Đổi mới tổ chức bộ máy MTTQ Việt Nam trong giai đoạn mới

Ông Đỗ Văn Chiến, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam; ông Lê Tiến Châu, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Đảng đoàn, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam; ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam chủ trì Hội thảo.

Tham dự Hội thảo có ông Phạm Thế Duyệt, nguyên Ủy viên Thường vụ, Thường trực Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam; ông Hầu A Lềnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, nguyên Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam; đại diện lãnh đạo Bộ Nội Vụ, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; các đại biểu là nguyên lãnh đạo UBTƯ MTTQ Việt Nam qua các thời kỳ và đại diện lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam 14 tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc.

Bổ sung, hoàn thiện, từng bước nâng cao vai trò, vị trí của Mặt trận

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng nhấn mạnh, cùng với quá trình đổi mới của đất nước, hệ thống MTTQ Việt Nam đã tích cực đổi mới nội dung, phương thức hoạt động phù hợp với giai đoạn cách mạng mới.

Tuy nhiên theo Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng, bên cạnh những ưu điểm, chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, bộ máy của Cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam đã bộc lộ một số hạn chế, tồn tại như chưa có văn bản của Cơ quan có thẩm quyền quy định cụ thể về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, bộ máy của Cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam làm cơ sở pháp lý trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ cũng như triển khai các mối quan hệ phối hợp công tác.

Cùng với đó, một số chức năng, nhiệm vụ của MTTQ Việt Nam được quy định trong Hiến pháp năm 2013, Luật MTTQ Việt Nam 2015 chưa được cụ thể hóa thành chức năng, nhiệm vụ của cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam để tổ chức thực hiện; Chức năng, nhiệm vụ của một số ban, đơn vị của Cơ quan chưa quy định rõ và đang có sự chồng lấn…

Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng cho biết, xuất phát từ thực tế trên, thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII về “Đổi mới tổ chức bộ máy, nội dung và phương thức hoạt động, nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ Mặt trận Tổ quốc”, Đảng đoàn MTTQ Việt Nam đã chủ trì xây dựng Đề án, để trình Bộ Chính trị ban hành “Quy định chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam".

Đề án nhằm đảm bảo vai trò lãnh đạo của Đảng đối với tổ chức và hoạt động của Cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam; Tổ chức bộ máy cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam phải đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ tham mưu, giúp việc cho Đảng đoàn, Ủy ban, Đoàn Chủ tịch, Ban Thường trực hoàn thành chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Hiến pháp, pháp luật và Điều lệ MTTQ Việt Nam; đồng thời kế thừa, phát triển, đổi mới tổ chức bộ máy phải phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ công tác Mặt trận trong tình hình mới, khắc phục được những hạn chế, bất cập hiện nay, đồng thời phát huy được những mặt tích cực của mô hình tổ chức bộ máy trong giai đoạn vừa qua…

Quyết tâm làm những việc mà chỉ có Mặt trận mới làm được

Tại Hội thảo, đại biểu tham dự đã cùng thảo luận về chức năng, nhiệm vụ của cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam; về tổ chức bộ máy, chức năng nhiệm vụ, tên gọi của các ban, đơn vị tham mưu trực thuộc cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam.

Khẳng định trong suốt chiều dài lịch sử cách mạng, MTTQ Việt Nam luôn giữ vai trò tập hợp đoàn kết nhân dân, giúp Đảng xây dựng lực lượng thực hiện nhiệm vụ chính trị trong từng giai đoạn, ông Phạm Thế Duyệt, nguyên Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam cho rằng, trong giai đoạn hiện nay, phải nhận thức rõ về vai trò, chức năng, nhiệm vụ của MTTQ Việt Nam. Đặc biệt, Mặt trận phải quyết tâm làm những việc mà chỉ có Mặt trận mới làm được đó là gần gũi, sâu sát với các tầng lớp nhân dân để phản ảnh ý kiến, kiến nghị tới Đảng, làm cho Đảng hiểu được lòng dân.

Nhấn mạnh trong giai đoạn hiện nay, Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội nên tập trung vào những nhiệm vụ mà nhân dân mong mỏi nhất đó là kinh tế xã hội phát triển, tham nhũng tiêu cực ít đi, ông Phạm Thế Duyệt cũng cho rằng, MTTQ Việt Nam cần phối hợp với các tổ chức thành viên để quan tâm nắm bắt tình hình nhân dân ở khu dân cư, từ đó tạo được sự thống nhất về nhận thức để nhân dân hiểu Đảng, hiểu Mặt trận và Đảng cũng có cơ sở để hiểu dân.

