Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Việc đầu tiên là việc con người

Giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ đang ở vào giai đoạn quyết liệt trên cả hai miền Nam Bắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đặt niềm tin sắt đá vào thắng lợi cuối cùng. Người khẳng định “Tổ quốc ta nhất định thống nhất, đồng bào Nam Bắc nhất định sẽ sum họp một nhà”. Lời tiên đoán đã trở thành sự thực hào hùng vào mùa xuân năm 1975, đất nước hòa bình, non sông liền một dải.

Ngay trong khói lửa của cuộc chiến tranh tàn khốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dự tính đến công cuộc xây dựng sau ngày thắng lợi. Người viết:

“Còn non, còn nước, còn người,

Thắng giặc Mỹ ta sẽ xây dựng gấp mười ngày nay”.

Để xây dựng đất nước “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”, “gấp mười ngày nay”, Người vạch ra những công việc cần làm, tập trung vào 3 nhiệm vụ chính bao gồm: chuẩn bị mọi mặt để thống nhất Tổ quốc, mau chóng hàn gắn vết thương chiến tranh, phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa. Người nhắc nhở: “Chúng ta phải có kế hoạch sẵn sàng, rõ ràng, chu đáo để tránh khỏi bị động, thiếu sót và sai lầm”.

Người dành hẳn một đoạn: “Ở đây nói về kế hoạch xây dựng lại thành phố và làng mạc đẹp đẽ, đàng hoàng hơn trước chiến tranh”. Người chỉ ra những việc cần làm về kinh tế, vệ sinh, y tế, giáo dục và quốc phòng. Bản kế hoạch vừa bao quát, vừa tỉ mỉ cho thấy sự quan tâm lớn lao của Người đối với sự phát triển của đất nước và đời sống của nhân dân sau chiến tranh.

Trong bản Di chúc cũng như trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đặt hết tâm trí vào việc phục vụ nhân dân. Giữa bộn bề công việc, Người nhấn mạnh: “Đầu tiên là công việc đối với con người”. Người vạch ra chính sách sau chiến tranh đối với những người đã đóng góp phần xương máu cho sự nghiệp đấu tranh thống nhất Tổ quốc cũng như đối với tất cả các tầng lớp trong xã hội. Đây là một dự án tỉ mỉ tính đến từng đối tượng: từ thương binh, gia đình liệt sĩ đến thanh niên xung phong, phụ nữ, nông dân…Sự chăm sóc của Người vừa có ý nghĩa đền đáp những hy sinh trong kháng chiến, vừa tạo điều kiện công ăn việc làm và đào tạo, bồi dưỡng cho họ năng lực góp phần xây dựng đất nước. Người đưa ra dự kiến miễn thuế nông nghiệp một năm cho hợp tác xã “để đồng bào hỉ hả, mát dạ mát lòng, thêm niềm phấn khởi đẩy mạnh sản xuất”.

Qua đây, nổi bật quan điểm nhân dân, một điểm sáng trong tư tưởng Hồ Chí Minh, được thể hiện trên hai mặt:

Một là niềm tin vào nhân dân, thấy hết sức mạnh của nhân dân, “nhân dân ta rất anh hùng, dũng cảm, hăng hái, cần cù” và sự gắn kết giữa nhân dân với Đảng: “Từ ngày có Đảng, nhân dân ta luôn luôn đi theo Đảng, rất trung thành với Đảng”.

Hai là nhiệm vụ chăm lo cho nhân dân đúng như điều Người đã nhiều lần bày tỏ: “Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”.

Quan điểm nhân dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh nổi lên rất rõ ràng, vừa nặng lý trí, vừa đậm tình cảm. Nhân dân được nhìn từ hai phía: vừa là động lực, là nguồn sức mạnh quyết định mọi thắng lợi, nguồn lao động tạo dựng nên xã hội mới; đồng thời là đối tượng phục vụ của cách mạng, cách mạng phải bảo đảm cho họ quyền làm chủ, quyền tự do, quyền hưởng những lợi ích vật chất và tinh thần do chính họ làm ra. Đồng thời, nhân dân cũng là người kiểm định công tâm phẩm chất của cán bộ, đảng viên cũng như thẩm định nghiêm khắc tính đúng đắn của các chính sách và việc thi hành chính sách. Cho nên, trong hoàn cảnh chiến tranh cũng như hòa bình, chỉ có thực sự coi trọng người dân, dựa vào nhân dân, phát động nhân dân, mang lại quyền lợi cho nhân dân thì mới phát huy sức mạnh vô địch trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Bên cạnh việc quan tâm đến nhân dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở công tác xây dựng Đảng. Người nêu rõ trong Di chúc: “Theo ý tôi, việc cần làm trước tiên là chỉnh đốn Đảng”. Người chỉ ra ba việc cần làm để chỉnh đốn Đảng, đó là đoàn kết nội bộ, bồi dưỡng đạo đức cách mạng và chống thói hư tật xấu.

Vấn đề đoàn kết chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng trong Di chúc. Người nhấn mạnh “Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và nhân dân ta”. Mọi đảng viên từ trung ương đến chi bộ đều phải giữ gìn sự đoàn kết. Thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên phê bình và tự phê bình là biện pháp tốt nhất để củng cố và tăng cường đoàn kết. Trong bản thảo, bên dòng chữ đánh máy, Người ghi thêm một dòng viết tay: “Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”. Lời nhắc nhở “tình đồng chí thương yêu” đi vào lòng người, khơi dây tình cảm sâu nặng trong mỗi con người để từ đó giải quyết những khúc mắc mà nếu chỉ có cái lý thôi thì dù đúng cũng chưa hẳn đã thành công.

Nhiệm vụ chỉnh đốn Đảng phải nhằm vào việc gìn giữ và rèn luyện đạo đức cách mạng. Hai lần trong Di chúc, chữ “đạo đức cách mạng” đều được nhấn mạnh, in nghiêng. Người lưu ý rằng Đảng ta là Đảng cầm quyền, đoàn viên thanh niên là người kế thừa sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội nên việc bồi dưỡng cho đời sau là “vô cùng quan trọng và cần thiết”. Nội dung đạo đức cách mạng là cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; là sự trong sạch của Đảng cho xứng với cương vị người lãnh đạo và là người đầy tớ trung thành của nhân dân.

Người đã thấy trước việc thực hiện kế hoạch thời hậu chiến, chống lại thói hư tật xấu “là một cuộc chiến đấu chống lại những gì đã cũ kỹ hư hỏng để tạo ra những cái mới mẻ tốt tươi”. Đứng trước “cuộc chiến đấu khổng lồ này”, Người đặt niềm tin vào nhân dân và đề ra nhiệm vụ “cần phải động viên toàn dân, tổ chức và giáo dục toàn dân, dựa vào lực lượng vĩ đại của toàn dân”.

Nhìn lại gần 60 năm thực hiện Di chúc Bác Hồ, mỗi người Việt Nam tự hào về những thành tựu chung của công cuộc Đổi mới. Và kỳ vọng vào chặng đường phía trước, khi một kỷ nguyên mới đang mở ra đưa đất nước tiến lên giàu mạnh, hùng cường.