Giáo dục nghề nghiệp, khó cũng phải làm

Đào tạo nghề vẫn là vấn đề khó.

Chìa khóa bứt phá

Hiện nay theo thống kê của Bộ LĐTBXH, dù trong 1.954 cơ sở GDNN (trong số đó, hơn 1.500 trường trung cấp, CĐ nghề thuộc diện công lập), mới có 3 trường đã và đang thực hiện thí điểm cơ chế tự chủ là CĐ Kỹ nghệ 2 TP Hồ Chí Minh, CĐ Lilama 2 Đồng Nai và CĐ Bình Định.

Tuy nhiên theo đánh giá của Bộ LĐTBXH, tự chủ chính là “chìa khóa” để các trưởng tạo sự bứt phá để nâng cao chất lượng đào tạo. Thực tế tại 3 trường thí điểm chỉ sau 1 thời gian triển khai, các trường này có sự tăng trưởng mạnh mẽ về số lượng và chất lượng; đầu tư cơ sở vật chất được cải thiện, số lượng doanh nghiệp tìm đến hợp tác nhiều hơn.

Đánh giá về cơ chế tự chủ trong GDNN, mới đây tại hội thảo “Giáo dục Nghề nghiệp tại Việt Nam: Các nhận định và khuyến nghị cho mục tiêu tăng cường tự chủ” do Ngân hàng Thế giới và Tổng cục Giáo dục Nghề nghiệp tổ chức, ông Pablo Ariel Acosta- Chuyên gia cao cấp các vấn đề kinh tế, Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cũng cho rằng: Tự chủ trong GDNN là tương đối phù hợp trong bối cảnh hiện tại của Việt Nam. Quan trọng là Chính phủ sớm có những chủ trương, chính sách hợp lý hơn, tạo điều kiện cho các cơ sở GDNN thực hiện tự chủ.

Chia sẻ về mô hình tự chủ tại Đức, GS.TS Gebhard Hafer- Hiệu trưởng Trường BBW University of Applied Science (Đức) cho biết, Chính phủ Đức luôn chú trọng các hoạt động đẩy mạnh GDNN như: Ngày mở trường, Ngày dành cho học sinh…; Thường xuyên tổ chức các diễn đàn, tọa đàm, cung cấp thông tin cụ thể về nghề nghiệp như: Mức lương dự kiến của từng nghề, tổ chức tư vấn hướng nghiệp, lộ trình phát triển nghề nghiệp cho học sinh. Theo định hướng đó, các doanh nghiệp mời học sinh đến thực tập tại doanh nghiệp. Đồng thời cung cấp các cơ hội đào tạo cho các em ngay khi còn đang học phổ thông.

“Ở Đức hiện có hơn 60% học sinh tốt nghiệp phổ thông đi vào học nghề. Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra, các cơ sở GDNN phải thường xuyên cập nhật những yêu cầu về năng lực mà doanh nghiệp đòi hỏi. Có 4 trụ cột quyết định sự thành công của GDNN mà vai trò dẫn đầu là Chính phủ. Tại Đức, Chính phủ đóng vai trò cấp ngân sách cho các cơ sở GDNN. Thứ đến là các công ty, doanh nghiệp, hiệp hội đóng góp 30% nguồn lực cho GDNN”- GS.TS Gebhard Hafer cho biết.

Cần cơ chế cụ thể

Tự chủ được xác định là nhiệm vụ trọng tâm để nâng cao chất lượng GDNN, đây là điều mà bản thân các trường nghề tại Việt Nam cũng nhận ra. Song có một thực tế là dù nhận ra đó là “chìa khóa” để đổi mới thì lãnh đạo nhiều trường cũng thẳng thắn cho biết có rất nhiều băn khoăn khi thực hiện cơ chế tự chủ.

Cụ thể muốn tự chủ được, cơ sở đào tạo phải tự cân đối được nguồn thu chi và vẫn phải có đầu tư và định hướng của Nhà nước. Bởi việc đào tạo vẫn phải đảm bảo nhu cầu nhân lực của địa phương, của xã hội. Bất cập trong tự chủ là các cơ sở đào tạo đang thiếu cơ chế, hành lang pháp lý thực hiện. Vì vậy, cần sớm có những chính sách, cơ chế chung để tránh tình trạng các trường “vừa tự chủ vừa lo”.

Từ những thực trạng trên hiện nay, Bộ LĐTBXH đang khẩn trương hoàn thiện khung chính sách để có những định hướng cụ thể cho các trường khi thực hiện tự chủ. Theo các chuyên gia việc tăng cường tự chủ cũng mang lại cho các cơ sở GDNN nhiều trách nhiệm và nhiệm vụ mới.

Chính vì vậy các cơ sở GDNN cần có đủ khả năng để gắn kết hiệu quả với các doanh nghiệp, tăng cường trao đổi thông tin thị trường và các khóa đào tạo, trao đổi những chương trình hợp tác mà doanh nghiệp tham gia vào các khâu của quá trình đào tạo, từ phát triển chương trình đến triển khai, đánh giá và cấp chứng chỉ đào tạo

“Nếu muốn phát triển GDNN thì việc tạo cơ chế tự chủ cho các cơ sở GDNN (nhất là các cơ sở GDNN công lập) là điều cần phải làm. Họ phải được tự chủ một cách thực chất, tự chủ tuyển sinh, tự cân đối nguồn thu, tự chủ về học thuật, tự liên kết với các đối tác, nhất là với các doanh nghiệp để có thể có được một phương án tuyển sinh, đào tạo gắn kết chặt chẽ với nhu cầu nhân lực của xã hội và doanh nghiệp”- bà Phạm Ngọc Anh, cán bộ cấp cao Chương trình hợp tác Việt - Đức Đổi mới đào tạo nghề Việt Nam đề xuất