Là người từng gắn bó với công tác Mặt trận trên cương vị Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh khẳng định sự đồng tình với việc thể chế hóa tất cả các quy định trong Luật để làm cơ sở cho MTTQ Việt Nam thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình.

Về chức năng nhiệm vụ của cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam, ông Hầu A Lềnh cho rằng, căn cứ vào các quy định của pháp luật, Đề án phải xác định được khái niệm, từ đó làm rõ chức năng của cơ quan chuyên trách giúp việc cho Ủy ban, Đoàn Chủ tịch, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam và Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam.

Ông Hầu A Lềnh mong muốn bên cạnh việc hoàn thiện, pháp lý hóa bộ máy chuyên trách thì hoạt động của bộ máy giúp việc thông qua các Hội đồng tư vấn cũng cần được hoàn thiện. Bởi lẽ trong thực tiễn hoạt động của các Hội đồng này là rất cần thiết, đây là cơ chế để tập hợp, huy động trí tuệ và sự đóng góp của các tầng lớp trí thức.

Góp ý vào những nội dung bổ sung, đổi mới trong Đề án, ông Đỗ Duy Thường, nguyên Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam tán thành với quan điểm của Đảng đoàn xác định 7 nhiệm vụ cơ bản của MTTQ Việt Nam và mỗi nhiệm vụ chỉ giao cho một ban đơn vị thực hiện.

“Luật MTTQ Việt Nam tại điều 3 quy định 7 nhiệm vụ cơ bản của MTTQ Việt Nam thì phải có 7 ban chuyên môn để mỗi ban chủ trì thực hiện một nhiệm vụ cơ bản.”, ông Đỗ Duy Thường nêu ý kiến.

Xung quanh những nội dung bổ sung, đổi mới của Đề án, ông Đỗ Duy Thường đề xuất thành lập một ban mới lấy tên là Ban Giám sát và phản biện xã hội. Đây là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu để thực hiện vai trò đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của nhân dân; tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.

Ở một góc nhìn khác, ông Lê Truyền, nguyên Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam cho rằng đây là đề án quan trọng, cần thiết nhưng cũng rất khó, bởi vậy việc đổi tên cần phải tạo được sức bền và tạo động lực để các ban chuyên môn đủ sức gánh vác nhiệm vụ của mình, bởi các văn bản của Đảng ngày càng quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của MTTQ trong giai đoạn hiện nay.

Đề cập đến nhiệm vụ xây dựng báo cáo tình hình nhân dân, ông Lê Truyền cho rằng, muốn làm đúng vai trò đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của nhân dân thì báo cáo của Mặt trận phải có chất lượng. Tuy nhiên, đây là việc làm rất khó, sẽ thành nhàm chán nếu không có sự “đo đếm” chính xác những vấn đề quan trọng trong tâm tư tình cảm nguyện vọng và cả những phản ứng của nhân dân.

Ông Lê Truyền kiến nghị, trong việc xây dựng báo cáo tình hình nhân dân cùng với hệ thống báo cáo từ trung ương đến địa phương cần đặt ra vấn đề điều tra dư luận xã hội để phục vụ cho báo cáo tình hình nhân dân của Mặt trận có cơ sở khoa học.

Xung quanh vấn đề nghiên cứu khoa học và tổng kết thực tiễn, ông Lê Truyền đề nghị nên thành lập một một viện nghiên cứu hoặc thành lập một học viện bao gồm cả đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học. Có như vậy mới đảm bảo được yêu cầu đặt ra đối với công tác Mặt trận trong tình hình mới.

Nêu ý kiến từ thực tế địa phương, ông Nguyễn Anh Tuấn – Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ thành phố Hà Nội cho rằng, Đề án Quy định chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam là hết sức cần thiết. Trong đó việc xác định đầu mối các Ban cần gắn với rà soát chức năng nhiệm vụ của từng bộ phận để dảm bảo không sót việc, không chồng chéo và phù hợp với đầu mối của các đơn vị ngành dọc, cũng như phù hợp với biên chế được giao.

Qua thực tiễn hoạt động, ông Nguyễn Anh Tuấn đề nghị UBTƯ MTTQ Việt Nam nghiên cứu rút gọn đầu mối các Ban chuyên môn và tên gọi cần ngắn gọn để có sự tương thích, tạo điều kiện thuận lợi trong việc giữ mối liên hệ giữa cấp Vụ cơ quan Trung ương và các Ban chuyên môn của các tỉnh, thành phố.

