theo ông Huỳnh Lê Đại Thắng – Giám đốc Công ty TNHH Đồ gỗ Nghĩa Sơn, thành viên Hiệp hội Gỗ và Lâm sản (HAWA), nhiều thị trường xuất khẩu, đặc biệt là EU yêu cầu nghiêm ngặt về truy xuất nguồn gốc gỗ, trách nhiệm xã hội, và các quy chuẩn môi trường. “Từ ngày 31/12/2025, EU sẽ áp dụng quy định mới về truy xuất nguồn gốc hàng hóa. Nếu không đạt chuẩn, DN rất khó xuất khẩu” – ông Thắng nhận định.

Đa dạng hóa thị trường không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu sống còn đối với DN Việt Nam. Trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động, nếu chỉ tập trung vào một số thị trường truyền thống, rủi ro sẽ luôn hiện hữu. Cánh cửa cho hàng Việt Nam đang rộng mở hơn bao giờ hết – từ Mỹ Latinh, Trung Đông, Bắc Âu đến Canada. Thế nhưng, để bước qua cánh cửa ấy, DN không chỉ cần chiến lược khai thác hợp lý, mà còn phải nâng cấp để đi cùng xu hướng phát triển bền vững, thích ứng nhanh với các chuẩn mực quốc tế và tận dụng triệt để lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do. Ông Thắng thẳng thắn nhận định: “DN nhỏ khó có thể tiếp cận và mở rộng các thị trường xuất khẩu lớn, nhưng có thể bắt đầu từ những bước nhỏ, tham gia các hội chợ trong và ngoài nước. Đặc biệt, phải đi theo sức mình để dần nâng cao năng lực cạnh tranh”. Theo ông Thắng, việc thay đổi thiết kế, nguyên liệu hay tiêu chuẩn theo từng thị trường đòi hỏi nguồn lực lớn, trong khi các quy định về bền vững, kiểm soát phát thải hay hóa chất đang ngày càng khắt khe.

Bộ Công thương nhận định, việc đa dạng hóa thị trường sẽ gắn liền với tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đồng thời thúc đẩy kết nối trực tiếp giữa DN Việt Nam với các tập đoàn, nhà phân phối lớn toàn cầu. Đây không chỉ là định hướng chính sách mà đã trở thành bước đi cụ thể để gia tăng sự hiện diện của hàng hóa Việt trên thị trường quốc tế.