Dịch vụ logistics: Tìm chìa khóa nâng sức cạnh tranh

Gánh nặng trên vai doanh nghiệp

Việt Nam hiện có khoảng trên 40.000 doanh nghiệp (DN) đăng ký kinh doanh các loại hình vận tải liên quan đến dịch vụ logistics. Tốc độ phát triển của lĩnh vực logistics vẫn tăng trưởng từ 10% - 12% trong năm 2021, dự kiến đạt 14% trong năm 2022 và còn tiếp tục tăng trưởng trong tương lai thông qua các xu hướng đầu tư nước ngoài, áp dụng công nghệ mới, thương mại điện tử…

Những con số tăng trưởng là thế, song nhìn vào chi phí dịch vụ logistics hiện nay so với các nước, Việt Nam vẫn đang ở mức cao. Theo tính toán của Hiệp hội Logistics Việt Nam (VLA), năm 2021 chi phí logistics vẫn chiếm khoảng 16,8% giá trị hàng hóa trong khi mức chi phí này trên thế giới hiện chỉ khoảng 10,6%.

Việc tiêu chuẩn hóa chi phí cơ sở hạ tầng logistics; giá dịch vụ hạ tầng không đồng bộ giữa các công ty vận tải biển gây ảnh hưởng đến kế hoạch tài chính, dẫn đến sự do dự trong các hoạt động hậu cần của DN logistics trong tương lai. Bên cạnh đó, chi phí dịch vụ logstics cao vẫn đang là gánh nặng trên vai các DN xuất khẩu, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa nước nhà.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), hiện giá cước vận tải ở nhiều tuyến đường biển đã lập kỷ lục mới cao hơn mức “đỉnh” của năm 2021. Cụ thể, giá cước đi Thái Lan (cảng Bangkok, Laem Chabang) dao động từ 1.600 - 2.500 USD/ container tùy hãng; giá cước đi Philippines (Davao, Cebu, General Santos) dao động 4.000 - 5.300 USD/container; đi các cảng bờ Tây nước Mỹ dao động từ 12.000 - 14.000 USD/ container (tùy hãng); đi bờ Đông nước Mỹ như (Baltimore, Miami, New Orleans, Houston…) dao động ở mức cao từ 19.000 - 22.000 USD/ container, tùy hãng…

Cùng với cước vận tải biển, gần đây, phí chuyên chở container tiếp tục được nhiều hãng tàu thông báo điều chỉnh tăng đến 20%, dù mức giá đã rất cao, tăng vài lần so trước khi có dịch.

Tổng giám đốc một công ty xuất khẩu gỗ cho biết: Giá cước container 3 - 4 tuần qua tăng liên tục, có tuần tăng tới 1.000 USD/container. Trong khi giá trị hàng hóa mỗi container chỉ khoảng 12.000 -13.000 USD, tiền cước quá cao khiến giá thành hàng hóa khi đến tay đối tác lên tới 22.000 -23.000 USD/container, làm giảm khả năng cạnh tranh của các DN xuất khẩu, nhất là các mặt hàng nông lâm thủy sản.

Nhiều DN cũng cho biết, chi phí logistics tăng khiến nên chi phí đầu vào bị đẩy lên cao, khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam giảm, nhiều DN xuất khẩu chấp nhận hòa vốn, thậm chí chịu lỗ để xuất khẩu hàng hóa với mục đích giữ bằng được đối tác.

Nâng sức cạnh tranh cách nào?

Bàn về câu chuyện chi phí dịch vụ logistics, ông Nguyễn Tương - cố vấn cấp cao, nguyên Trưởng Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) tại Hà Nội cho rằng, cước phí tăng vụt khiến hàng hóa xuất nhập khẩu bị gián đoạn, bên cạnh đó tình trạng thiếu vỏ container và lịch trình tàu bị đình đốn làm ảnh hưởng chung đến hoạt động logistics vì 99% lượng hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam thông qua hoạt động đường biển. Ngoài ra, hoạt động thu phí cảng biển thời gian gần đây cũng tác động trực tiếp đến hoạt động xuất nhập khẩu và các DN hoạt động dịch vụ logistics.

Thực tế cho thấy, hầu hết các DN logistics Việt Nam là DN vừa và nhỏ hoạt động thiếu sự liên kết, cơ sở hạ tầng logistics còn thiếu đồng bộ, chưa có tính kết nối cao giữa các loại hình vận tải, giao nhận khiến chi phí logistics thời gian qua tăng cao. Chính vì thế, để giảm thiểu áp lực về chi phí logistics, các chuyên gia trong ngành cho rằng, các DN logistics cần có phương hướng thúc đẩy hợp tác kinh doanh, đầu tư trong ngành logistics nhằm tạo ra chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ ngày càng hiệu quả và chuyên nghiệp.

Nêu quan điểm của mình, ông Đinh Hữu Thạnh - Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Bee Logistic Việt Nam cho biết, DN cần có thêm những thông tin, hướng dẫn cụ thể trong việc tiếp cận với dự án đầu tư trung tâm logistics tại các tỉnh, thành phố. Khi có mục tiêu, các DN mới có thể liên kết tập trung nguồn lực trong đầu tư và phát triển các trung tâm logistics tại Việt Nam.

Ngoài ra, những chính sách, thủ tục về xuất nhập khẩu cũng đang “góp phần” làm cho việc xuất nhập khẩu của cộng đồng DN có phần “hụt hơi”. Cụ thể, theo ông Hạnh, vướng mắc nổi cộm của các DN logistics hiện nay là quy định của hải quan cho phép hàng hóa vận chuyển chỉ có thể được đóng gói lại nhưng không được phép lắp đặt; số lượng hàng hóa đầu vào phải đúng với đầu ra,… điều này làm cản trở hoạt động của DN dịch vụ logistics với bên thứ ba. Do đó, vị này cho rằng, Chính phủ cần cải tiến quy định tại các kho ngoại quan hoặc các khu vực quản lý hải quan cho phép DN logistics có thể lắp đặt, thậm chí gia công cũng như đóng gói, dán nhãn hàng hóa, vì đây là các hoạt động logistics hết sức cơ bản mà các DN logistics trên thế giới đã làm từ rất lâu.

Chú trọng đến vấn đề đầu tư hạ tầng logistics bằng việc phát triển các trung tâm giao nhận hàng hóa phù hợp với quy hoạch tổng thể, ông Nguyễn Công Bằng - Phó Vụ trưởng Vụ vận tải (Bộ Giao thông vận tải) đưa ra quan điểm, để nâng cao năng lực DN dịch vụ logistics cần kiện toàn mô hình tổ chức của DN. Trong đó, cần kết nối các chuỗi dịch vụ để từng bước đáp ứng nhu cầu của thị trường, nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ logistics bằng việc huy động các nguồn lực xã hội bao gồm cả nguồn lực tài chính.

Về phía các DN logistics, cố vấn cấp cao của VLA cho rằng, các DN logistics phải tìm mọi biện pháp để giảm chi phí bằng cách thay đổi phương thức điều hành, thay đổi giữa các phương thức vận chuyển sao cho hợp lý cũng như phát triển mạnh đội tàu biển Việt Nam trong tương lai nhằm giảm chi phí logistics.

Ngoài ra, để giảm chi phí, nhiều ý kiến cho rằng, DN logistics cần nâng cao chất lượng dịch vụ; đẩy mạnh hoạt động chuyển đổi số cũng như sắp xếp lại tổ chức, để phấn đấu trong vòng 3 năm nữa chi phí logistics giảm xuống còn 12% - 13% giá trị hàng hóa.