Xác lập chức năng, nhiệm vụ của cơ quan làm công tác tham mưu cho MTTQ Việt Nam

Phát biểu tại Hội thảo, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến nêu rõ, thực hiện chương trình công tác năm 2022 của Bộ Chính trị, dự kiến tháng 12/2022 Bộ Chính trị sẽ xem xét, phê duyệt chức năng nhiệm vụ tổ chức bộ máy của cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam.

Sau khi được Bộ Chính trị phê duyệt Đề án và ban hành quy định về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam, đây sẽ là quyết định ở tầm cao nhất xác lập chức năng, nhiệm vụ của cơ quan làm công tác tham mưu cho MTTQ Việt Nam và có ý nghĩa hết sức quan trọng góp phần đổi mới tổ chức bộ máy, nội dung phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam trong giai đoạn mới.

Với ý nghĩa đó, Chủ tịch Đỗ Văn Chiến cho biết, Đảng đoàn, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam đã sớm thành lập Ban Chỉ đạo, Tổ biên tập tiến hành nghiên cứu hoàn thành dự thảo lần một xin ý kiến góp ý của các ban, đơn vị, xin ý kiến góp ý tại Hội nghị Đoàn Chủ tịch lần thứ 13 khóa IX mở rộng. Ban Thường trực cũng tổ chức Hội thảo góp ý Đề án “Quy định chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam” nhằm tiếp nhận được thêm nhiều ý kiến trách nhiệm, tâm huyết, xác đáng để Ban Chỉ đạo, Tổ biên tập tiếp thu hoàn thiện Đề án.

Theo Chủ tịch Đỗ Văn Chiến, tại Hội thảo, ý kiến đại biểu nhấn mạnh tới mỗi nhiệm vụ được đề cập tại Luật MTTQ Việt Nam sẽ được cụ thể hóa và giao cho một ban tham mưu đảm nhiệm và các ban khác cùng phối hợp để hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng đoàn, Ban Thường trực giao phó.

Qua thảo luận tại Hội thảo, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị giữ nguyên chức năng, nhiệm vụ của Văn phòng Cơ quan, Ban Công tác phía Nam, Ban Đối ngoại – Kiều bào, Ban Tổ chức - Cán bộ, 3 cơ quan báo chí của MTTQ Việt Nam: Báo Đại Đoàn kết, Tạp chí Mặt trận, Báo Người Công giáo. Đối với Ban Tuyên giáo sẽ giữ nguyên tên gọi và bổ sung thêm một số nhiệm vụ; Ban Dân chủ - Pháp luật giữ nguyên tên gọi và đảm nhiệm một số nhiệm vụ như tham mưu các văn bản góp phần xây dựng Đảng, Nhà nước; tập hợp ý kiến kiến nghị của cử tri và nhân dân; thực hiện các nhiệm vụ về công tác bầu cử.

Chủ tịch Đỗ Văn Chiến cũng nêu rõ, để đáp ứng yêu cầu giám sát, phản biện xã hội trong giai đoạn hiện nay, ý kiến đại biểu đề nghị thành lập Ban giám sát, phản biện xã hội để thực hiện nhiệm vụ quan trọng mà Đảng và nhân dân giao phó. Đối với Ban Phong trào dự kiến đổi tên thành Ban Vận động Xã hội và Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học sẽ triển khai đề án để thành lập Học viện MTTQ Việt Nam.

Cùng với việc cụ thể hóa nhiệm vụ của các Ban, đơn vị, Chủ tịch Đỗ Văn Chiến cho rằng Đề án cần làm rõ vai trò của Hội đồng Tư vấn của UBTƯ MTTQ Việt Nam nhằm đảm bảo thành phần tham gia các Hội đồng cũng như lựa chọn nhiều hơn những người tâm huyết, trách nhiệm và sẵn sàng đóng góp sức mình cho hoạt động của Mặt trận trong giai đoạn hiện nay.

Từ những ý kiến tham luận của đại biểu tham dự Hội thảo, Chủ tịch Đỗ Văn Chiến đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục rà soát hoàn thiện Đề án bảo đảm theo đúng tinh thần cương lĩnh chính trị và những quy định tại Luật MTTQ Việt Nam trước khi trình Bộ Chính trị xem xét phê duyệt.